Süperkritik akışkan ekstraksiyon prosesi üzerine Tehlike ve İşletilebilirlik (HAZOP) çalışması
Mustafa Serhat EkinciÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, AnkaraSüperkritik akışkan ekstraksiyonunun geleneksel ekstraksiyon yöntemlerine göre birçok üstünlüğe sahip olduğu bilinmektedir. Uygulama alanı da oldukça geniş olan bu yöntem birçok araştırmacının ilgisini çekmektedir. Yapılan çalışmalarda avantajlı özellikleri nedeniyle süperkritik akışkan olarak genellikle karbondioksit kullanılmaktadır. Bu nedenle süperkritik karbondioksit ekstraksiyon sistemlerini kullanan araştırmacı sayısı oldukça fazladır. Bu sistemlerin yüksek basınç gibi ciddi tehlikeler barındırdığı bilinmektedir. Bu çalışmada, Tehlike ve İşletilebilirlik (HAZOP) çalışması kullanılarak bir süperkritik CO2 sisteminin tehlikeleri değerlendirilmiştir. Bu yöntemin uygulaması şu şekilde gerçekleştirilmiştir: Süperkritik CO2 ekstraksiyon sisteminin tasarım amacı açıklanmış, tasarım amacından anlamlı sapmalar elde etmek için proses parametrelerine kılavuz kelimeler uygulanmış, mevcut tüm önlemlerin başarısız olduğu göz önünde bulundurularak sapmalardan kaynaklanan olumsuz sonuçlar belirlenmiş, sapmaların olası nedenleri listelenmiş, mevcut önlemler değerlendirilmiş ve aksiyonlar önerilmiştir. Çalışma sonucunda birçok farklı nedenden dolayı aşırı basınç oluşabileceği ve bu aşırı basıncın ciddi olumsuz sonuçlara yol açabileceği anlaşılmıştır. Yüksek basınç tehlikelerinin ve diğer tanımlanmış tehlikelerin riske dönüşmesini önlemek için bazı önlemler önerilmiştir. Bunun yanında sonuçlar tehlikeli olmasa da sıklıkla karşılaşılabilecek işletilebilirlik sorunlarının nedenleri tespit edilmiş ve önerilerde bulunulmuştur. Bu çalışma süperktirik akışkan ekstraksiyon prosesinde güvenlik konusunda literatürdeki eksikliği gidermeye katkı sağlayacak, benzer sistemleri kullananlara veya tasarımcılara hem güvenlik hem de işletilebilirlik sorunları açısından faydalı olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Süperkritik akışkan ekstraksiyonu, tehlike, işletilebilirlik, risk, Tehlike ve İşletilebilirlik AnaliziA Hazard and Operability (HAZOP) study on the supercritical fluid extraction process
Mustafa Serhat EkinciRepublic of Turkey Ministry of Labour and Social Security, Department of Guidance and Inspection, Ankara, TurkeyIt is known that supercritical fluid extraction has many advantages over traditional extraction methods. This method, which has a wide application area, attracts the attention of many researchers. Due to its advantageous properties, carbon dioxide is generally used as a supercritical fluid in the studies. For this reason, the number of researchers using supercritical carbon dioxide extraction systems is quite high. These systems are known to include serious hazards such as high pressure. In this study, the hazards of a supercritical CO2 system have been evaluated by using Hazard and Operability (HAZOP) study. The implementation of this method has been carried out as follows: The design intention of the supercritical CO2 extraction system has been explained, guide words have been applied to process parameters to obtain meaningful deviations from the design intent, consequences arising from the deviations have been determined considering that all existing safeguards failed, possible causes of deviations have been listed, existing safeguards have been evaluated and actions have been suggested. As a result of the study, it has been understood that excessive pressure can occur for many different reasons and this excessive pressure can lead to serious consequences. To prevent high pressure hazards and other identified hazards from becoming a risk, some precautions have been proposed. Although the results are not dangerous, the causes of operability problems that may be encountered frequently, have been determined and suggestions have been made. This study will contribute to eliminating the deficiency in the literature on safety in the supercritical fluid extraction process, will help those who use similar systems or designers in terms of both safety and operability problems.
Keywords: Supercritical fluid extraction, hazard, operability, risk, Hazard and Operability AnalysisSorumlu Yazar: Mustafa Serhat Ekinci, Türkiye
Makale Dili: İngilizce