Klorlama kavurma iþlemi ile bor killerindeki deðerli metallerin ekstraksiyonu

Bor, Türkiye’nin en önemli yeraltý kaynaklarýndan biridir. Bor zenginleþtirme prosesi sonucunda, büyük miktarda atýk birikmekte ve bu durum çevre için bir tehdit oluþturmaktadýr. Bor atýklarýnýn çimento, beton, tuðla, seramik gibi bazý sektörlerde katký maddesi olarak kullanýmý hakkýnda çok çalýþma olmasýna raðmen bu atýklarýn içeriðinde bulunan deðerli metallerin kazanýmýyla ilgili yeterli çalýþma bulunmamaktadýr. Bu metallerin atýklardan kazanýmý sayesinde hem atýk miktarý azalýr hem de ülke ekonomisine katký saðlanmýþ olur. Bor atýklarý, özellikle kil içerikli atýklarýn önemli miktarda lityum, rubidyum, sezyum içerdiði tespit edilmiþtir. Lityum sahip olduðu eþsiz elektrokimyasal aktivitesiyle pil üretiminde kullanýlmaktadýr. Rubidyum ve sezyum benzer kimyasal özelliklere sahiptirler ve birbirinin yerine gece görüþ cihazlarý, telekomünikasyon sistemleri, yeni teknik materyaller ve enerji gibi birçok sektörde kullanýlabilir. Lityum lepidolit minerali içinde bulunur. Rubidyum ve sezyum ise lityum üretiminde yan ürün olarak elde edilmektedir. Ayný zamanda tuzlu göl sularýnda az miktarda ekstrakte edilmektedirler. Bu çalýþmada Kütahya Emet bölgesinden alýnan bor kiline kalsiyum klorür ve sodyum klorür eklenerek, bor kili/kalsiyum klorür/sodyum klorür, 1/0.3/0.2 kütle oranýnda 950°C’ de 1 saat kimyasal kavurma uygulanmýþtýr. Daha sonra erimiþ karýþým su ile 0.02 katý/sývý kütle oranýnda 1 saat oda sýcaklýðýnda liç edilmiþtir. Her bir metal için %85’ in üstünde ekstraksiyon gerçekleþtirilmiþtir.

Chlorination roasting process for extraction of valuable metals in boron clays

Boron is one of the most important underground sources in Turkey. As a result of the boron enrichment process, large amount of wastes are accumulated, and this situation threats to the environment. There are many studies on the industrial use of boron wastes as additives in some sectors such as cement, concrete, brick, and ceramics. However, there are limited studies on the recovery of valuable metals in the content of these wastes. Thanks to recovery of these metals through the wastes; Not only the amount of waste is reduced but also contribution to the national economy is provided. It is determined that boron wastes, in particular, clay wastes contain in a considerable amount of valuable metals like lithium, rubidium and cesium. Lithium is used in battery production with its unique electrochemical reactivity. Rubidium and cesium have similar chemical properties and can be used interchangeably of each other in most sectors like night vision equipment, telecommunication systems, new technical materials and energy. Lithium is found in lepidolite mineral. Rubidium and cesium are obtained as the byproduct of lithium mining. Also, they can be extracted in small quantities from salt lake brines. In this study; the boron clay, taken from Emet region in Kütahya, was applied chemical roasting process using calcium chloride and sodium chloride with a mass ratio of the boron clay/calcium chloride/sodium chloride of 1/0.3/0.2 at 950°C for an hour. Then the melted mixture was leached with water for an hour with solid/liquid ratio of 0.02. Extraction of over 85% was achieved for each metal.