Trafik kazalarý çok sayýda can kaybýnýn yaný sýra ciddi maddi kayýplara da sebep olmaktadýr. Bu durum toplumlarý hem maddi hem de manevi olarak olumsuz etkilemektedir. Meydana gelen trafik kazalarýnýn çok büyük bir kýsmý aþýrý hýzdan kaynaklanmaktadýr. Özellikle kent içinde çok sayýda insan ve taþýt bulunmasý sebebiyle aþýrý hýz kent dýþý yollara göre daha aðýr sonuçlar doðurabilmektedir. Kent içerisinde hýz aþýmýnýn azaltýlmasý amacýyla uygulanan yöntemlerden birisi hýz kesicilerin kullanýlmasýdýr. Bu hýz kesiciler sayesinde taþýtlarýn yüksek hýzlara ulaþmalarý engellenebilmektedir. Uygulanmasý planlanan hýz kesiciler belirli standartlara uygun yapýlmadýðý takdirde hem sürücü hem de yolcu konforunu olumsuz þekilde etkilemektedir. Yapýlan bu çalýþmada Erzurum ilinde yer alan üçü hazýr tip kauçuk tümsek, beþi hýz platformu ve ikisi yükseltilmiþ yaya geçidi tipinde olmak üzere toplam 10 adet hýz kesicinin tasarým standartlarýna uygunluðu araþtýrýlmýþtýr. Hýz kesicilerin üç boyutlu gerçek þekillerini belirlemek için Cors cihazý ile hassas ölçümler yapýlmýþtýr. Deneyler her hýz kesici için iki ve dört kiþinin taþýtta olmasý kaydý ile 15- 20- 25- 30 ve 35 km/sa hýzlarda yapýlmýþtýr. Ývme ölçümleri için Sensebox 70x3 üç eksenli ivmeölçer kullanýlmýþtýr. Titreþim ölçümleri sonucunda sadece bir adet hýz kesicinin konfor þartlarýna uygun olduðu ortaya konmuþtur. Mevcut diðer hýz kesicilerin tekrar gözden geçirilip tasarým standartlarýna uygun olarak inþa edilmesinin hem sürücü hem de yolcu konforu adýna daha faydalý olacaðý belirtilmiþtir.

Traffic accidents cause serious financial losses as well as many deaths. This situation negatively affects societies both materially and spiritually. The vast majority of traffic accidents are caused by excessive speed. Especially due to the large number of people and vehicles in the city, excessive speed can have more severe consequences than the roads outside the city. One of the methods applied to reduce speeding in the city is the use of speed bumps. Thanks to these speed bumps, vehicles can be prevented from reaching high speeds. If the speed breakers that are planned to be implemented are not made according to certain standards, they negatively affect driver and passenger comfort. In this study, a total of 10 speed breakers, three of which are ready-made rubber bumps, five of which are speed humps and two of which are of the raised pedestrian crossing type, were investigated for compliance with the design standards. Precise measurements were made with the Cors device to determine the real three-dimensional shapes of the speed breakers. The experiments were carried out at speeds of 15- 20- 25- 30 and 35 km/h, provided that two or four people were in the vehicle for each speed breaker. Sensebox 70x3 triaxial accelerometer was used for acceleration measurements. As a result of the vibration measurements, it has been revealed that only one speed bump is suitable for comfort conditions. It was stated that it would be more beneficial for both driver and passenger comfort if other existing speed bumps were reviewed and built in accordance with design standards.

Ulaþým arz ve talebinin karþýlýklý ve dönüþümlü biçimde birbirlerini belirlediði düþünülür. Aslolan talebin belirlemede öncül olmasýdýr. Fakat, kentsel bölgelerde, genellikle arz yerine kullanýlan arazi kullaným deðiþkenleri bu sürecin arasýna karýþmaktadýr. Arazi kullaným deðiþkenlerini temizleyerek, bölgesel/milli arz-talep deðiþken çiftleri sebep-sonuç mekanizmasý analizinde kullanýlmýþtýr. Nesnel bir analiz için, Granger-nedensellik testi (GCT), tek-yön ve çift-yön için zaman seri veri kullanýlarak, hem öncel olan tarafýn ve en etken deðiþkenlerinin tespitinde kullanýlmýþtýr. Analizler dört seviyede yapýlmýþtýr;(a)baðýntýnýn tek-yönlü veya çift-yönlü olup olmadýðý, (b) istatistiki anlamlýlýk (c) talep vey arzýn baþlatýcý olup olmadýðý, (d) etkilerin kýsa vade veya uzun vade olup olmadýðý. Ülkemizin bölge istatistikleri ile GCT sonuçlarý göstermiþtir ki, arz-talep etkileþimi tartýþmasýna açýklýk getirebilecek þekilde tek-yön iliþkide arz tarafý deðiþkenleri özellikle demiyollarý bakýmýndan daha önceldir. Buna mukabil, uzun vadede anlamlý sonuçlar hemen hemen yoktur. Sonuçta, çift-yönlü iliþkiler banliyö tren ulaþýmýnda gözlemlenmiþtir. Yatýrýmlar mutlaka talep bilgisi doðrultusunda olmalýdýr. Genellikle, arz etkileri (bilhassa demiryolu ve kaaryolunda) uzun vadede kaybolma eðilimindedir. Hala, arz/talep nedenselliðinde hangisinin baþat ve nedensellik yönlenimi konusunda genel bir hükme varýlamamaktadýr. Deðiþen koþullara göre sürecin karmaþýk doðasý etkin olmaktadýr

Transport demand and supply are deemed to determine each other in a cyclic manner. The major idea has been that the demand is usually the preceding one. However, in urban cases, usually the land use variables in place of supply interferes this process. Cleansing the land use variables, the regional/national level variable pairs of demand and supply are employed to analyze the cause-effect mechanism. For objectivity, the Granger-causality test (GCT) is used to understand the relationship between transportation demand and supply. The Analyses were made at four dimensions;(a) whether the nexus is one-directional or bi-directional, (b) its significance level (c) whether demand or supply is the preceding, (d) whether the effects are short-term or long-term. Using the Turkish statistics, the GCT results showed that, in the short/medium run, overwhelmingly the supply variables precede (mostly in railway mode), mostly unidirectional (one-way causality) manner, however, in the long-run almost no relationship was found. In other transportation modes, no significant relationships are observed. Finally, bi-directional relations were usually observed in suburban rail. The investments then should be made according to known demand. Usually, the effects of supply (especially of railways and roadways) could rather fade away in the long-run. Still, no general statement can be made for the demand/supply causality especially in terms of which one is preceding and of the direction of causality. The chaotic nature of the process reigns over with the changing conditions.

Dinamik kablosuz þarj istasyonlarý, elektrikli araçlarýn sýnýrlý pil kapasitesinin menzil sorununa potansiyel bir çözümdür. Ancak bu istasyonlarýn altyapýsý maliyetli olduðundan, istasyonlarýn kablosuz þarj hatlarýnýn (WCT) konumlandýrýlmasý önemlidir. Bu çalýþma, sinyalize koridorlarda þarj istasyonlarýnýn konumlandýrýlmasý ve boyutlandýrýlmasý için iki farklý grupta stratejiler önermektedir. Ýlk grup önceden tanýmlanmýþ iki stratejiden oluþurken, ikincisi Gri Kurt Optimizasyonu (GWO) ve Balina Optimizasyon Algoritmasý (WOA) kullanan stratejileri içerir. Bu stratejilerin performansý, çeþitli BEV oranlarý (rEV) ve maksimum WCT uzunluklarý dikkate alýnarak test edildi. Analiz sonuçlarý, incelenen vakalarýn çoðunda GWO ve WOA'ya yüksek verimli yerleþim planlarý sunulduðunu gösterdi. Ancak þaþýrtýcý bir þekilde artan rEV ile önceden tanýmlanmýþ stratejiler bazý durumlarda GWO ve WOA'dan daha iyi performans gösterdi. Bir diðer dikkat çekici bulgu ise koridor giriþlerinde daha fazla WCT kullanýlarak istasyonun verimliliðinin artýrýlabileceðidir. Bu çalýþma, kavþak koridorlarý için kablosuz þarj istasyonlarýnýn konumlandýrýlmasý ve boyutlandýrýlmasý sorununun çözümüne katký potansiyeline sahip ve önceki çalýþmalarda vurgulanmayan sonuçlar sunmaktadýr.

Dynamic wireless charging stations are a potential solution to the range problem of the limited battery capacity of electric vehicles. However, the infrastructure of these stations is costly, so it is important to position the wireless charging tracks (WCT) of the stations. This study proposes strategies in two different groups for positioning and sizing the charging stations on signalized corridors. The first group consists of two predefined strategies while the second includes strategies using Gray Wolf Optimization (GWO) and Whale Optimization Algorithm (WOA). The performance of these strategies was tested taking into account various BEV ratios (rEV) and maximum WCT lengths. Analysis results showed GWO and WOA is presented high-efficiency placement plans in the majority of cases studied. Surprisingly, however, with increasing rEV, the predefined strategies showed better performances in some cases than that of GWO and WOA. Another notable finding is that the efficiency of the station can be increased by using more WCTs at the corridor entrances. This study presents results that have the potential to contribute to the solution of the problem of positioning and sizing wireless charging stations for intersection corridors and were not highlighted in previous studies.

Beton veya betonarme yapýlarýn zararlý kimyasal etkiler altýnda dayanýklýlýðý çok büyük oranda beton malzemesinin geçirimliliðine baðlýdýr. Diðer yandan betonun geçirimliliðinin deðerlendirilmesinde kullanýlabilecek birçok deneysel yöntem mevcuttur. Sunulan çalýþma kapsamýnda farklý çimento türleri ile üretilmiþ ve ayrýca üretiminde mineral katký olarak uçucu kül kullanýlmýþ betonlarýn farklý deney yöntemleri ile ölçülmüþ geçirimlilik sonuçlarý incelenmiþtir. Katkýlý çimentolar ile üretilmiþ betonlar ve üretiminde çimento ile birlikte uçucu kül kullanýlmýþ betonlar geçirimlilik açýsýndan oldukça iyi performans göstermiþtir. Deneysel çalýþma sonuçlarý, klor geçirimlilik, rezistivite, su emme ve basýnçlý su iþleme derinliði ölçümlerinin, ayný dayaným seviyesindeki betonlarýn geçirimlilik farklýlýklarýný ortaya koymak için kullanýlabileceðini, hava geçirimlilik ve ultrases hýzý deneylerinin, ayný dayaným seviyesindeki betonlarýn geçirimlilik farklýlýklarýný ortaya koymak için yetersiz kaldýðýný göstermiþtir.

The durability of concrete or reinforced concrete structures subjected to aggressive environment depends mainly on the permeability of concrete. On the other hand there are various experimental methods that can be used to evaluate the permeability of concrete. Within the scope of the presented study, the permeability results of concretes produced with different cement types and also using fly ash as mineral additive, measured by different test methods, were investigated. Concrete composites with blended cements or fly ash concrete composites showed better permeability performance. Test results showed that chloride permeability, resistivity, water absorption and water penetration measurements can be used to reveal the permeability differences of the concretes at the same strength level. On the other hand air permeability and ultrasonic velocity tests were found to be insufficient to reveal the permeability differences of the concretes at the same strength level.

Bu çalýþmada, polietilen ve kalsiyum karnonat bileþiði (PEC) modifiyeli bitümünün sýcaklýk duyarlýlýðý ve depolama stabilitesi incelenmiþtir. PEC bitüm aðýrlýðýnca %3, %6, %9, %12 ve %15 oranlarýnda kullanýlmýþtýr. PEC modifiyeli baðlayýcýlarýn özellikleri, %4 styrene-butadiene-styrene (SBS) modifiyeli baðlayýcý ile kýyaslanmýþtýr. Baðlayýcýlarýn sýcaklýk hassasiyetini belirlemek için penetrasyon, yumuþama noktasý ve dönel viskozimetre deneyleri uygulanmýþtýr. Baðlayýcýlara depolama sonrasý yumuþama noktasý ve dinamik kayma reometresi deneyleri uygulanmýþtýr. Ayrýca baðlayýcýlarýn yaklaþýk maliyetleri yardýmýyla performans / maliyet iliþkisi belirlenmiþtir. Deney sonuçlarýna göre; %15 PEC içeren baðlayýcý düþük sýcaklýk hassasiyeti ile ön plana çýkmýþtýr. PEC modifiyeli baðlayýcýlarda %6’dan daha fazla katký içeriðinde depolama sonrasý önemli derecede faz ayrýmý olduðu belirlenmiþtir. Baðlayýcýlarýn performans ve maliyetleri birlikte deðerlendirildiðinde %6 PEC içeren baðlayýcýnýn %4 SBS modifikasyonu ile sýcaklýk hassasiyeti, depolama stabilitesi ve ekonomik bakýmdan benzer performansa sahip olduðu tespit edilmiþtir.

In this study, temperature sensitivity and storage stability of polyethylene and calcium carnonate compound (PEC) modified bitumen were investigated. PEC was used at the rates of 3%, 6%, 9%, 12% and 15% by weight of bitumen. The characteristics of PEC additived binders were confronted with 4% styrene-butadiene-styrene (SBS) additived binder. Penetration, rotational viscometer and softening point experiments were applied to determine the temperature sensitivity of the binders. After the storage process, dynamic shear rheometry and softening point experiments were applied to the binders. Moreover, their performance / cost relations were determined with the help of the approximate costs of the binders. According to the test results; The binder containing 15% PEC stands out with its low temperature sensitivity It has been appeared that there was a important phase separation after storage with an additive content of more than 6% in PEC modified binders. When the performance and costs of the binders are evaluated together, it has been determined that the binder containing 6% PEC has similar performance with 4% SBS modification in terms of temperature sensitivity, storage stability and economy.

Günümüz inþaat sektörü geliþen teknolojiyle birlikte deðiþim göstermekte ve geliþmektedir. En önemli teknolojik deðiþimlerden birisi Yapý Bilgi Modelleme (BIM) sistemidir. Mühendislik hizmetlerine ek olarak danýþmanlýk hizmetlerini de içeren CM hizmetlerinde de BIM sisteminin benimsenmesi elzemdir. Bu çalýþmada CM hizmetlerinde BIM sisteminin kullanýlmasýnýn faydalarý, zorluklarý ve inþaat yöneticisinin görevleri belirlenerek bu sisteminin kullanýlmasýnýn gerekliliði incelenmesi amaçlanmýþtýr. Bu baðlamda geliþmekte olan bir ülke olan Türkiye'deki inþaat projelerinde BIM sisteminin CM hizmetlerinde uygulanmasýna iliþkin profesyonel CM firmalarýna anket düzenlenmiþ ve analiz edilmiþtir. Analiz sonuçlarýna göre özellikle eðitimli eleman eksikliði en önemli zorluk olarak ortaya çýkmasýna raðmen paydaþlar arasýnda iletiþim ve koordinasyonun artmasý ve çakýþma analizi ile tasarým hatalarýnýn azaltýlmasý en önemli faydalar olarak belirlenmiþtir. Ayrýca Ýnþaat Yöneticisinin BIM sistemi kullanýmýndaki görevleri önem derecesine göre sýralanmýþtýr. Bu çalýþma CM hizmetlerinde BIM sisteminin uygulanmasýna yönelik hazýrlanmýþ öncü çalýþmalardan biridir. Elde edilen sonuçlar ýþýðýnda BIM sisteminin CM hizmetlerinde kullanýmý için yasal düzenlemeler, standartlar, sözleþmeler ve yürütme planlarý oluþturulabilir. Dolayýsýyla bu çalýþmanýn, BIM sisteminin CM hizmetlerine entegrasyonunda yapý üretimi paydaþlarýna katký saðlayacaðý umulmaktadýr.

Today's construction industry changes and develops with the developing technology. One of the most important technological changes is the Building Information Modeling (BIM) system. Adoption of the BIM system is essential in CM services, which include consulting services in addition to engineering services. In this study, it is aimed to examine the benefits and challenges of using the BIM system in CM services and the necessity of using this system by determining the duties of the Construction Manager. In this context, a survey was conducted and analyzed for professional CM companies regarding the implementation of BIM system in CM services in construction projects in Turkey, a developing country. According to the results of the analysis, although the lack of trained staff emerged as the most important challenge, the increase in interdisciplinary coordination and the reduction of design errors with conflict analysis were determined as the most important benefits. In addition, the tasks of the Construction Manager in the use of the BIM system are listed in order of importance. This study is one of the pioneering studies on the implementation of the BIM system in CM services. In the light of the result obtained, legal regulations, standards, contracts, and execution plans can be composed for the use of the BIM system in CM services. Therefore, it is hoped that this study will contribute to the building production stakeholders in the integration of the BIM system with CM services.

Isparta civarýndaki Geç Miyosen’de baþlayan ve Pliyo-Kuvaterner boyunca devam eden asidik volkanizmanýn son ürünleri þeklinde gözlenen silisçe zengin çözeltiler Keçiborlu (Isparta) kükürt yataðý çevresinde gözlenen ana fay boyunca etkilidir. Bundan dolayý, opal oluþumlarý bu zayýf zonun yakýn çevresinde yoðun olarak gözlenir. Opal oluþumlarý, gri, bej, sarýmsý, kýrmýzýmsý, siyahýmsý gibi çeþitli renklerdedir. Masif yapýlý, yer yer bant þeklinde gözlenen opaller keskin kenarlý, konkoidal kýrýnýmlý, yarý saydam, mat, yaðýmsý parlak yüzeyli opaller ise yer yer demiroksitleþmiþtir. Bazý opallerin breþik kayaç parçalarý içerdiði gözlenmektedir. Opal oluþumlarýnýn sahadaki lokasyonlarý tespit edilmiþ ve temsili örnekler kullanýlarak, söz konusu örneklerin ince kesit, SEM analizleri ile yapýsal ve dokusal özellikleri, XRD ve FTIR analizleri ile mineral birliktelikleri belirlenmiþtir. Jeokimyasal bulgular ile kimyasal bileþimleri ortaya konmuþtur. Ýncekesitleri çalýþmalarýnda hidrotermal çözeltilerin etkisiyle ilksel özelliklerini kaybederek opalleþmiþ örneklerin yer yer demiroksitleþmiþ, laminalanma kazanmýþ olduklarý ve killeþmenin de olduðu gözlenmiþtir. Manyetit ve hematit gibi opak mineral içermektedirler. SEM görüntülerinde amorf, taneli, çöl gülü ve lepisfer gibi farklý mikro dokular gözlenmiþtir. XRD ve FTIR analizlerinde opallerin çoðunun Opal CT ve bir kýsmýnýn da Opal C türünde olduðu tespit edilmiþtir. Jeokimyasal analizler sonucunda Ba <120 ppm ve Ca >200 ppm miktarlarý, LOI deðerlerinin dikkate deðer deðiþimi, gerekse de C/T oraný ile Ga arasýndaki nispi iliþki ile hidrotermal alterasyonlar dikkate alýndýðýnda Keçiborlu opallerinin magmatik kökenlidir.

Silica-rich solutions, observed as the final products of acidic volcanism, which started in the Late Miocene around Isparta and continued throughout the Plio-Quaternary, are effective along the main fault observed around the Keçiborlu (Isparta) sulfur deposit. Therefore, opal occurrences are intensely observed in and around this weak zone. Opal formations are in various colors such as gray, beige, yellowish, reddish, blackish. Opals with a massive structure, observed as bands, are sharp-edged, conchoidal diffraction, translucent, matte, oily glossy surface opals are iron oxidized. Some opals are observed to bear brecciated rock fragments. The locations of the opal occurrences in the field were determined in this study. Using representative samples, structural and textural properties of opals were determined by thin section, SEM analyses, and mineral associations determined by XRD and FTIR analyses. Geochemical findings revealed chemical compositions. Based on the thin-section studies, it was observed that the opalized samples lost their primary properties due to the effect of hydrothermal solutions and they became iron oxidized, laminated, and argillized. In addition, they contain opaque minerals such as magnetite and hematite. Different micro textures such as amorphous, granular, desert rose, and lepisphere quartz associations were observed in SEM images. In the XRD and FTIR analyzes, it was determined that most of the opals were Opal CT and some of them were defined as Opal C type. Based on the geochemical analyses considering Ba <120 ppm and Ca >200 ppm, the remarkable changes in LOI values, and the relative relationship between C/T ratio and Ga, such hydrothermal alterations in opals the Keçiborlu opals were found to have the magmatic origin.

Karstlaþabilen kayaç sýnýflamasýna giren karbonatlý kayaçlardan kireçtaþlarý, Antalya kompleksi içerisinde yaygýn olarak bulunurlar. Kireçtaþlarýnýn oluþumunda meydana gelen elementel iliþkilerin istatistiksel metotlar kullanýlarak yorumlanmasý, ortamdaki paleo-redoks durumlarýnýn yorumlanmasý ve diyajenetik koþullarýn anlaþýlabilmesi için önem arz etmektedir. Çalýþmada, Susuzdað Formasyonu içerisinde bulunan kireçtaþlarýndan derlenen örnekler XRF yöntemiyle analiz edilmiþtir. Ayrýca, kireçtaþý numunelerinden ince kesitler hazýrlanmýþ olup ayrýntýlý optik mikroskop çalýþmalarý ile formasyonun mineralojik özellikleri belirlenmiþtir. Kireçtaþlarýnýn oluþumu esnasýnda zenginleþme gösteren içeriklerin sýralanýmý “SiO2, MgO, Al2O3, K2O, TiO2 Fe2O3, SO3, Pb, Th, U, Sr, Mn ve Co” þeklindedir. Bölgesel ölçekte K2O, Al2O3 ve SiO2 elementlerinin yüksek deðerlerde bulunmasý, kireçtaþlarýnýn içerisindeki yüksek kil varlýðýný ortaya çýkarmýþtýr. Ayrýca daðýlým haritalarýndan yorumlanan Al2O3 ve TiO2 benzer lokasyonlardaki yüksek konsantrasyonlarý alüminyumoksitli ve titanyumoksitli minerallerin varlýðýna iþaret etmektedir. Baþlýca 4 faktör altýnda toplandýðý görülen kimyasal içeriklerin kümülatif deðeri %92.60 olarak hesaplanmýþtýr. Mikritik ve sparitik dokusal özellikte bulunan kireçtaþlarýnýn ince kesitlerinde foliasyon ve laminasyon gözlemlenmemiþtir. Ayrýca kesitlerin matriks dolgularýnýn kil içerikli olduðu tek nikol görüntülerinden tespit edilmiþtir. Bölgedeki kireçtaþlarýnýn oluþumlarý esnasýnda, dehidrasyon tepkimeleri geçirerek su moleküllerini kaybedip, kaolinit mineralince zenginleþtikleri düþünülmüþtür.

Limestones, which are a type of carbonate rocks that are classified as karstification of rocks, are widely observed in the Antalya complex. The assessment of the elemental relationships in the formation of limestones by using statistical methods is important for the interpretation of paleo-redox states in the environment and for understanding its diagenetic conditions. In the study, limestone samples collected from the Susuzdag Formation were analyzed by the XRF method to determine their chemical contents. Also, thin cross-sections of the limestone samples were prepared and the mineralogical properties of the formation were determined by performing detailed optical microscopy examinations. The order of the contents enriched during the formation of limestones is as follows: SiO2, MgO, Al2O3, K2O, TiO2 Fe2O3, SO3, Pb, Th, U, Sr, Mn, and Co. The high values of K2O, Al2O3 and SiO2 elements at the regional scale revealed the high clay presence in the limestones. In addition, high concentrations of Al2O3 and TiO2 interpreted from distribution maps in similar locations indicate the presence of minerals with aluminum oxide and titanium oxide. The cumulative value of chemical contents, which were observed to fall in 4 main groups, was calculated as 92.60%. The limestone samples were found to have micritic and sparitic textural features, and no foliation or lamination was observed in their thin cross-sections. Moreover, according to the single-nicol images, the matrix fillings of the cross-sections of the samples were found to contain clay. It was thought that the limestones in the region underwent dehydration reactions during their formation and lost their water molecules and became enriched in kaolinite minerals.

Amonyak, evsel ve endüstriyel atýksularýn arýtýlmasýnda giderilmesi gereken en önemli parametrelerden biridir. Alýcý ortamlara (nehir, göl ve deniz) deþarj edilen amonyak arýtýlmazsa çevresel problemlere neden olabilir. Bu çalýþma kapsamýnda bir gaz-sývý kontaktör kullanýlarak hava sýyýrma ile amonyak giderimi üzerine pH, hava debisi, sýcaklýk ve baþlangýç amonyak konsantrasyonunun etkisi araþtýrýlmýþtýr. Kesikli iþletilen sistemde sýyýrma süresi boyunca (360 dakika) sabit pH deðerlerinde çalýþýlmýþ ve optimum pH deðeri 11 olarak belirlenmiþtir. Yüksek hava debisi ve sýcaklýðýn amonyaðýn giderim verimliliði ve genel hacimsel kütle transfer katsayýsý (KLa) üzerinde önemli etkilere sahip olduðu gösterilmiþtir. Baþlangýç amonyak konsantrasyonunun deðiþtirilmesiyle amonyak gideriminde ve KLa üzerinde dikkat çekici bir deðiþim gözlenmemiþtir. pH 11, baþlangýç amonyak konsantrasyonu 100 mg/L, hava debisi 20 L/dakika ve 55°C’de amonyaðýn tamamen giderilmesi için yaklaþýk 90 dakika gerekli olduðu belirlenmiþ ve en yüksek genel hacimsel kütle transfer katsayýsý bu iþletme deðerlerinde 0.0462 min-1 olarak belirlenmiþtir.

Ammonia is of great important parameter that should be considered while treating domestic and industrial wastewaters. If the ammonia discharged to receiver media (rivers, lakes, and sea) is not treated, it may cause environmental problems. The present study examines the impact of pH, air flow rate, initial ammonia concentration, and temperature on ammonia stripping by using air stripping with a gas-liquid contactor. In the system operated in batch mode, the operations were conducted with fixed pH throughout the stripping period (360 minutes) and the optimum pH level was determined to be 11. It was shown that high airflow rate and temperature have significant effects on ammonia stripping efficiency and overall volumetric mass transfer coefficient (KLa). When removing ammonia by altering the initial ammonia concentration, no significant changes were observed in ammonia stripping efficiency and KLa. With pH of 11, initial ammonia concentration of 100 mg/L, airflow rate of 20 L/min, and temperature of 55°C, it was determined that removal of ammonia took approximately 90 minutes and the highest overall volumetric mass transfer coefficient for this setting was found to be 0.0462 min-1.

Bu çalýþmada Erzurum kent atmosferindeki hava kalitesinin deðiþimi; Erzurum’da hava kirliliðinin ilk kez görülmeye baþlandýðý 1978-1979 kýþ döneminden baþlayarak 2018-2019 dönemine kadar kükürt dioksit (SO2) ve çapý 10 mikrondan küçük partikül madde (PM10) parametreleri kriter olarak alýnmýþ; kent atmosferindeki nispi nem, ortalama sýcaklýk, yaðýþ, rüzgâr yönü ve hýzý gibi meteorolojik parametreler de göz önünde bulundurularak istatistiksel olarak incelenmiþtir. Bu amaçla görünürde iliþkisiz regresyon modellerinden (SUR) yararlanýlmýþtýr. Erzurum kent atmosferinde hava kalitesinin deðiþimini etkileyecek en önemli faktör 2005 yýlýnda kentsel ýsýnma amacýyla kullanýlmaya baþlanan doðal gaz olduðu için bu modellerden elde edilen sonuçlarýn doðal gaz kullanýmý ile iliþkisi belirlenmiþtir. 2005 yýlýnýn ve varsa diðer yýllarýn etkilerinin bir baþka ifade ile yapýsal kýrýlma tarihlerinin belirlenmesi amacýyla testler uygulanmýþtýr. Elde edilen sonuçlar doðal gazýn kentte yaygýnlaþmaya baþlamasýndan sonraki yýl olan 2006 yýlýnýn PM10 modelinde yaklaþýk %75 korelasyon ve 2009 yýlýnýn ise SO2 modelinde %72 korelasyon ile yüksek düzeyde anlamlý önemli bir yapýsal kýrýlma olduðunu göstermiþtir.

In this study, the alteration of air quality in the Erzurum urban atmosphere starting from the winter period of 1978-1979, when air pollution began to appear in Erzurum for the first time, until the 2018-2019 period was statistically analyzed by choosing as the criteria parameters sulfur dioxide (SO2) and particulate matter of less than 10 microns in diameter (PM10) and taking into account meteorological parameters such as the relative humidity, average temperature, precipitation, wind direction and speed. Seemingly Unrelated Regression (SUR) models have been used for this purpose. Since the most important factor that will affect the change of air quality in the Erzurum urban atmosphere is natural gas, which was started to be used for urban heating in 2005, the relationship between the results obtained from these models and the use of natural gas was determined. In order to determine the effects of 2005 and other years, if any, tests were firstly applied for determining the structural break dates. The results obtained showed that there was a highly significant structural break with a correlation of aproximately 75% in the PM10 model of 2006, the year after the natural gas became widespread in the city, while it was 2009 for the SO2 model with with a correlation of 72%.

Bu çalýþmada, kentsel ve yarý kentsel bölgelerdeki hava ve polen örneklerinde organoklorlu pestisit (OCP) konsantrasyonlarýnýn bölgesel ve zamansal deðiþimleri ile hava/polen arasýndaki daðýlýmlarýn belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Örnekleme periyodu boyunca hava ve polen örneklerindeki toplam 10 OCP (∑10OCP) konsantrasyonlarý kentsel örnekleme noktasý için sýrasýyla 318.2±73.7 pg/m3 ve 21.7±5.1 ng/g, yarý-kentsel örnekleme noktasý için ise sýrasýyla 390.1±103.5 pg/m3 ve 20.0±3.3 ng/g olarak belirlenmiþtir. Ayrýca α-HCH ve endosülfan-ß bileþiklerinin hem polen hem de hava örneklerinde en baskýn OCP bileþikleri olduðu belirlenmiþtir. Her iki örnekleme noktasýnda genellikle yaz aylarýnda yüksek OCP konsantrasyonlarý ölçülmüþtür. Hava ve polen arasýndaki OCP geçiþlerinin belirlenmesi için polen/hava daðýlým katsayýsý (KPA) hesaplanmýþtýr. Elde edilen sonuçlara göre, hem kentsel hem de yarý-kentsel örnekleme noktasýnda genellikle polenden dýþ ortam havasýna OCP geçiþlerinin olduðu belirlenmiþtir.

In this study, it was aimed to determine the regional and temporal variations of organochlorine pesticide (OCP) concentrations in air and pollen samples in urban and semi-urban areas and the distribution between air/pollen. A total of 10 OCP (∑10OCP) concentrations in air and pollen samples during the sampling period were determined as 318.2±73.7 pg/m3 and 21.7±5.1 ng/g for the urban sampling point and 390.1±103.5 pg/m3 and 20.0±3.3 ng/g for the semi-urban point, respectively. In addition, it was determined that α-HCH and endosulfan-ß compounds were the most dominant OCP compounds in both pollen and air samples. High OCP concentrations were measured at both sampling points, usually during the summer months. Pollen/air partition coefficient (KPA) was calculated to determine OCP exchange between air and pollen. According to the results obtained, it has been determined that there are generally OCP transitions from pollen to ambient air at both urban and semi-urban sampling points.

2-Methylisoborneol (2-MIB) ve geosminden kaynaklanan tat ve koku sorunu, su kaynaklarýnda görülen en yaygýn problemlerden biridir. Doðal ve antropojenik kirlik kaynaklarý neticesinde su kaynaklarý kirlenmekte ve sularda topraksý-küflü tat ve koku oluþmaktadýr. Su kaynaklarýnda tat ve koku oluþumuna neden olan antropojenik kaynaklarýn baþýnda kültür balýkçýlýðý üretim tesisleri yer almaktadýr. Bu çalýþmada, ülkemizde faaliyet gösteren ve özellikle gökkuþaðý alabalýðý üretimi gerçekleþtirilen tesislerde 2-MIB ve geosmin oluþumundan kaynaklanan tat ve koku sorununun giderimine yönelik kullanýlabilecek en iyi arýtma prosesini çok ölçütlü karar verme metotlarý (ÇÖKVM) kullanýlarak belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Çalýþma kapsamýnda; ozon tabanlý prosesler, ultraviyole (UV) tabanlý prosesler, aktif karbon adsorbsiyonu, alüminyum koagülasyonu, kum filtrasyonu, klor, klor dioksit, potasyum permanganat, fenton tabanlý prosesler ve foto-fenton prosesleri alternatif prosesler olarak deðerlendirilmiþtir. En iyi arýtma prosesinin belirlenmesinde analitik hiyerarþi süreci (AHS) kullanýlmýþtýr. Alt kriterler olarak ise giderim performansý, güvenilirlik ve dayanýklýlýk, karmaþýklýk, planlý bakým kolaylýðý, inþa kolaylýðý, çeþitli kimyasal kullanýmý, ön arýtma gereksinimi, yan ürün oluþumu ve uygunluk belirlenmiþtir. Alt kriterlerin sýralamasýnda TOPSIS ve VIKOR karar verme modelleri kullanýlmýþtýr. TOPSIS ve VIKOR metodlarý kullanýlarak elde edilen sonuçlara göre, beton havuzlarda gökkuþaðý alabalýðý üretiminden kaynaklanan 2-MIB ve geosmin gibi tat ve koku bileþenlerinin gideriminde kullanýlabilecek en iyi arýtma yönteminin ozon tabanlý prosesler olduðu tespit edilmiþtir.

Taste and odor problem caused by 2-MIB and geosmin is one of the most common problems seen in water resources. As a result of natural and anthropogenic pollution sources, water resources are polluted, and an earthy-moldy taste and odor occurs in the water. Aquaculture production facilities are the leading anthropogenic sources that cause taste and odor formation in water resources. In this study, it is aimed to determine the best treatment methods that can be used to eliminate the taste and odor problems caused by the formation of 2-MIB and geosmin by using multi-criteria decision making (MCDM) methods in facilities operating in Turkey and where especially rainbow trout is produced. In the study, ozone-based processes, UV-based processes, activated carbon adsorption, aluminum coagulation, sand filtration, chlorination, chlorine dioxide, potassium permanganate, fenton-based processes and photo-fenton processes were used as alternative processes. The criteria chosen for the study were removal performance, reliability and durability, complexity, ease of planned maintenance, ease of construction, use of various chemicals, pre-treatment requirement, by-product formation, and suitability. Analytical hierarchy process (AHP) was used in weighting the criteria in the study, TOPSIS and VIKOR methods were used in ordering the alternatives. According to the results obtained using TOPSIS and VIKOR methods, ozone-based processes were found to be the best treatment method that can be used for the removal of taste and odor components such as 2-MIB and geosmin resulting from rainbow trout production in concrete ponds.

Dezenfeksiyon yan ürünleri (DYÜ), öncül maddeler ve dezenfektanlar arasýndaki reaksiyonlar sonucu oluþan mutajenik ve karsinojenik bileþiklerdir. Bu çalýþma kapsamýnda, Isparta içme suyu daðýtým sisteminden bir yýl boyunca aylýk olarak alýnan numunelerde trihalometanlar (THM) ve haloasetik asitlerin (HAA) konsantrasyonlarýnýn ve türleþmelerinin belirlenmesinin yaný sýra, yutma, dermal absorpsiyon ve inhalasyon yollarý ile karbon bazlý DYÜ’lerden kaynaklanan yaþam boyu toplam kanser riskleri hesaplanmýþtýr. THM konsantrasyonu 24-57 µg/L aralýðýnda, HAA konsantrasyonlarý ise 12-36 µg/L aralýðýnda deðiþim göstermiþtir. Çok yollu maruziyet dikkate alýnarak hesaplanan en yüksek ortalama toplam kanser risk deðeri erkekler için 8,3E-05 ve kadýnlar için ise 8,1E-05’tir. THM kanser riskine en yüksek katkýyý inhalasyon (ortalama %62), ardýndan yutma (ortalama %27) ve en düþük katkýyý dermal (ortalama %11) maruziyet oluþturmaktadýr. Isparta içme suyu daðýtým sisteminde, THM için hesaplanan kanser risk deðerleri, Amerika Birleþik Devletleri Çevre Koruma Teþkilatý (USEPA)’nýn belirlediði ihmal edilebilir risk deðerinden (1E-06) kadýnlar için 81, erkekler için ise 83 kat daha fazladýr. HAA için çoklu maruziyet yollarýndan kaynaklý ortalama toplam kanser riski erkeklerde ve kadýnlarda sýrasýyla 3,3E-05 ve 4,4E-05’dir. HAA için, ortalama toplam yaþam boyu kanser risk deðerleri USEPA’nýn belirlediði ihmal edilebilir risk deðerinden kadýnlar için 44, erkekler için 33 kat daha fazladýr.

Disinfection by-products (DBPs) are mutagenic and carcinogenic compounds formed as a result of reactions between precursors and disinfectants in water sources. The aim of this study is to monitor the concentration and speciation of trihalomethanes (THMs) and haloacetic acids (HAAs) and in water samples taken monthly from 5 points of the Isparta water distribution system for 1 year. Also, the lifetime cancer risk of THMs and HAAS through oral ingestion, dermal absorption, and inhalation exposure from tap water in 5 districts in Isparta are estimated. The total concentrations of THMs and HAAs in tap water samples were ranged 24-57 µg/L and 12-36 µg/L, respectively. The estimated total carcinogenic risk levels of THMs for male and female through ingestion, dermal absorption, and inhalation were 8.3E-05 and 8.1E-05, respectively. Among the three pathways studied in THMs exposure, inhalation contributed 62% of the total risk followed by oral exposure (27%) and dermal contact (%11). In the Isparta water distribution system, the total cancer risk values estimated for THM are 81 times higher for women and 83 times higher for men than the negligible risk value (1E-06) determined by the United States Environmental Protection Agency (USEPA). The estimated total carcinogenic risk levels of THMs for male and female through multi-pathway were 3.3E-05 and 4.4E-05, respectively. For HAA, the mean total lifetime cancer risk values are 44 times higher for women and 33 times higher for men than the negligible risk value determined by the USEPA.

Denitrifikasyonda inorganik elektron vericilerinin kullanýlmasý, organik elektron vericilerine göre düþük maliyetli ve daha az atýk organik kirlenme riski gibi avantajlarý nedeniyle popülerlik kazanmaktadýr. Kükürt, ototrofik denitrifikasyonda yaygýn olarak kullanýlmaktadýr, ancak asit ve sülfat üretimi, ana dezavantajlarýdýr. Gerekli alkaliniteyi saðlamak için kireçtaþý veya çözünmüþ alkalinite kaynaklarý kullanýlýr. Bu çalýþmada, çevresel etkilerini (abiyotik tükenme, küresel ýsýnma potansiyeli, ozon tabakasýnýn incelmesi, insan toksisitesi, tatlý su sucul ekotoksisitesi, deniz suyu ekotoksisitesi, karasal ekotoksisite, fotokimyasal oksidasyon (POCP), asitleþme ve ötrofikasyon) belirlemek için üç denitrifikasyon iþleminin (kireçtaþý destekli S0 bazlý, bikarbonat bazlý S0 bazlý ve metanol bazlý denitrifikasyon) yaþam döngüsü deðerlendirmesi (YDD) yapýlmýþtýr. Bu çalýþmada YDD için, SimaPro 9.1.1 yazýlýmýnýn CML 1A baseline, su ayak izi için ise AWARE V1.03 metodu kullanýlmýþtýr. Her üç grupta da baþarýyla 25 mg NO3--N/L giderimi saðlanmýþ, ancak S0 bazlý denitrifikasyonda alkalinite kaynaðý olarak NaHCO3'ün kullanýlmasý durumunda çevresel etkinin diðer proseslere göre daha yüksek olduðu belirlenmiþtir. YDD ‘ye göre çevresel etkinin en düþük olduðu durum kükürtün elektron kaynaðý olarak ve kireçtaþýnýn alkalinite kaynaðý olarak kullanýlmasýnda gerçekleþmiþtir. En yüksek çevresel etki elektrik kullanýmý kaynaklý olup, bikarbonat beslemeli grupta toplam 75.38 kg CO2 eþdeðerindeki küresel ýsýnma potansiyelinin 65 kg’lýk kýsmý elektrik kullanýmýndan kaynaklanmaktadýr. Hetetrofik denitrifikasyonda 1 kg NO3--N/m3 fonksiyonel birim için su ayak izi 24.3 m3 iken kireçtaþý ve bikarbonat bazlý ototorofiklerde sýrasýyla 30.7 m3 ve 45.1 m3 tir. Çalýþma, ototrofik denitrifikasyonun maliyet ve su kalitesi açýsýndan heterotrofik denitrifikasyona göre avantajlarý olmasýna raðmen, alkalinite kaynaðý olarak NaHCO3 kullanýmýndan kaçýnýlmasý gerektiðini göstermektedir.

Utilization of inorganic electron donors in denitrification is gaining popularity because of its advantages over organic electron donors such as low cost and less effluent organic contamination risk. Elemental sulfur is widely used in autotrophic denitrification, but acidity and sulfate production are the main drawbacks of sulfur-based denitrification. Limestone or dissolved alkalinity sources are used to provide necessary alkalinity. In this study, life cycle assessment (LCA) of three denitrification processes (limestone-assisted SO-based, bicarbonate-based SO-based and methanol-based denitrification) was performed to determine their environmental impacts (abiotic depletion, global warming potential, ozone depletion, human toxicity, freshwater aquatic ecotoxicity, seawater ecotoxicity, terrestrial ecotoxicity, photochemical oxidation (POCP), acidification and eutrophication). In this study, CML 1A baseline of SimaPro 9.1.1 software was used for LCA and AWARE V1.03 method was used for water footprint. In all three groups, 25 mg of NO3--N/L was successfully removed, however, in the case of using NaHCO3 as an alkalinity source in S0-based denitrification, the environmental impact was higher than in other processes. According to LCA, the lowest environmental impact occurred when sulfur was used as an electron source and limestone as a source of alkalinity. The highest environmental impact is due to the use of electricity, and 65 kg of the global warming potential of 75.38 kg CO2 equivalent in the bicarbonate fed group is due to the use of electricity. While the water footprint is 24.3 m3 for 1 kg NO3--N/m3 functional unit in heterotrophic denitrification, it is 30.7 m3 and 45.1 m3 in limestone and bicarbonate-based autotrophics, respectively. The study shows that although autotrophic denitrification has advantages over heterotrophic denitrification in terms of cost and water quality, the use of NaHCO3 as a source of alkalinity should be avoided.

Kentsel katý atýklarýn (KKA) ve kentsel atýksu arýtma çamurlarýnýn (AÇ) depolanan miktarlarýnýn azaltýlmasý hem son yýllarda oldukça gündemde olan döngüsel ekonomi kavramý açýsýndan, hem de KKA ve AÇ’lerin daha dikkatli yönetilmesi açýsýndan büyük önem taþýmaktadýr. Piroliz yöntemi bu atýklarýn birlikte arýtýlmasýný saðlamak için kullanýlabilecek en uygun yöntemlerden birisidir. Bu çalýþmada, KKA ve AÇ’lerin birlikte piroliz edilmesiyle atýklarýn faydalý ürünlere dönüþtürülmesi irdelenmiþ ve elde edilen sývý ürünün karakterizasyonu yapýlmýþtýr. Örnekler her iki atýk türünden farklý miktarlarda (aðýrlýkça %25-75 oranlarýnda) karýþtýrýlarak hazýrlanmýþtýr. Piroliz öncesi hazýrlanan analitik örneklerin nem, kül, uçucu madde, sabit karbon ve element kompozisyonu (C, H, O, N, S) tespit edilmiþtir. Aðýrlýkça farklý oranlarda hazýrlanan analitik örneklerin 400°C’de birlikte pirolizi gerçekleþtirilmiþtir. Birlikte piroliz sonrasý elde edilen sývý ürünlerin karakterizasyonu için elementel, ýsýl deðer, FT-IR ve 1H-NMR analizleri gerçekleþtirilmiþtir. Analiz sonuçlarýna göre, en yüksek sývý ürün verimi M1 kodlu (%25 KKA ve %75 AÇ’nin karýþýmý ile hazýrlanan) analitik örnekte gözlenmiþtir. Genel olarak tüm piroliz sývý ürünlerinde, büyük kýsmýn alifatik bileþiklerden oluþtuðu tespit edilmiþtir. Sürdürülebilir kentsel katý atýk yönetimi için her iki atýðýn da depolama sahalarýna gönderilmesi yerine birlikte piroliz edilerek katma deðeri olan ürünler elde edilmesi, çevresel ve ekonomik açýdan katký saðlayacak bir seçenek olarak görülmektedir.

The reduction of the sent to landfill amount of municipal solid waste (MSWs) and municipal sewage sludges (SSs) is of great importance both for the circular economy concept, which has been on the agenda in recent years, and more careful management of MSW and SS. Pyrolysis method is one of the most suitable methods that can be utilized to treat these wastes together. In this study, it was evaluated to convert these wastes into useful products by co-pyrolyzing MSW and SS, and obtained liquid products were characterized. Samples were prepared by mixing different percentages (wt. 25-75%) from these wastes. The values of moisture content, ash content, volatile matter, and fixed carbon of prepared samples before the pyrolysis process were determined. The prepared samples were co-pyrolyzed at 400 °C. Elemental analysis (C, H, O, N, S), heating value measurement, FT-IR, and 1H-NMR analysis were carried out to make the characterization of the obtained liquid products after the co-pyrolysis process. According to analysis results, it was observed that M1 (25% of MSW and 75% of SS) showed the highest liquid yield. For all liquid products, it has been determined that most of the pyrolysis liquid products consist of aliphatic compounds. For sustainable municipal solid waste management, valorizing these wastes together instead of sending them to landfill sites, the co-pyrolysis process converts them to valuable products, it also might be considered an option contributing economic and environmental aspects.

Bu çalýþmada farklý tip iki toprak kullanýlarak hazýrlanmýþ laboratuvar ölçekli bir toprak-akifer arýtma sistemi ile ikincil arýtýlmýþ atýksulardaki azot ve fosforun toprak derinliði boyunca giderim verimi ve toprak tiplerinin arýtma verimine etkisi araþtýrýlmýþtýr. Killi týnlý toprak (KTT) ve týnlý toprak (TT) ile doldurulmuþ kolonlarda besleme atýksuyu olarak Denizli Ýli (Türkiye) kentsel atýksu arýtma tesisi çýkýþýndan alýnmýþ ikincil arýtýlmýþ kentsel atýksu kullanýlmýþtýr. Deneysel çalýþmalar sýrasýnda kolonlara takýlmýþ farklý derinliklerdeki vanalardan alýnan süzüntü numunelerinde toplam-N, toplam-P, çözünmüþ oksijen, pH ve sýcaklýk parametreleri ölçülmüþtür. 75 cm derinliðindeki son vanalardan alýnan süzüntü numunelerinde KTT’de toplam-N %50.85, toplam-P %97.07 oranýnda giderilirken TT’de bu deðerler sýrasýyla %36.72 ve %64.43 olarak hesaplanmýþtýr. Ayrýca, her iki toprak tipinde de toplam-N ve toplam-P giderimi için ilk 10 cm oldukça etkili olmuþtur. Çalýþma sonucunda TT’nin hem toplam-N hem de toplam-P gideriminde KTT’ye göre daha az etkili olduðu, her iki toprakta da derinlik arttýkça giderim veriminin de arttýðý ve deneysel çalýþmalar süresince giderim verimlerinde zamana baðlý herhangi bir azalmanýn olmadýðý görülmüþtür.

In this study, the removal efficiency of nitrogen and phosphorus in secondary treated wastewaters with a laboratory scale soil-aquifer treatment system prepared using two different types of soils and the effect of soil types on treatment efficiency were investigated. In the columns filled with clayey loam soil (CLS) and loamy soil (LS), secondary treated municipal wastewater taken from the effluent of Denizli province (Turkey) municipal wastewater treatment plant was used as feed wastewater. During the experimental studies, the total-N, total-P, dissolved oxygen, pH and temperature parameters were measured in the permeate samples taken from the valves at different depths attached to the columns. In the permeate samples taken from the last valves at a depth of 75 cm, total-N was 50.85% and total-P 97.07% in CLS, while these values were calculated as 36.72% and 64.43% in LS, respectively. In addition, the first 10 cm was highly effective for total-N and total-P removal in both soil types. Consequently, It was observed that TT was less effective than KTT in both total-N and total-P removal, the removal efficiency increased as the depth increased in both soils, and there was no time-dependent decrease in the removal efficiency during the experimental studies.

Diklofenak, insan ve veterinerlik amaçlý yaygýn kullanýlan ilaçlardan biri olmuþtur. Diklofenak’ýn çevre ve organizmalar üzerindeki olumsuz etkilerinin ortaya çýkmasýyla, araþtýrma çalýþmalarý atýksudan uzaklaþtýrýlmasýna yönelmiþtir. Atýksu ya da yüzeysel suda mikrogram düzeyindeki deriþimlerine raðmen, endokrin sistemini bozabilir, bu da üst düzey organizmalarýn metabolizmasýnda dolayýsýyla ekosistemde sorunlara yol açabilir. Bu nedenle diklofenakýn tüketiminden baþlayarak etkin diklofenak arýtýmýna, deþarj standartlarýnýn belirlenmesine ve su yaþamýnýn üst düzeyde korunmasýna kadar uzanan bir yelpazede diklofenak kontrolü için acil önlemler alýnmalýdýr. Diklofenak ile ilgili diðer bir problem ise, fotoliz ve biyolojik reaksiyonlarý ile oluþan bozunma ürünlerinin atýksu arýtma tesislerinin çýkýþýnda bulunmasýdýr. Bu dönüþüm ürünleri organizmalar için daha fazla tehdit oluþturmaktadýr. Dolayýsýyla, bu derleme makalesi diklofenakýn çevre üzerindeki olumsuz etkilerini, birincil diklofenak kaynaklarýný, hayvanlar üzerindeki endokrin bozucu etkilerini, insan vücudundaki metabolizmasýný, arýtma yaklaþýmlarýný, biyolojik ve kimyasal bozunma metabolitlerinin türünü veya dönüþüm ürünlerini vurgulamayý amaçlamaktadýr.

Diclofenac has been one of the widely consumed pharmaceuticals for human and veterinary purposes. The research studies are devoted to investigating its removal from wastewater since its adverse effect on the environment and the organisms have been revealed. Despite its microgram level concentrations in the wastewater or water bodies, it could disrupt the endocrine system, which leads to problems in the metabolism of the higher-level organisms and, thereby, the ecosystem. Therefore, urgent measures should be taken to control diclofenac starting from its consumption and extending to the efficient diclofenac treatment, determination of discharge standards, or the high-level protection of aquatic life. Another problem with diclofenac is the degradation end-products that form through photolysis, or biological reactions remain in the wastewater treatment plants' effluent. These transformation products create further threats for the organisms. This review paper aims to emphasize the adverse effects of diclofenac on the environment, the primary diclofenac sources, its endocrine disrupting effects on the animals, metabolism in the human body, treatment approaches, type of biological and chemical degradation metabolites, or transformation products.