Nokta direnç kaynaklý birleþtirmelerdeki akým deðerinin mekanik ve metalürjik özellikler üzerindeki etkisi galvanizli farklý kalýnlýklardaki DP600 çelik saclar kullanýlarak deneysel olarak incelenmiþtir. Numuneler 1.5 ve 1.8 mm kalýnlýklarda seçildi. Kaynak proses parametreleri; 5 kN elektrod kuvveti, 7, 9, 11, 13, 15 kA kaynak akým deðerleri, 180, 240, 300, 360 ve 420 ms kaynak süreleri tercih edilerek gerçekleþtirilmiþtir. Kaynak birleþtirmeli numuneler, en yüksek çekme mukavemetinin belirlenmesi için çekme-makaslama testine tabi tutuldu. Optimal numuneler optik mikroskop ve taramalý elektron mikroskobu (SEM) ile incelendi. Nokta kaynaðý deðiþkenlerinin maksimum dayaným üzerindeki etkisi belirlendi, akým-süre deðerlerini gösteren lobe diyagramý elde edildi. Optimum kaynak parametreleri yeni saclarda baþarýyla uygulandý. Deneysel sonuçlar gösterdi ki; kaynak akýmý özellikle çarpýþma enerjisi emiliminde ve yük taþýma kapasitesinde önemli bir rol oynamaktadýr.

The effect of current on resistance spot welding joints on metallurgic and mechanical properties is investigated experimentally using galvanized unequal-thickness DP600 steel sheets. The specimens were chosen to be 1.5 and 1.8 mm thicknesses. The parameters of welding process were preferred an electrode force at 5 kN, welding currents at 7, 9, 11, 13 and 15 kA and welding times at 180, 240, 300, 360 and 420 ms. The welded joint specimens were subject to tensile-shear strength testing to determine the ultimate tensile strength. Optimal specimens were inspected by optical microscope and scanning electron microscopy (SEM). The effect of spot welding variables on the ultimate tensile strength was determined and the lobe diagram, which shows optimal current-time values, was obtained. The optimal welding parameters were carried out on new sheet metals successfully. The experimental results show that the welding current plays an important role in the especially crash energy absorption and load-carrying capability.

Bu çalýþmanýn amacý, dört silindirli ortak hatlý bir otomotiv dizel motorunda 1600, 1800, 2000 d/dak’lýk devirlerde çevrimsel yanma deðiþimlerini deneysel olarak incelemektedir. Çalýþma, bir modern dizel motorda devir sayýsýnýn çevrimsel farklýlýklara baðlý etkisini ele almaktadýr. Maksimum yanma basýncý (SBmaks), maksimum basýnç artýþ oraný (BAOmaks), ve ortalama indike basýnç (OÝB) parametrelerini kapsayan 1000 çevrimsel yanma verisi deneysel çalýþmada analiz edilmiþtir. Her bir motor hýzýnda, silindir basýncýndaki çevrimsel deðiþimlerin minimum olduðu, ancak SBmaks, BAOmaks ve OÝB detaylý olarak karþýlaþtýrýldýklarýnda incelenen çevrimlerde önemli farklýlýklar ortaya çýkmýþtýr. Daha yüksek silindir sýcaklýklarý ve hava hareketleri yanmayý iyileþtirmiþtir. Böylece, artan motor devriyle birlikte sadece OÝB ve SBmaks’ýn çevrimsel deðiþim katsayýlarý (ÇDK) azalýrken, ayný zamanda ortalama SBmaks ve BAOmaks artmýþtýr. Diðer taraftan, artan devirle birlikte emme havasýnýn sürtünme etkisi, iyileþen yanmanýn pozitif etkilerini azaltmýþ ve sonuç olarak ortalama OÝB azalmýþtýr. SBmaks ve OÝB’nin ÇDK’larý tüm devirlerde %1’in altýnda kalmýþtýr, böylece oldukça geniþ çevrim sayýlarýnda bile stabil ve düzenli yanma sürdürülmüþtür. Her bir çevrimde, yakýt sistemi ön enjeksiyon fazýnýn, ilk yanma basýnç pikinin oluþumunda etkili olduðu gözlenmiþtir. Bu çalýþmadan, ortak hatlý dizel motorun farklý devirlerde küçük çevrimsel farklýlýklar meydana getirdiði sonucuna varýlmýþtýr.

The objective of this study is to experimentally investigate cyclic combustion variabilities in a four-cylinder automotive common-rail diesel engine at different engine speeds, including 1600, 1800, and 2000 rpm. The investigation evaluates the relative effects of speeds on the cyclic discrepancies in a modern diesel engine. 1000 cyclic combustion data including peak combustion pressure (Pmax), peak pressure rise rate (PRRmax) and indicated mean effective pressure (IMEP) were analyzed in the experimental study. It was found that the cyclic fluctuations in combustion pressure in each engine speed were minor, but detailed comparison of Pmax, PRRmax, and IMEP revealed noteworthy differences in the studied cycles. Higher cylinder temperatures and air movement improved combustion. Therefore, not only coefficient of variations COVs of IMEP and Pmax decreased, but also mean Pmax and PRRmax increased with increasing engine speed. On the other hand, the friction effect of the intake air reduced the positive effects of improved combustion with increasing engine speed and as a result mean IMEP decreased. COVs of IMEP and Pmax remained below 1% at all speeds, thus stable and regular combustion was maintained even in a numerous range of the cycle numbers. Pre-injection phase of fuel injection system was recognized to be effective in formation of the first peak of the combustion pressure in individual cycles. It was concluded from this study that the common-rail diesel engine generated minor cyclic discrepancies under different engine speeds.

Son yýllarda enerji tüketimi konusu, araþtýrmacýlarýn endiþe duyduðu en önemli konulardan biri haline gelmiþtir. Yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarýnýn araþtýrýlmasý üzerinde yürütülen çalýþmalarýn sayýsý her geçen gün artmaktadýr. Bilim insanlarý yalnýzca yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarýný araþtýrmakla kalmayýp enerji kullanýmýnýn akýlcý yollarý üzerinde de çalýþmalar yürütmektedirler. Özellikle ýsýl sistemlerde enerji kayýplarýnýn büyük bir çoðunluðu ýsý transferi iþlemi sýrasýnda gerçekleþmektedir. Isý borusu sistemleri bu ýsý ve enerji kayýplarýnýn ortadan kaldýrýlmasýnda yarar sunan önemli cihazlar olarak karþýmýza çýkmaktadýrlar. Isý borularý ýsýl enerjinin bir noktadan bir diðerine aktarýmý iþlemini yüksek performans deðerleri ile gerçekleþtiren sistemlerdir. Bu çalýþmada ýsý borusu türleri ve detaylý tanýmlamalarý gerçekleþtirilmiþtir. Titreþimli ýsý borularý görece yakýn dönemde ortaya çýkmýþ ve hýzla araþtýrmalarýn odak noktasý haline gelmiþ sistemlerdir. Kolay inþa edilebilirlikleri, basit tasarýmlarý ve hemen her alana adapte edilebilir olmalarý açýsýndan oldukça kullanýþlý cihazlardýr. Çalýþmada titreþimli ýsý borularýnýn detaylý tanýmlamasý yapýlmýþ, çalýþma mekanizmalarý, teorik incelemeleri ve güncel uygulamalarý deðerlendirilmiþtir.

Energy consumption has been one of the most important issues that researchers have been concerned about over the last decade. Number of researches about new and renewable energy sources have been increasing day by day. Scientists are not only searching for new and renewable energy sources but also studying logical ways of utilizing energy. Especially in thermal systems, most of the energy lost occurs during heat transfer. Heat pipe systems appear as important devices that provide benefits by eliminating these heat and energy losses. Heat pipes are the systems that transfer heat energy from a point to another one with high performance values. Types of heat pipes and their detailed descriptions were investigated in this study. Oscillating heat pipes are relatively new systems that have quickly become the focus of research. They are extremely useful devices due to their ease of construction, simple design, and adaptability to almost every area. The study included a detailed description of oscillating heat pipes, their working mechanisms, theoretical investigations, and current applications.

Elektrik tesislerinde düþük maliyetli, yüksek performanslý/verimli ve ilgili mevzuata uygun iþletme ve koruma ekipmanlarýnýn seçilmesi büyük önem taþýmaktadýr. En uygun kablo/hat, ölçüm ve koruma sistemi ekipmanlarýnýn seçimi için hesaplamalar yapýlmasý gerekmektedir. Bu çalýþmada, þebeke baðlantýlý 0,4 MWe gücünde bir fotovoltaik sistem için panel-evirici uyumluluk hesabý, gerilim düþümü, akým kontrolü, kýsa devre, yýldýrým risk ve koruma hesaplarý, topraklama direnci ve topraklama iletkeni hesaplarý ve panel eðim açýsý hesabý yapýlmýþtýr. Seçilen eviricinin izin verilen voltaj aralýðý ve maksimum güç noktasý gerilim deðerlerinin panel sistemi ile uyumlu olduðu hesaplanmýþtýr. Gerilim düþümü ve akým kontrol hesaplarý ile her evirici çýkýþý ve güneþ sistemi panosu çýkýþý için bakýr kablo kesiti sýrasýyla 3x70+35 mm2 ve 2(3x185+95) mm2, trafo alçak gerilim barasý 60x10 mm2 olarak bulunmuþtur. Alçak gerilim baralarýnýn tepe kýsa devre akýmýnda deforme olmamasý için 80 cm boy için 10 cm aralýklarla yerleþtirilmelidir. Trafo alçak gerilim tarafý faz-toprak kýsa devre akýmýna göre topraklama iletkeninin kesiti en az 53,97 mm2 bakýr iletken olmalýdýr. Panellerin yýldýrýmdan korunma tesisinde yuvarlanan küre yöntemine göre, hava yakalama uçlarýnýn güneþ panelinin üst noktasýndan en az 0,84 m yukarýda olmasý gerektiði hesaplanmýþtýr. Optimum sabit panel eðim açýsý 32,08° bulunmuþtur. Çalýþmada kullanýlan hesaplamalar, þebeke baðlantýlý fotovoltaik sistemlerin tasarýmýnda, minimum boyutta en uygun elektriksel donanýmýn seçiminde uygulayýcýlara fayda saðlayacaktýr.

It is of great importance to choose low-cost, high-performance/efficient and operating and protection equipment in accordance with the applicable legislation in electrical facilities. It is necessary to make calculations for the selection of the most suitable cable/line, measuring and protection system equipment. In this study, panel-inverter compatibility calculation, voltage drop, current control, short circuit, lightning risk and protection calculations, grounding resistance and grounding conductor calculations and tilt angle calculation were made for a grid connected photovoltaic system with a power of 0.4 MWe. It has been calculated that the allowable voltage range and maximum powerpoint voltage values of the selected inverter are compatible with the panel system. With voltage drop and current control calculations, copper cable cross section for each inverter output and solar board output were found to be 3x70+35 mm2 and 2(3x185+95) mm2, respectively, and transformer low voltage busbar 60x10 mm2. In order not to deform the low voltage busbars in peak short-circuit current, they should be placed at 10 cm intervals for 80 cm length. According to the transformer low voltage side phase-earth short circuit current, the cross-section of the grounding conductor should be at least 53.97 mm2 copper conductor. In the lightning protection facility of the panels, according to the rolling sphere method, it has been calculated that the air termination rods should be at least 0.84 m above the upper point of the solar panel. The optimum fixed panel tilt angle was found to be 32.08°. The calculations used in the study will benefit the practitioners in the design of grid-connected photovoltaic systems, in the selection of the most suitable electrical equipment with minimum size.

Bu çalýþmada, Elektrikli Araçlarýn (EA'lar) harici þarj cihazlarý için üç fazlý bir AC/DC nötr nokta kenetlemeli (NPC) güç faktörü düzeltilmiþ (PFC) çok düzeyli dönüþtürücü deðerlendirilmektedir. Doðrultucu analizi, izole edilmiþ DC-DC dönüþtürücüler ile kapsamlý simülasyonlarla test edilmiþtir. Bu doðrultucu, 100 kW'a kadar güç seviyelerinde derecelendirilen DC hýzlý þarj cihazlarý için birlik giriþ güç faktörü ve % 96'nýn üzerinde verimlilik saðlar. 800 Volt DC gerilimi için gerilim dalgalanmasý % 0,5'in altýndadýr. 125 Amper DC akým için akým dalgalanmasý %0,1'in altýndadýr. EV hýzlý þarj cihazý, her iki izole DC-DC dönüþtürücü ile deðerlendirildiðinde, NPC doðrultucunun harmoniði %1'den azdýr. Bu çok seviyeli dönüþtürücü, kapasite voltaj dengelemesi açýsýndan oldukça verimlidir. Sistem basit bir kontrol yapýsýna sahiptir ve ekstra bir PFC devresi gerektirmez. Dönüþtürücü çalýþma ve tasarým hesaplarý benzetim çalýþmalarý ile sunulmuþtur. Ýzoleli DC-DC dönüþtürücüler için deðerlendirilen sistemin benzetim sonuçlarý, önerilen þarj sisteminin geçerliliðini ve esnekliðini göstermektedir.

In this study, a three-phase AC/DC neutral point clamped (NPC) power factor corrected (PFC) multilevel converter for off-board chargers of Electric Vehicles (EVs) is evaluated. The rectifier analysis has been tested by extensive simulations in combination with isolated DC-DC converters. This rectifier provides unity input power factor and efficiency above 96% for DC fast chargers rated at power levels up to 100 kW. The voltage ripple is below 0.5% for 800 Volt DC voltage. The current ripple is below 0.1% for 125 Ampere DC current. When the EV fast charger is evaluated with both isolated DC-DC converters, the NPC rectifier has less than 1% THD. This multilevel converter is highly efficient in terms of capacitor voltage balancing. The system has a simple control structure and does not require an extra PFC circuit. The converter operation and design calculations are presented with simulation studies. The simulation results of the system evaluated for isolated DC-DC converters demonstrate the validity and flexibility of the proposed charging system.

Günümüzde internet kullanýmýnýn yaygýnlaþmasý, hýzla artan bilgi ile birlikte büyük bir bilgi kirliliðini de beraberinde getirmiþtir. bu büyük ve gürültülü verilerden anlamlý veriler elde etmek internet kullanýcýlarý için büyük bir sorun haline gelmiþtir. Genellikle dijital ortamlardan elde edilen metinler üzerinde kullanýlan metin özetleme, farklý alanlardaki bilimsel makalelerin özetlenmesinde de kullanýlmaktadýr. Bu çalýþmada biliþim alanýnda yazýlmýþ Türkçe makaleler üzerinde kullanýlmak üzere bilimsel metin özet çalýþmasý yapýlmýþtýr. Dergipark'tan toplanan makalelerle geniþ bir Türk Biliþim Literatürü veri seti oluþturulmuþtur. Bu veri seti üzerinde literatürde mevcut olan metin ön iþleme çalýþmalarýna ek olarak bilimsel makale formatý ile yeni özgün bir ön iþleme fonksiyonu geliþtirilmiþtir. Özetleme yapýlýrken literatürde doðal dil iþleme alanýnda kullanýmý giderek artan Deep Belief Networks (DBN) kullanýlmýþtýr. Geliþtirilen sistemin performansýný ölçmek için önceden eðitilmiþ bir doðal dil iþleme modeli olan BERT algoritmasý ile referans özetleri oluþturulmuþtur. Bilimsel makaleler BERT ve Deep Belief Networks ile özetlendikten sonra, özetler BERT Puaný ve BERT Modeli'nin özel bir karþýlaþtýrma metriði olan BART Puaný ile karþýlaþtýrýldý. Elde edilen sonuçlar, geliþtirilen Türk Biliþim Literatür Özetleme Yöntemi'nin BERT Puaný metriðinde 0.78 F-Puan ve 0.68 BART Puaný ile bilimsel bir makalenin özetini oluþturduðunu göstermiþtir.

The widespread use of the internet today, along with the rapidly increasing information, has brought along great information pollution. it has become a big problem for internet users to obtain meaningful data from this large and noisy data. Text summarization, which is generally used on texts obtained from digital media, has also been used for summarizing scientific articles in different fields. in this study, a scientific text summary study was carried out to be used on Turkish articles written in the field of informatics. A large Turkish informatics Literature data set was created with the articles collected from Dergipark. in addition to the text pre-processing studies available in the literature on this data set, a new original pre-processing function has been developed by the scientific article format. While summarizing, Deep Belief Networks (DBN), which has an increasing use in the field of natural language processing in the literature, has been used. To measure the performance of the developed system, reference summaries were created with the BERT algorithm, which is a pre-trained natural language processing model. After the scientific articles were summarized with BERT and Deep Belief Networks, the abstracts were compared with BERT Score and BART Score, a specialized comparison metric of the BERT Model. The results showed that the developed Turkish informatics Literature Summarization Method constitutes a summary of a scientific article with 0.78 F-Score and 0.68 BART Score in the BERT Score metric.

Kýsýrlýk son 50 yýlda dünya çapýnda önemli bir saðlýk problemi haline gelmiþtir. Dünyanýn farklý bölgelerine göre oraný deðiþen bu problem ortalama olarak dünyadaki her on çiften birini etkilemektedir. Erkek kaynaklý kýsýrlýk teþhisi, sperm kalitesi deðerlendirilerek yapýlýr. Sperm kalitesi araþtýrýlýrken sperm sayýsý, hareketi ve morfolojik yapýsý deðerlendirilir. Sperm hareketi ve sayýmýnýn analizi öncesinde sperm tespiti önemli bir adýmdýr. Bu çalýþmada, oluþturulan özgün yeni semen video veri kümesi üzerinde Faster R-CNN ve YOLOv3 derin öðrenme yöntemleri kullanýlarak otonom sperm tespiti gerçekleþtirilmiþtir. Çalýþma kapsamýnda oluþturulan bu özgün veri kümesi, mikroskop altýnda semen örneklerinin cep telefonu yardýmý ile elde edilen 10 hastaya ait semen videolarýný ve içeriðindeki nesnelerin sperm ve sperm olmayan þeklindeki etiket bilgisini içermektedir. Analiz için hazýrlanmýþ etiketli videolar hasta odaklý ve hasta baðýmsýz olmak üzere iki senaryo ile deðerlendirilmiþtir. Ýlk senaryomuzda etiketli sekiz video birleþtirilerek Faster R-CNN ve YOLOv3 modelleri 3 farklý oranda oluþturulmuþ veriler ile eðitilmiþ ve test edilmiþtir. Ýkinci senaryoda ise eðitilmiþ her bir modelimiz daha önce eðitime hiç katýlmamýþ iki video ile test edilmiþtir. Ýkinci senaryomuzda, eðitimine hiç katýlmamýþ videolar kullanýlarak algýlama performanslarý deðerlendirilmiþtir. Yapýlan çalýþmada YOLOv3 modeli ile bireysel videolarda %96, ortalama da ise %84,5 gibi mAP sperm tespit sonuçlarý elde edilmiþtir. Sonuçlar nesne tespitinin doðruluðu ve eðitim süreleri gibi iki önemli kriter ile karþýlaþtýrýldýðýnda YOLOv3 yöntemi Faster R-CNN yönteminden daha baþarýlý olduðu gözlemlenmiþtir.

Infertility has become a significant health issue worldwide in the last 50 years. This issue, with varying rates across different regions of the world, affects approximately one out of every ten couples on average globally. Diagnosis of male-related infertility is conducted by evaluating sperm quality. When investigating sperm quality, factors such as sperm count, motility, and morphological structure are assessed. Detection of sperm before the analysis of sperm motility and count is an important step. In this study, autonomous sperm detection was carried out using deep learning methods, namely Faster R-CNN and YOLOv3, on a newly generated and unique semen video dataset. This distinct dataset, created within the scope of this study, includes semen videos from 10 patients obtained with the assistance of a mobile phone under a microscope. Videos contain label information that classifies objects as sperm and non-sperm. Labeled videos prepared for analysis were evaluated under two scenarios: patient-focused and patient-independent. In the first scenario, eight labeled videos were combined to train and test Faster R-CNN and YOLOv3 models in three different ratios. In the second scenario, each trained model was tested with two videos that had never been part of the training process. In this second scenario, detection performances were evaluated using videos that had not been involved in training. The study achieved sperm detection results of approximately 96% in individual videos using the YOLOv3 model and an average mAP of 84.5%. When compared against two significant criteria, object detection accuracy and training times, the YOLOv3 method was observed to be more successful than the Faster R-CNN method.

Makine Öðrenmesi (ML) modellerinde genellikle doðruluk ve yorumlanabilirlik arasýnda bir denge vardýr. Model daha karmaþýk hale geldikçe, genellikle doðruluk artar ve yorumlanabilirlik azalýr. Yorumlanabilir Makine Öðrenimi (IML) yöntemleri karmaþýk ML modellerinin doðruluðunu korurken yorumlanabilirliðini saðlamak için ortaya çýkmýþtýr. Böylece, öznitelik önemi belirlenirken doðruluk sabit kalýr. Bu çalýþmada, SHAP ve ELI5 gibi agnostik IML yöntemleri ile içsel IML yöntemleri ve özellik seçimi (FS) yöntemlerinin öznitelik seçimi benzerliði açýsýndan karþýlaþtýrýlmasýný amaçlýyoruz. Ayrýca agnostik IML modellerini (SHAP, LIME ve ELI5) yerel öznitelik seçiminin benzerliði açýsýndan kendi aralarýnda karþýlaþtýrýyoruz. Þirket temerrüdünü tahmin etmek için hem genel hem de özel veri kümeleri üzerinde deneysel çalýþmalar yapýlmýþtýr. Elde edilen sonuçlara göre, bu çalýþma öznitelik seçiminde içsel IML yöntemleri ve FS yöntemlerine kýyasla %86’ya kadar benzerlikler göstererek agnostik IML yöntemlerinin güvenilirliðini doðrulamaktadýr. Ek olarak, bazý agnostik IML yöntemleri, modelleri yerel örnekler için de yorumlayabilmektedir. Sonuçlar, agnostik IML modellerinin, yüksek doðruluðu korurken genel ve yerel yorumlanabilirlik saðlamak için karmaþýk ML modellerinde uygulanabileceðini göstermektedir.

There is often a trade-off between accuracy and interpretability in Machine Learning (ML) models. As the model becomes more complex, generally the accuracy increases and the interpretability decreases. Interpretable Machine Learning (IML) methods have emerged to provide the interpretability of complex ML models while maintaining accuracy. Thus, accuracy remains constant while determining feature importance. In this study, we aim to compare agnostic IML methods including SHAP and ELI5 with the intrinsic IML methods and Feature Selection (FS) methods in terms of the similarity of attribute selection. Also, we compare agnostic IML models (SHAP, LIME, and ELI5) among each other in terms of similarity of local attribute selection. Experimental studies have been conducted on both general and private datasets to predict company default. According to the obtained results, this study confirms the reliability of agnostic IML methods by demonstrating similarities of up to 86% in the selection of attributes compared to intrinsic IML methods and FS methods. Additionally, certain agnostic IML methods can interpret models for local instances. The findings indicate that agnostic IML models can be applied in complex ML models to offer both global and local interpretability while maintaining high accuracy.

Uluslararasý Zemin Mekaniði ve Geoteknik Mühendisliði Derneði (ISSMGE) TC-40 teknik komitesi tarafýndan 2005 yýlýnda mühendislik tesislerinin veya yapýlarýnýn zemin etkileþiminden kaynaklanan göçmeleri araþtýrmak üzere "Adli Geoteknik Mühendisliði" adý verilen yeni bir disiplin oluþturulmuþtur. Adli Geoteknik Mühendisliði (AGM), bir geoteknik tehlikeyi/göçmeyi analiz ederken, konuyu sadece teknik açýdan deðil ayný zamanda hukuki açýdan da incelemektedir. Yargý sisteminde, geoteknikle ilgili göçmelerden kaynaklanan uyuþmazlýklarýn çoðu mahkemelerde çözülmektedir. Türk hukukunda genellikle bir adli geoteknik mühendisinin, olaydaki sorumlularý tespit etmesi ve taraflar arasýnda kusur daðýlýmý belirlemesi gerektirmektedir. Ancak bu gereklilik adli geoteknik mühendislerine büyük bir yük getirmektedir. Mevcut sistem, sorumluluk-kusur oraný iliþkisini belirlemek için kabul edilebilir yaklaþýmlardan yoksundur ve bu da adil olmayan sonuçlara yol açmaktadýr. Bu amaçla çalýþmada, kusurun sorumlu taraflar arasýnda paylaþtýrýlmasý için kabul edilebilir bir yaklaþým önerilmektedir. Önerilen yöntemde, tasarým riskinin belirlenmesi için güvenilirlik esaslý yöntemlerle geoteknik analizler yapýlmakta ve sorumlu taraflarýn kanunlardaki görev tanýmlarý çerçevesinde kusurlarý dikkate alýnmaktadýr. Önerilen yaklaþýmýn daha iyi anlaþýlabilmesi için bir vaka analizi örnek verilmiþtir. Vaka analizinde, kusur ile ilgili hukuksal detaylar verilmiþ ve geoteknik analizler güvenilirliðe dayalý yaklaþýmlar ile yapýlmýþtýr. Deðerlendirmeler sonucunda objektif bir kusur paylaþýmý yapýlmýþtýr. Belirlenen kusur oranlarý sayesinde hakimin hakkaniyetli bir tazminat belirleyebilmesi saðlanmýþtýr.

A new discipline called "Forensic Geotechnical Engineering" was created in 2005 by the ISSMGE TC40 technical committee to investigate the failure of engineering facilities or structures due to soil interaction. Forensic Geotechnical Engineering (FGE), when analyzing a geotechnical hazard/failure, must examine the issue not only from a technical but also from a legal perspective. In the Turkish judicial system, most of the disputes arising from geotechnical-related failures are settled in the courts. Turkish law generally requires a forensic geotechnical engineer to identify those responsible for the case and allocate fault between the parties. However, this requirement places an enormous burden on forensic geotechnical engineers, who are widely accepted for this purpose. The current system lacks acceptable approaches for determining the liability-fault rate relationship, resulting in unfair outcomes. For this purpose, the study proposes an acceptable approach for the allocation of fault between the responsible parties. In the proposed method, geotechnical analyses are performed with reliability-based methods to determine the design risk, and the faults of the responsible parties within the framework of their job descriptions in the laws are taken into consideration. A case study is given as an example for a better understanding of the proposed approach. In the case study, legal details about the fault are given and geotechnical analyses are performed with reliability-based approaches. As a result of the evaluations, an objective apportionment of fault was made. Thanks to the determined fault ratios, the judge was able to determine an equitable compensation.

Basamaklý dolusavaklar, tahliye kanalý boyunca bulunan basamaklarla akým enerjisinin büyük kýsmýný tahliye kanalýnda sönümleyebilmektedir. Basamaklarýn enerji sönümlemedeki katkýsý sebebiyle yüzyýllardýr yaygýn olarak kullanýlan bu dolusavaklar, birçok akademik çalýþmaya konu olmuþtur. Bu çalýþma kapsamýnda, üçgen basamaklý dolusavaklarýn enerji sönümleme performanslarý Flow-3D yazýlýmý kullanýlarak incelenmiþtir. 3 farklý model ve 3 farklý debi kullanýlarak toplam 9 adet analiz yürütülmüþtür. Yürütülen analizler neticesinde, üçgen basamaklý dolusavaklarda basamak derinliðinin (ht) artýþýyla birlikte enerji sönümleme oranýn arttýðý, üçgen basamaklý dolusavaklarýn klasik basamaklý dolusavaklara göre yaklaþýk %78’e varan oranlarda daha fazla enerji sönümleyebildiði ve bu oranýn geçiþ akým rejimine doðru gidildikçe azaldýðý sonuçlarýna varýlmýþtýr.

Stepped spillway can dissipate most of the flow energy in the discharge channel with the steps along the discharge channel. These spillways, which have been widely used for centuries due to the contribution of the steps in energy dissipation, have been the subject of many academic studies. In this study, the energy dissipation performance of triangular stepped spillways are investigated using Flow-3D software. A total of nine analyzes were carried out using three different models and three different discharges. As a result of the analyzes carried out, it was concluded that the energy dissipation ratio increases with the increase of the step depth (ht), the triangular stepped spillways can dissipate up to 78% more energy than the conventional stepped spillways, and this rate decreases as the transition flow regime is passed.

Bu çalýþmada enerji direklerinin yapýmýnda standart olarak kullanýlan betonarme direklerin yerine daha hafif ve maaliyeti az olan kompozit ve termoplastik malzeme kullanýldý. Montaj ve kullaným kolaylýðý açýsýndan daha avantajlý olduðu için modüler tasarým yapýldý. Bu çalýþmada modüler olarak yapýlan kompozit enerji direklerinin modülleri arasýndaki baðlantý elemanlarý çalýþýldý. Üç farklý baðlantý tipi ve bu baðlantý tiplerinin baz alýndýðý analizler yapýldý. Yapýlan analizler sonucunda ortaya çýkan maksimum deplasman ve maksimum gerilme sonuçlarý incelendi ve karþýlaþtýrýldý.
Çalýþmada kullanýlan kompozit direklerin analizi sonlu elemanlar yöntemi gerçekleþtirilip, analizler Abaqus programý ile çalýþtýrdý.

In this study, lighter and less costly composite and thermoplastic materials were used instead of reinforced concrete poles used as standard in the construction of energy poles. A modular design was made as it is more advantageous in terms of assembly and ease of use. In this study, the connection elements between the modules of the modular composite energy poles were studied. Three different connection types and analyzes based on these connection types were performed. The results of the maximum displacement and maximum stress that emerged as a result of the analyzes were examined and compared.
The analysis of the composite poles used in the study was carried out by the finite element method and the analyzes were run with the Abaqus program.

Tarýmsal ve kentsel alanlardan kaynaklanan hayvan gübresi ve arýtma çamuru gibi atýklarýn doðrudan bertarafý olumsuz çevresel etkiler yaratmaktadýr. Çalýþma kapsamýnda Küçük Menderes Havzasýnda oluþan ve yýllýk toplam üretimleri 6 milyon ton kuru maddeye ulaþan inek ve tavuk atýklarý ile arýtma çamurundan biyoçar üretimi ele alýnmýþ ve piroliz yoluyla sentezlenen biyoçarlarýn özellikleri incelenmiþtir. TGA-DTA sonuçlarýna göre malzemelerde kütlesel kayýplarýn en fazla 200-500oC aralýðýnda olduðu belirlenmiþtir. FT-IR sonuçlarý incelendiðinde, hidroksil gruplarýnýn O-H gerilmesinin ve alifatiklerin C-H gerilmesinin kaybolmasý, numunelerin pirolizinin baþarýlý olduðunu göstermektedir. BET analizlerine göre inek ve tavuk gübresinden 700oC’de sentezlenen biyoçarlar en iyi BET yüzey alaný deðerini verirken, arýtma çamurundan 500oC’de üretilen biyoçar en yüksek BET yüzey alaný deðerini vermiþtir. Bu farklýlýk, arýtma çamurunun bünyesinde kalan, >500°C’de ergiyen, yüksek inert içeriðe sahip arýtma kimyasallarý ile iliþkili bulunmuþtur. SEM sonuçlarý BET sonuçlarýný destekler nitelikte olup, ergiyen inert içeriðin oluþan biyoçarý kýsmen bünyesinde hapsettiði deðerlendirilmiþtir. Ýnek ve tavuk gübresi ile arýtma çamurundan biyoçar üretimi umut vadediyor olmakla birlikte daha ileri çalýþmalar gerektirmektedir.

Decomposition products from direct disposal of manure and sewage sludge have negative impacts on water resources, soil and atmosphere. Here, biochar synthesized from cattle and poultry manure and sewage sludge generated in the Küçük Menderes Basin (>6 million tons dw/year) by pyrolysis and the properties of the biochars were examined. TGA-DTA results showed that, the maximum weight losses realized in the range of 200-500oC. The loss of O-H stretching of hydroxyl groups and C-H stretching of aliphatic CHx observed in the analysis of FT-IR results indicated the successful pyrolysis. Biochars synthesized from cattle and poultry manure at 700oC resulted in the largest BET surface areas (47.59 m2/g and 11.31 m2/g, respectively). The largest BET surface area for sewage sludge biochar was obtained at 500oC (41.76 m2/g). This different result was found to be related to the melting of the high inert content of sewage sludge containing treatment chemicals at >500°C. SEM results supported the BET results and it was evaluated that the melted inert structure of the sludge partially trapped the biochar formed. It was concluded that, not only the volatile content of the wastes, but also the ratio and structure of their inert content are effective in biochar quality.

Günümüzde su ve atýksular birçok arýtma teknolojisi ile etkin bir þekilde arýtýlmaktadýr. Ancak, arýtma teknolojilerinin yenilenebilir enerji kaynaklarý ile entegrasyonu konusunda eksiklikler bulunmaktadýr. Bu çalýþmada, yenilenebilir enerji kaynaklarýndan biri olan güneþ enerjisinin yeni nesil ileri arýtma tekniklerinden biri olan elektrooksidasyon (EO) prosesine entegrasyonu saðlanmýþtýr. EO prosesini etkileyen pH, akým yoðunluðu (A.Y.) ve elektroliz süresi (E.S.) gibi parametreler Box Behnken Tasarýmý (BBD) ile metal iþleme atýksuyundan Çözünmüþ Kimyasal Oksijen Ýhtiyacýnýn (KOÝ) giderimi üzerine optimize edilmiþtir. Çalýþmada ayrýca farklý senaryolar geliþtirilerek metal iþleme atýksularýnýn EO prosesi ile arýtýmý için optimum koþullar belirlenmeye çalýþýlmýþtýr. Enerji ihtiyacýnýn 18.33 kWh/m3 ve KOÝ giderim veriminin %75.23 olduðu senaryo, yani KOÝ giderim verimini maksimize eden ve enerji tüketimini minimize eden senaryonun uygun olduðu düþünülmektedir. Bu durumda, EO prosesi için optimum pH 5, A.Y. 80 A/m2, E.S. 22.15 dakika olmuþtur. Optimum
koþullarda (2. senaryo için), EO prosesinin enerji tüketimi kapalý ve güneþli havalarda sýrasýyla %15 ve %318 oranýnda güneþ panelinden karþýlanmýþtýr. Böylelikle, güneþ paneli entegreli elektrooksidasyon prosesinin enerji tüketimini ve buna baðlý olarak iþletme maliyetini azaltan, ayrýca özellikle güneþli havalarda depolanacak kadar enerji elde edilebilme potansiyeli olan bir yaklaþým olduðu belirlenmiþtir.

Today, water and wastewaters are effectively treated with many treatment technologies. However, there are deficiencies in the integration of treatment technologies with renewable energy sources. In this study, the integration of solar energy, one of the renewable energy sources, into electrooxidation (EO) process, which is one of the new generation advanced wastewater treatment techniques, is provided. Parameters affecting the EO process such as pH, current density (C.D.) and electrolysis time (E.T.) was optimized by Box Behnken Design (BBD) on elimination of soluble Chemical Oxygen Demand (sCOD) from metal processing wastewater. The study also tried to determine the optimum conditions for the treatment of metal processing wastewater with EO process by developing different scenarios. The scenario in which the energy requirement was 18.33 kWh/m3 and the COD removal efficiency was 75.23%, i.e. the scenario that maximizes the COD removal efficiency and minimizes the energy consumption (E.C.), is considered to be appropriate. In this case, the optimum pH for the EO process was 5, C.D. was 80 A/m2, E.T. was 22.15 minutes with a desirability of 1. At the optimum conditions (for the 2nd scenario), the E.C. of the EO process was fulfilled from solar panel in a ratio of 15% and 318% in overcast and sunny weather, respectively. Thus, it has been determined that the solar panel integrated electrooxidation process is an approach that reduces E.C. and accordingly operating cost, and also has the potential to obtain enough
energy to be stored especially in sunny weather.

Bu çalýþma, doðal taþlarýn (k) termal iletkenliðini regresyon analizleri ve yapay sinir aðlarý (YSA) yoluyla araþtýrmýþtýr.Bu amaçla, yukarýda belirtilen analiz yöntemleri için çok sayýda veri seti derlemek için kapsamlý bir literatür araþtýrmasý yapýlmýþtýr. Kuru yoðunluk (ρd), etkin gözeneklilik (ne), tek eksenli basýnç dayanýmý (UCS) ve darbe dalga hýzý (Vp) gibi farklý fizikomekanik kaya özelliklerine dayanarak, k'nin deðerlendirilmesi için yedi tahmin modeli (M1–M7) kurulmuþtur. Regresyona dayalý modeller (M1–M5), dikkate alýnan kaya özelliklerinin doðal taþlarýn k deðerini farklý derecelerde etkilediðini göstermiþtir. Özellikle, ne ve Vp'nin doðal taþlarýn k'sini tahmin etmek için yüksek oranda baðýntýlý parametreler olduðu bulunmuþtur. Kurulan modellerin performansý da çeþitli istatistiksel göstergeler kullanýlarak deðerlendirilmiþtir. Ýstatistiksel deðerlendirmeler, YSA tabanlý modellerin (M6, M7) M1–M5 modellerinden daha tutarlý sonuçlar verdiðini göstermiþtir. Ayrýca, kullanýcýlarýn bunlarý daha verimli bir þekilde uygulayabilmeleri için YSA tabanlý modeller için matematiksel ifadeler de bu çalýþmada verilmiþtir. Böylelikle, bu çalýþmanýn, doðal taþlarýn ýsý iletimi hakkýnda pratik ve doðrudan bilgi saðladýðýna inanýlmaktadýr ve farklý kaya özelliklerinin bir fonksiyonu olarak doðal taþlarýn k'sinin nasýl modelleneceðine dair bir vaka çalýþmasý olarak ilan edilebilir.

This study investigated the thermal conductivity of natural stones (k) through regression analyses and artificial neural networks (ANN). For this purpose, a comprehensive literature survey was conducted to compile a large number of datasets for the above-mentioned analysis methods. Based on different physicomechanical rock properties such as dry density (ρd), effective porosity (ne), uniaxial compressive strength (UCS), and pulse wave velocity (Vp), seven predictive models (M1–M7) were established for the evaluation of k. The regression-based models (M1–M5) demonstrated that the considered rock properties influence the k of natural stones at different degrees. Notably, the ne and Vp were found to be highly correlative parameters for estimating the k of natural stones. The performance of the established models was also evaluated using several statistical indicators. The statistical evaluations indicated that the ANN-based models (M6, M7) provided more consistent results than the M1–M5 models. In addition, the mathematical expressions for ANN-based models were also given in the present study to let users implement them more efficiently. The present study, in this context, is believed to provide practical and straightforward knowledge on the heat conduction of natural stones and can be declared a case study on how to model the k of natural stones as a function of different rock properties.

Miyosen yaþlý volkanitler, Kütahya ve çevresinde Örenköy, Fýndýkköy ve Kýzýlkaya Tepe yörelerinde yüzeyleme vermektedir. Örenköy volkanitleri genel olarak ojit bazalt, bazaltik andezit ve andezit bileþimli olup hyalo-mikrolitik porfirik ve kümülofirik doku göstermektedir ve plajiyoklaz (An70-82Ab17-29Or1-2), klinopiroksen (Wo40-44En41-52Fs6-16), ortopiroksen (Wo1-4En64-71Fs27-34) olivin (Fo86-90) ve Fe-Ti oksit içerir. Fýndýkköy volkanitleri genellikle ojit trakibazalt, ojit bazaltik trakiandezit ve trakiandezit bileþimli olup hyalo-mikrolitik porfirik ve intersertal doku göstermektedir ve genelde plajiyoklaz (An58-88Ab12-38Or1-5), klinopiroksen (Wo44-48En38-47Fs8-17), olivin (Fo41-63) ve Fe-Ti oksit içerirken, andezitik karakterde olanlar ayrýca biyotit içerir. Kýzýlkaya Tepe volkanitleri ise ojit bazalt, ojitli bazaltik andezit ve trakiandezit bileþimli olup hyalo-mikrolitik porfirik, vesiküler, intersertal ve trakitik doku gösterir ve genel olarak plajiyoklaz (An53-85Ab14-44Or0-3), klinopiroksen (Wo39-46En41-52Fs8-16), ortopiroksen (Wo2-3En73-75Fs21-25), olivin (Fo52-82) ve Fe-Ti oksit içerir. Ayrýca, mineral kimyasý analizlerinden yararlanýlarak volkanitlerin püskürme öncesi kristallenme koþullarý hesaplanmýþ ve böylelikle volkanitleri oluþturan magmalarýnýn üst kýtasal kabuktaki magma odalarýnda ayrýmlaþarak geliþtikleri belirlenmiþtir.

The studied Miocene volcanic rocks are observed in the Örenköy, Fýndýkköy, and Kýzýlkaya Tepe regions in and around the Kütahya area. The Örenköy volcanic rocks consist of augite basalt, basaltic andesite and andesite, and show hyalo-microlitic porphyritic and cumulophyric texture, and contain plagioclase (An70-82Ab17-29Or1-2), clinopyroxene (Wo40-44En41-52Fs6-16), orthopyroxene (Wo1-4En64-71Fs27-34) olivine (Fo86-90) and Fe-Ti oxide. The Fýndýkköy volcanic rocks include augite trachybasalt, augite basaltic trachyandesite and trachyandesite, and show hyalo-microlitic porphyritic and intersertal texture, and generally contain plagioclase (An58-88Ab12-38Or1-5), clinopyroxene (Wo44-48En38-47Fs8-17), olivine (Fo41-63) and Fe-Ti oxide, while the andesitic ones also contain biotite. The Kýzýlkaya Tepe volcanic rocks contain augite basalt, augite basaltic andesite and trachyandesite, and exhibit hyalo-microlitic porphyritic, vesicular, intersertal and trachytic texture, and include plagioclase (An53-85Ab14-44Or0-3), clinopyroxene (Wo39-46En41-52Fs8-16), orthopyroxene (Wo2-3En73-75Fs21-25), olivine (Fo52-82) and Fe-Ti oxide. In addition, the pre-eruptive crystallization conditions of the volcanic rocks were estimated using mineral chemistry analyses and thus it was determined that the magmas of the volcanic rocks have evolved by fractionation in magma chambers of the upper continental crust.

Bu çalýþmada amaç; kimya sektöründe kullanýlan su bazlý boyalara fiziksel olarak ilave edilen kil esaslý çeþitli kaktý maddelerinin, boyalarýn fiziksel dayanýmlarý üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. Bu amaçla üç farklý renkte temin edilen ticari su bazlý boyaya (Ral 6034, Ral 7012, Ral 9003), üç farklý kil esaslý katký maddesi (kaolin, montmorillonit ve sepiyolit) üç farklý oranda (%0.5-1-2) ilave edilerek boya testleri gerçekleþtirilmiþ ve bu ilavelerin bazý boya özelliklerine etkisi incelenmiþtir. Yapýlan testler sonucunda, katkýsýz ticari su bazlý boyalara benzer parlaklýk, çapraz kesme yapýþma sýnýfý, renk ölçümü ve FT-IR sonuçlarý elde edilmiþtir. Katkýsýz boyalarýn test sonuçlarýna en yakýn deðerler; “Ral 6034 + %1 kaolin”, “Ral 7012 + %2 mmt” ve “Ral 9003 + %0.5 kaolin” kombinasyonlarýnda elde edilmiþtir. Bu boyalarýn diðer özellikleri bozulmadan, yapýþma mukavemetlerinde Ral 6034 + %1 kaolin, Ral 7012 + %2 mmt ve Ral 9003 + %0.5 kaolin kombinasyonlarý için sýrasýyla, %11.1, %55 ve % 3.9 artýþ gözlenmiþtir.

The aim of this study is to investigate the effects of different clay-based additives, which are physically added to water-based paints used in the chemical industry, on the physical strength of paints. For this purpose, three different clay-based additives (kaolin, montmorillonite and sepiolite) were added in three different amounts (0.5-1-2%) to commercial waterborne paints (Ral 6034, Ral 7012, Ral 9003) supplied in three different colors for paint tests and the effects of these additives on some paint properties were studied. As a result of the tests, gloss, cross-cut adhesion class, colorimetry and FT-IR results comparable to those of commercial waterborne coatings without additives were obtained. The values closest to the test results of paints without additives were obtained with the combinations of "Ral 6034 + 1% kaolin", "Ral 7012 + 2% mmt" and "Ral 9003 + 0.5% kaolin". Without deteriorating the other properties of these paints, an increase of 11.1%, 55% and 3.9% was observed for the combinations of "Ral 6034 + 1% Kaolin", "Ral 7012 + 2% mmt" and "Ral 9003 + 0.5% Kaolin", respectively.