After the occurrence of liquefaction due to earthquake, the settlement of soil layers damage to structures located on the ground or the underground. In the last two decades, different experimental methods were used to determine the rate of volumetric strain (settlement) and maximum shear strain based on field and laboratory test data. The main purpose of the present study is the evaluation of the rate of settlement after the occurrence of liquefaction in soils and study relationship between liquefaction potential index (LPI) and settlement. The results of the standard resistance penetration test along Tabriz Metro Line 2 used to estimate the liquefaction potential of soil layers in 54 boreholes. Then, the value of settlement in soil layers due to liquefaction in both dry and saturated soil layers were evaluated. In continue, LPI was calculated. The results of this study showed that the rate of settlement in saturated soil layers was remarkably higher than the layers above the underground water level and with an increase in the density of the soil layers, the rate of settlement and soil volumetric strain decreased. Also, there is a good adoption between LPI and settlement values in soil layers.

Bu çalýþma, toprak suyunun doymamýþ bölgedeki hareketinin Modifiye Kübik B-Spline Diferansiyel Kuadratur yöntemi ile modellenmesi üzerine kurulmuþtur. Toprak nemi hareketini tanýmlamak için hidrojeoloji alanýnda sýklýkla kullanýlan Richards denkleminin sayýsal çözümü irdelenmiþtir. Bu denklemde yer alan parametrelerin konum türevlerini hesaplayabilmek için diferansiyel kuadratur yöntemi, problemi zamanda ilerletebilmek için 4. Mertebeden Runge-Kutta yöntemi kullanýlmýþtýr. Geliþtirilen modelin verdiði sonuçlarýn doðruluðunun ölçülebilmesi için farklý sýnýr koþullarýna sahip üç örnek uygulama ele alýnmýþtýr. Elde edilen sonuçlar mevcut analitik ve diðer sayýsal yöntemlerin verdiði sonuçlarla büyük tutarlýlýk göstermektedir. Etkili, basit, verimli, kolay uygulanabilir ve yüksek doðrulukta sonuç veriyor oluþu, ele alýnan yöntemin bu tip problemlerin sayýsal çözümü için uygun bir tercih olabileceðine iþaret etmektedir.

This study focuses on modelling moisture movement in the unsaturated soil zone with the use of the Modified Cubic B-Spline Differential Quadrature method. The numerical solution of the Richards Equation, which is commonly used in the field of hydrogeology for describing soil moisture movement, was investigated. The differential quadrature method was employed to evaluate the spatial derivatives of the equation variables, and the 4th order Runge-Kutta Method was used to march the solution in time. To verify the accuracy of the developed model, three test cases having different boundary conditions were taken into consideration. The retrieved results are seen to be in good agreement with the values provided by the analytical and other available numerical techniques. On account of its simplicity, efficiency and high accuracy, this method can be an appropriate option for the numerical solution of this type of problems.

Bu çalýþmada, elastik zemin üzerine oturan basit mesnetli antisimetrik çapraz-katlý dizilimli tabakalý kompozit silindirik kalýn kabuklarýn (LCS), zorlanmýþ titreþim analizi üzerine eðrilik oranýnýn etkisi sunulmaktadýr. Bu analizlerde, zemin iki parametre ile modellendi. Bu modeller Pasternak ve Winkler modelleridir. Hamilton prensipleri ile elastik zemin üzerindeki tabakalý kompozit dikdörtgen kabuklarýn hareket denklemleri elde edilmiþtir. Analizler, Laplace alanýnda elde edilmiþtir. Modifiye Durbin yöntemi ile çözümler Laplace alanýndan zaman alanýna dönüþtürülmüþtür. Sayýsal sonuçlar grafikler þeklinde sunulmuþtur.

This study presents the effect of curvature ratio on transient vibration analysis of simply supported antisymmetric thick cross-ply laminated composite shells (LCS) on elastic foundation. In the analysis, the foundation is modeled with two parameters. These models are Pasternak and Winkler models. The equation of motion for laminated rectangular shells resting on elastic foundation is obtained through Hamilton’s principle. The analysis is achieved in Laplace domain. By using modified Durbin’s algorithm, calculations are transformed from Laplace domain to the time domain. The numerical results are presented in the form of graphics.

Yeraltý suyu akýmlarý doðal þevlerde toprak kaymasýna; toprak dolgu þevlerde ve barajlarda da sýð ve derin kayma yüzeyli göçmelere yol açan erozyonun baþlýca etkeni olabilmektedir. Bu çalýþmada, yeraltý suyu akýmý kaynaklý erozyon mekanizmalarý kumlu týn toprak kullanýlarak inþa edilmiþ üç-boyutlu fiziksel þev modeli ile incelenmiþtir. Bu amaçla, laboratuvarda 100 cm uzunluðunda, 50 cm geniþliðinde ve 60 cm yüksekliðinde bir erozyon kanalý inþa edilmiþtir. Homojen bir kumlu týn fiziksel modeli elde edebilmek için 45 derecelik yüzey açýsýnda sahip olan þev 2.5 cm yüksekliðinde basamaklar halinde kontrollü olarak sýkýþtýrýlmýþtýr. Yeraltý suyu erozyon kanalýnýn bir tarafýnda bulunan su haznesinde uygulanan 50 cm-su piyezometrik yük altýnda oluþturulmuþtur. Su haznesinden (memba) akýþa geçen yeraltý suyu erozyon kanalýnýn diðer tarafýndaki þev yüzeyinden (mansap) sýzma suyu olarak çýkýþ yapmýþtýr. Toprak partikülleri doygun durumdaki þev yüzeyinden çýkýþ yapan sýzma suyu tarafýndan sürüklenmiþtir. Sýzma suyu erozyonunun oluþturduðu oyuk deney süresince memba kesimine doðru toprak kaymalarý ile ilerlemiþ ve yüksekliði deney sonunda þev kretine kadar ulaþmýþtýr. Þev erozyonunun kararlý akým durumundaki boþluk-suyu basýnçlarýna bir etkisi olmamýþtýr.

Groundwater flow is considered as a major contributor for erosion that may result in landslides of natural hill slopes and shallow and deep-seated failures of engineered embankments. In this study, erosion mechanisms of a sandy loam slope due to groundwater flow were investigated using a three-dimensional physical model. For this purpose, an erosion flume with dimensions of 100 cm long, 50 cm wide and 60 cm high was constructed in the laboratory. The physical slope model with a 45 degree slope angle was compacted in 2.5 cm lifts to obtain a homogenous sandy loam slope. The groundwater flow was generated under a piezometric head of 50 cm-water that was applied at the water reservoir located at one end of the erosion flume. The groundwater flow directed from the water reservoir (upstream) seeped out of the slope surface at the other end of the flume (downstream). Soil particles became entrained in the seepage flow that exfiltrated the slope surface at the saturated zone. The extent of the cavity due to seepage erosion progressed upstream via sapping during the experiment and the height of the cavity reached the crest of the slope at the end of the experiment. Seepage erosion did not affect the steady-state pore-water pressures.

Dünya ekosistemindeki olumsuzluklar ve küresel ýsýnma günümüzde insanlýðýn en önemli sorunlarýndan birini oluþturmaktadýr. Küresel ýsýnma, buzullarýn erimesi, deniz suyu seviyesinde yükselme ve yaðýþlardaki düzensizlikler bu problemlerin varlýðýný gözler önüne sermektedir. Yaðýþlardaki düzensizlikler mevcut ve planlanan su yapýlarý açýsýndan büyük önem arz etmektedir.
Ülkemizde son zamanlarda; uzun yýllarda ölçülen yaðýþ ortalamasý verilerindeki düzensizlikler, azalmalar ve yaðýþ þiddetlerindeki düzensizlikler sýk sýk görülmektedir. Bu bulgular Türkiye’nin de ekosistemden ve küresel ýsýnmadan farklý boyutlarda etkilendiðini göstermektedir.
Çalýþmada, Meteoroloji Genel Müdürlüðü’nden temin edilen gözlem süresi 20 yýldan fazla olan Türkiye’deki 206 gözlem istasyonuna ait Standart Sürelerde Gözlenen Maksimum Yaðýþ Verilerinden elde edilen Standart Süreli Yaðýþ Þiddeti Verileri kullanýlarak istasyonlardaki yaðýþ þiddetlerinin eðilimleri tespit edilmiþtir. Eðilim tespit edilirken Mann Kendall ve Spearman’ýn Rho, baskýnlýk belirlemede ise Yenilikçi Eðilim Çözümlemesi yöntemleri kullanýlmýþtýr.
Ýstasyonlara ait verilerdeki her bir standart süre için Mann-Kendall ve Spearman’ýn Rho eðilim belirleme yöntemleri ile eðilimler, yenilikçi eðilim çözümlemesi kullanýlarak veri setlerindeki baskýnlýk belirlenmiþtir. Belirlenen sonuçlar eþliðinde her bir standart süre için kullanýlan istasyonlarýn eðilim ve baskýnlýk haritalarý hazýrlanmýþtýr

World as a result of changes in the emerging ecosystem of global warming today is one of humanity's most important issues. Reduction in glacial mass of the world with increase in temperature. irregularities in rainfall and rising sea water levels along reveals the existence of these problems. In particular. irregularities in rainfall. is of great importance in terms of existing and planned water structures.
Recently in our country; irregularities in the average precipitation data measured in years. the reduction in rainfall intensity and irregularities are seen frequently. These findings indicate that Turkey is also affected by global warming in different sizes.
In the study. General Directorate of Meteorology supplied the observation period of 20 years which is derived from the observed maximum rainfall data standard in time of 206 observation stations in Turkey Standard Periodical Precipitation Violence has been identified trends of rainfall intensity at the stations using the data. Mann Kendall and Spearman's Rho were detected trends. and trend analysis to determine the dominance of innovative methods were used.
Mann-Kendall and Spearman's Rho trend-setting methods and trends in the data for each standard time the station has been determined dominance in the data set using the innovative trend analysis. trends and dominance map of stations used for each time accompanied by a standard specified results are prepared.

Bu çalýþmada, Doðu Karadeniz’e taþýnan çapý 500 μm’den küçük olan koheziv ve koheziv olmayan sedimentler irdelenmiþ ve pilot alan olarak, Trabzon-Araklý Karadere çayýnýn mansabýndaki durum incelenmiþtir. Karadere’den taþýnan koheziv ve koheziv olmayan sediment miktarý, rüzgâr yön ve þiddeti ile sediment sürüklenme hýzýndaki deðiþimin Doðu Karadeniz kýta sahanlýðý çökelme alanlarý üzerine etkileri incelenmiþtir. Araklý Karadere’den Doðu Karadeniz’e taþýnan koheziv sedimentlerin dere aðzýndan itibaren çökelme yön ve miktarlarý Pomsed paket programý kullanýlarak, modellenmiþtir. Bu model, farklý senaryolara göre koheziv sedimentlerin deniz ortamýndaki daðýlýmýný kýsa zamanda belirleyebilmektedir. Araklý sahili, iki dere arasýnda, rüzgârlardan çok fazla etkilenmeyen, ancak Karadere havzasýndan gelen yoðun miktarlardaki sedimentten dolayý kýyý yýðýlmasý olan bir bölgedir. Elde edilen sonuçlar doðrultusunda Araklý kýyýlarýnda, Karadere’den taþýnan sedimentelerle, dolma etkisinin en az olacaðý, olasý bir liman yapýsýnýn en uygun konum ve biçiminin belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Olasý bir liman inþasý durumunda rüzgâr ve dalga akýntýlarý etkisiyle oluþacak sediment yýðýlmalarýnýn olmasý durumunda liman giriþlerinin sýðlaþma süreleri ve dolum oranlarýna dikkat çekmek amaçlanmýþtýr.

In this study, depositional areas of cohesive and non-cohesive sediments of which diameters are less than 500 μm, carried by the Arakli Karadere River to the Eastern Black Sea are examined in the marine environment. Affects of changes in the amount of cohesive sediments entering the sea from Arakli Karadere River, sediment drift velocity, direction and magnitude of wind-stream on depositional areas of cohesive sediments are observeded separately. Pomsed program is implemented to model the directions and amount of cohesive sediments entering to Black Sea. By the help of this model, different scenarios can easily be carried out in a short time to observe the final positions of cohesive sediments in the marine environment. Arakli coastline is between two rivers, and is not affected by the winds too much. However, the location is excessively affected by the cohesive sediments. The most proper location and form of a probable port in which siltation effect is minimum are investigated in the directions of the findings. This study points out the accumulation time and rate of the cohesive sediments caused by the wind and waves for the probable port construction.

Bu çalýþmada Türkiye'nin hidroelektrik potansiyeli literatür ve Devlet Su Ýþleri planlarý çerçevesinde araþtýrýlmýþtýr. Elde edilen hidrolik potansiyele dayanarak iki senaryo oluþturulmuþtur. Ýlk senaryoda, mevcut eðilimin sürdürülmesi durumunda elektrik üretimi için gerekli yatýrýmlar deðerlendirilirken, ikinci senaryoda yeni hesaplanan 156 TWh'lik potansiyele sahip olan hidroelektrik santrallerin elektrik üretimindeki payýnýn %35 olmasý durumu incelenmiþtir. Türkiye'nin hidroelektrik potansiyelinin literatürde belirtilen 140 TWh deðerinden %12 fazla yani 156 TWh olduðu ortaya konulmuþtur. Senaryo 1'e göre elektrik üretiminde hidrolik kaynaklarýn payý %25'ten %26'ya çýkarken doðal gazýn payý deðiþmemiþtir. Senaryo 2'ye göre doðal gazdan üretilen elektriðin payý %42'den %30'a düþerken, hidroelektriðin payý %26'dan %35'e yükselmiþtir. Sonuçlar, Senaryo 2'nin Senaryo 1'e göre 2043 yýlý için %32 daha karlý olacaðýný ve kazancýn bugünkü deðerinin yaklaþýk 25 milyar dolar mertebesinde olacaðýný göstermiþtir.

This study investigates the possible hydropower potential of Turkey, using literature and the General Directorate of State Hydraulic Works plans. Based on the obtained hydraulic potential, two scenarios are proposed. The first scenario is an electricity investment and share of electricity production continuing as a historical trend, while the second scenario is the increase in the share of hydropower plants in total electricity production as 35%, including a newly calculated potential of 156 TWh. The results show that the hydropower potential of Turkey increased from 140 to 156 TWh with a level of 12%. Scenario I shows that the total share of electricity production from hydropower changed from 25% to 26% but natural gas did not change. Scenario II shows that natural gas power production will decrease from 42% to 30% and hydropower production increase from 26% to 35% in 2023. The results also show that if Scenario II is applied, the cumulative present value of gain will be approximately 32% in 2043 with a savings of about $25 billion.

Bu çalýþmada geri çekme düzensizliðine sahip iki adet çelik çerçeve üzerinde optimum sönümleyici daðýlýmý incelenmiþtir. Geri çekme düzensizliðine baðlý gerilme yýðýlmalarý bulunan çelik çerçeveler üzerinde zaman-taným alanýnda doðrusal analizler gerçekleþtirilmiþtir. Optimum viskoz sönümleyici daðýlýmýnýn belirlenebilmesi için basitleþtirilmiþ sýralý arama algoritmasý kullanýlmýþtýr. Analizler neticesinde kat kolonlarýnda oluþan en büyük eksenel kuvvet, kesme kuvveti ve eðilme momenti deðerleri, katlar için göreli kat yerdeðiþtirme oranlarý ve taban kesme kuvvetleri incelenmiþ olup, optimum daðýlýmýn üniform daðýlýma göre ne gibi farklýlýklar yarattýðý ortaya konulmaya çalýþýlmýþtýr. Nümerik çalýþma neticesinde, basitleþtirilmiþ sýralý arama algoritmasý ile yapýlan optimum sönümleyici daðýlýmýnýn, toplam sönümleyici büyüklüðü deðiþmediði halde üniform daðýlýma göre daha olumlu sonuçlar verdiði görülmüþtür.

In this study the optimal damper distribution is investigated on two steel frames with set-back irregularities. Linear time-history analyses has been performed on steel frames with tensile strains due to set-back irregulaties. A simplified sequential search algorithm is used to determine the optimal viscous damper distribution. As a result of analysis, maximum axial force, shear force and bending moment values in the columns, relative floor displacement rates for the floors, base shear forces are investigated and it has been attempted to show how the optimum distribution is different from the uniform distribution. As a result of numerical study it has been seen that the optimal damper distribution gives more positive results than the uniform distribution even though the total damper size does not change.

Bu çalýþmada betonarme tekil temellerin minimum maliyetle optimum tasarýmlarý Yapay Arý Koloni, Guguk Kuþu Arama, Öðretme-Öðrenme Tabanlý Optimizasyon Algoritmasý adlarýyla bilinen çeþitli sezgisel algoritmalarla gerçekleþtirilmiþtir. Söz konusu algoritmalarla gerçekleþtirilen optimum tasarýmlardan elde edilen bulgular çeþitli baþarým (performans) ölçütlerine göre deðerlendirilmiþtir. Algoritmalardan en yüksek baþarýmý ve en yüksek yakýnsama hýzýný öðretme ve öðrenme tabanlý optimizasyon algoritmasý göstermiþtir. Diðer taraftan temelin eðilme momenti ve normal kuvvet düzeyi ile temel zeminin taþýma gücünün optimum tasarýma etkisi birtakým parametrik çalýþmalarla incelenmiþtir. Gerçekleþtirilen parametrik çalýþmalardan normal kuvvetin artmasýyla tekil temelin minimum maliyetinin arttýðý, ayrýca dýþ merkezlik düzeyinin artmasýyla bu artýþ düzeyinin de yükseldiði anlaþýlmýþtýr. Zemin emniyet gerilmesinin artmasýyla temelin minimum maliyetinin azaldýðý görülmüþtür.

In this study, optimum designs of reinforced concrete spread footings bases with minimum cost were realized with various metaheuristic algorithms known as Artificial Bee Colony, Cuckoo Search, Teaching-Learning-Based Optimization Algorithm. The findings obtained from the optimum designs performed by the algorithms are evaluated according to various performance criteria. Teaching-Learning-Based optimization algorithm showed the highest performance and convergence speed. On the other hand, the effect of bending moment-axial force level, bearing capacity of soil on the optimum design of the spread footing are investigated by some parametric studies. It is understood that the increase in axial force increases the minimum cost of the spread footing and the increase in the eccentricity level rises the degree of increase. It has been observed that the minimum cost of spread footing has decreased with the increase of the bearing capacity of soil.

Bu deneysel çalýþmada eski betonu temsilen normal dayanýmlý beton ile yeni betonu temsil eden farklý tipteki yüksek dayanýmlý betonlar arasýndaki aderans dayanýmýnýn incelenmesi amaçlanmýþtýr. Farklý karakteristiðe sahip yeni beton elde etmek amacý ile silis dumaný ve çelik lif kullanýlmýþtýr. Farklý kompozisyonlara sahip yüksek dayanýmlý betonun aderans dayanýmýna etkisi eðik kayma (slant shear) ve çift yüzey kayma (bi-surface shear) deneyleri ile belirlenmiþtir. Ayrýca eski/yeni beton kompozitlerin eksenel basýnç yükü etkisi altýndaki mekanik özellikleri deneysel olarak belirlenmiþtir. Elde edilen sonuçlara göre yeni beton dayanýmýnýn ve kayma deneyinde kullanýlan yöntemin aderans dayanýmý üzerinde önemli bir etkisi olduðu görülmüþtür. Eðik kayma deneyinin çift yüzey kayma deneyine göre 6-12 kat yüksek aderans dayanýmý verdiði tespit edilmiþtir. Paralel model yaklaþýmýnýn eski/yeni beton kompozitlerin elastisite modülünün tahmininde tatminkar sonuçlar verdiði belirlenmiþtir.

This experimental study aims to evaluate the bond strength between normal strength substrate concrete and different types of high strength overlay concretes. In order to obtain different characteristics in the overlay concrete, silica fume and steel fibers were used. The slant shear and bi-surface shear tests were performed to quantify the effect of different high strength concrete compositions on the bond strength. The mechanical properties of overlay/substrate concrete composites were also analysed on cylindrical samples under uniaxial compression load. The results indicate that the strength of overlay concrete has an important role on the bond strength. The bond strength is found to be dependent on the test method. The results showed that the bond strength was about 6-12 times higher in slant shear test compared to the bi-surface shear test. The application of parallel model approach on the overlay/substrate concrete composites was found to be quite satisfactory to estimate the modulus of elasticity of the composite.

Mühendislik tasarýmlarýnda, güvenlik koþullarýný saðlayacak en düþük maliyete sahip sonuçlarýn elde edilmesi amaçlanmaktadýr. Ancak güvenlik koþullarýný saðlayan seçenekler içerisinde en düþük maliyetli çözüm, tasarýmcýnýn tecrübeli olmasý durumunda dahi bulunamayabilir. Özellikle mekanik özellikleri ve birim fiyatlarý birbirinden oldukça farklý iki malzemenin kullanýldýðý betonarme yapýlarýn tasarýmýnda bu amacýn gerçekleþmesi daha zor olabilir.
Bu çalýþma kapsamýnda statik ve dinamik yükler etkisindeki konsol tipi betonarme istinat duvarlarýnýn en uygun (optimum) tasarýmýn elde edilmesi amacýyla metasezgisel algoritmalardan “Öðretme-öðrenme tabanlý optimizasyon” (ÖÖTO) algoritmasýný temel alan bir yöntem önerilmiþtir. Optimizasyon sürecinde istinat duvarý stabilitesi (devrilme, kayma ve zemin gerilmesi), kesit kapasiteleri (eðilme momenti, kesme kuvveti) ve betonarme tasarým kurallarýný içeren 29 kontrol yapýlmýþtýr. Optimizasyon iþleminde 5’i duvar kesiti 12’si betonarme tasarýmý ile ilgili olmak üzere toplam 17 deðiþken kullanýlmýþtýr. Ýstinat duvarlarýnýn boyutlandýrmasýnda, TS 7994 (Zemin Dayanma Yapýlarý; Sýnýflandýrma, Özellikleri ve Projelendirme Esaslarý) kurallarý göz önünde bulundurulmuþtur. Betonarme tasarýmýnda ise yürürlükteki ilgili yönetmelikler olan TS 500 (Betonarme Yapýlarýn Tasarým ve Yapým Kurallarý) ve DBYBHY (Deprem Bölgelerinde Yapýlacak Binalar Hakkýnda Yönetmelik) kurallarý uygulanmýþtýr. Çalýþmada önerilen yöntem ile elde edilen sonuçlar mevcut yöntemler ile karþýlaþtýrýlmýþ ve yöntemin konsol tipi betonarme istinat duvarlarýnýn optimum tasarýmýnýn bulunmasýnda uygun olduðu görülmüþtür.

The aim of engineering designs is to obtain results with minimum cost that will provide safety conditions. But the most economical design ensuring security conditions may not be found within the options, even the designer is experienced. Especially in the design of reinforced concrete (RC) structures that consist from two materials with very different mechanical properties and unit costs, it may be more difficult to achieve this purpose.
In this study, a methodology based on teaching learning based optimization (TLBO) was proposed for optimum design of RC cantilever retaining wall under the static and dynamic loads. During the optimization process, 29 design constraints including retaining wall stabilities (overturning, sliding and soil stress), section capacities (flexure and shear) and RC design rules are checked. In the optimization problem, totally 17 design variables (5 of them related to cross-section dimension and 12 of them related to RC design) are used. In the sizing of retaining wall, the rules of the TS 7994 (Soil Retaining Structures; Properties and Guidelines for Design) are considered. In the RC design, the requirements of the relevant regulations; TS 500 (Requirements for Design and Construction of Reinforced Concrete Structures) and DBYBHY (Specification for Buildings to be Built in Seismic Zones) are considered. The results obtained by the proposed method were compared with the existing methods and the method seems as suitable for the optimum design of the cantilever type RC retaining walls.

Ülkemizde bulunan demiryolu köprüleri TCDD tarafýndan iþletilen demiryolu aðlarýnýn en önemli baðlantý ve geçit noktalarýný oluþturmakta ve bu köprülerin büyük bir kýsmý 100 yýlý aþkýn süredir hizmet vermektedir. Bu köprüler diðer köprülere kýyasla (karayolu, yolu köprüleri) daha aðýr yüklere ve köprünün dinamik özelliklerini deðiþtirebilen etkilere maruz kalmaktadýr. Bu sebeplerden dolayý demiryolu köprülerinin TCDD tarafýndan rutin olarak gerçekleþtirilen bakým ve onarým çalýþmalarý önem arz etmektedir. TCDD tarafýndan gerçekleþtirilen umumi ve periyodik kontrol yöntemleri, gözleme dayanan ve tekniði uygulayan kiþilerin deneyimine baðlý yöntemlerdir. Bu yüzden bu çalýþmalarda hata yapma olasýlýðý fazla olup gizli hasarlarýn tespit edilmesi de güç olmaktadýr. Titreþim tabanlý yapý saðlýðýnýn izlenmesi yöntemleri gözleme dayalý olarak yapýlan demiryolu köprülerinin bakým ve onarým çalýþmalarý için daha nesnel bir deðerlendirme yöntemidir.
Bu çalýþma Uþak il sýnýrýnda bulunan ve TCDD tarafýndan iþletilen 199+325 çelik demiryolu köprüsünün yerinde yapýlan deneysel çalýþmalar ile modal parametrelerinin tahmin edilmesini ve köprünün referans sayýsal modelinin geliþtirilmesi çalýþmalarýný içermektedir. Köprünün dinamik tepkisi 2 farklý ortam sýcaklýðýnda ve ortamsal titreþim koþullarý altýnda 4 farklý deney kurulumu ile ölçülmüþtür. Modal parametreler ise 2 farklý sadece-çýktý tabanlý sistem tanýmlama yöntemi kullanýlarak tahmin edilmiþtir. Bunlardan ilki Ýyileþtirilmiþ Frekans Taným Alanýnda Ayrýþtýrma (Enhanced Frequency Domain Decomposition, EFDD) ikincisi ise Veri Tabanlý Stokastik Altalan Tanýmlama (Data-driven Stochastic Subspace Identification, SSI-DATA) yöntemleridir. Ýki farklý sýcaklýk koþulunda elde edilen sonuçlar, modal parametre tahmin sonuçlarýndaki sýcaklýk deðiþiminin etkilerini deðerlendirmek için karþýlaþtýrýlmýþtýr. Köprünün baþlangýç sonlu elemanlar modeli Matlab tabanlý FEDEASLab sonlu elemanlar programý kullanýlarak oluþturulmuþ ve deneme-yanýlma yöntemi ile kalibrasyonu gerçekleþtirilmiþtir. Böylece köprünün mevcut durumunu yansýtan referans bir sayýsal model oluþturulmuþtur. Bu model ileride sonlu elemanlar modeli güncelleme tabanlý hasar tespitinde kullanýlabilecektir.

Railroad bridges maintained and operated by the State Raid Road Agency (TCDD) constitute the main passage ways and junction points of the railroad network of the country. Most of these bridges have been under service for more than 100 years. These bridges are exposed to larger service loads as compared to the highway bridges, and are open to external actions leading to changes in their dynamic parameters. Due to these reasons, the railroad bridges must routinely be checked and serviced. The routine checks done by TCDD are based on visual inspection, and highly subjective and dependent on the technician’s experience. This increases the chance of making mistakes and missing hidden structural damages. Vibration-based structural health monitoring offers a more objective framework which has the potential to reduce operator dependent nature of the routine checks.

This study presents modal parameter estimation studies by in-situ experiments and a developed reference numerical model of the 199+325 steel railway bridge located in Usak. The dynamic response of the bridge was measured in four different test setups and in two different temperature states, and under ambient vibration conditions. Modal parameters of the bridge are estimated using two different output-only system identification methods, namely, Enhanced Frequency Domain Decomposition and Data-driven Stochastic Subspace Identification methods. The identification results obtained under different temperature conditions are compared in assessing the effects of temperature change in identification results. Three dimensional finite element model of the bridge is created using FEDEASLab software. Trial-and-error type model updating study is conducted. Therefore a reference numerical model of the bridge representing its current condition is obtained. This model will be facilitated in the future for damage identification purpose using the sensitivity based finite element modeling updating method.

Bu çalýþmada otomotiv sektöründe taþýyýcý elemanlardan olan þasi malzemesinin mukavemet deðerlerini yükseltirken aðýrlýðýný düþürmek amacýyla þasi malzemesi olarak sandviç panel teknolojisinin kullanýlabilirliði araþtýrmak amaçlanmýþtýr. Yüzey malzemeleri olarak; karbon elyaf ve cam elyaf takviyeli polyester kompozit ile alüminyum plaka kullanýlýrken çekirdek malzemeleri olarak; alüminyum bal peteði, polipropilen bal peteði ve polietilen terafitalat sert köpük kullanýlmýþtýr. Yüzey kompozit malzemeleri, Cam ve karbon elyaf kumaþlarýnýn katmanlý olarak polyester reçinesi ile ýslatýlarak el yatýrma ve basýnçlý kalýplama metoduyla üretilmiþtir. Sandviç plakalarýn soðuk preste 50 bar basýnç altýnda 720 dakika boyunca kürünü tamamlamasý saðlanmýþtýr. Sandviç kompozitler, yüzey ve çekirdek malzemelerinin epoksi bant ile birleþtirilerek ve sýcak preste 90 oC ‘de 30 dk ve 120 oC ‘de 60 dk 3 bar basýnç altýnda bekletilerek üretilmiþtir. Üretilen sandviç panel kompozitlerden standartlara uygun olarak; eðme, yüzey ve kenar doðrultusunda basma numuneleri alýnýp eðme ve basma deneylerine tabi tutulmuþtur. Deney sonuçlarýna göre,. sandviç panellerde çekirdek malzemelerinin yüzey malzemelerine kýyasla panel mekanik özelliklerinde daha belirgin deðiþimler oluþturduðu belirlenmiþtir. Çekirdek malzeme olarak eðilme dayanýmý ve kenara basma dayanýmý açýsýndan PET çekirdek malzemesi, eðilmede elastikiyet ve yüzeye basma mukavemeti açýsýndan alüminyum balpeteði en iyi sonuçlarý göstermiþtir. Bununla birlikte, PP köpük malzemeleri ile üretilen sandviç paneller ise diðer çekirdek malzemelerden üretilenlere göre önemli oranda yüksek uzama oraný göstermiþtir.

In this study, it was aimed to investigate the usability of sandwich panel technology as a frame material in order to decrease the weight of the frame material in the automotive sector while increasing the strength values of the chassis material. Carbon fiber, glass fiber polyester composites and aluminum plate were used as surface materials while aluminum honeycomb, polypropylene (PP) honeycomb and polyethylene terephthalate (PET) rigid foam were used as core materials. Surface composite materials are produced by wetting the glass and carbon fibre fabrics using polyester resins in layers by hand lay-up and compression method. It was provided that the plates completed their curation with a cold pressure at 50 bar for 720 minutes. The sandwich composites were produced by combining the surface and core materials with epoxy adhesive tape and holding under the hot pressure at 90 ° C for 30 minutes and 120 ° C for 60 minutes at 3 bar pressure. According to the standards of produced sandwich panel composites; bending, flatwise and edgewise in the direction of the compression samples were taken and subjected to bending and compression experiments. According to obtained experiment results; it was determined that core material is the more significant changes on the mechanical properties compared to surface materials. As a core material it was proven that Aluminum honeycomb core materials show the highest results in terms of bending and edgewise compression strength while PET core materials show highest results in terms of flexural stiffness and flatwise compression strength. However, it was seen that the panels with PP honeycomb core demonstrated considerably more elongation values than those of the other panels.

Atýk malzemelerin geri dönüþümü, doðal kaynaklarýn korunmasýndan ve yaþanabilir bir gelecek için öncülük edecek çevresel etkilerinin azaltýlmasýndan dolayý, yapý sektöründe sürdürülebilirlik kavramý üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Yapým iþlemleri, genellikle, yüksek miktarda yapý ve yýkýntý atýðý (YYA) oluþumuyla sonuçlanmakta ve geri dönüþüm iþlemi ardýndan YYA bertaraf edilmesi için inþaat mühendisliði uygulamalarýnda, özellikle geri kazanýlmýþ agregalý betonda (GKA-B), geri kazanýlmýþ agrega (GKA) olarak kullanýmý büyük potansiyele sahiptir. Bu baðlamda, çeþitli oranlarda GKA (0-30-40-70-100%) ve çeþitli oranlarda silis dumaný (SD) (0-5-10%) içeren beton karýþýmlarý GKA-B‘ nun elastisite modülünü belirlemek üzere üretilmiþtir. Bu çalýþma, çeþitli standartlar tarafýndan ve çeþitli araþtýrmacýlar tarafýndan önerilen teorik elastisite modülü formüllerince hesaplanan GKA-B elastisite modülü deðerlerinin deneysel olarak elde edilen GKA-B elastisite modülü deðerlerine yakýnlýklarýnýn olup olmadýðýný göstermeyi amaçlamaktadýr. Analitik ve istatistik deðerlendirmeler yapýlmýþtýr. Sonuç olarak, GKA oranýnýn betondaki artýþý ile elastisite modülü azalmaktadýr. GKA-B’da SD kullanýmý elastisite modülünü ve basýnç dayanýmýný artýrmaktadýr. Ýrdelenen standartlar göz önüne alýndýðýnda, Amerikan standardý (ACI 318-05) elastisite modülünü deneysel sonuçlara göre, en yüksek standart sapma göstermesine raðmen, yakýn tahmini vermektedir. Diðer taraftan araþtýrmacýlar tarafýndan GKA-B elastisite modülü tahmini için önerilen denklemler, irdelenen standartlarýn ve deney sonuçlarýnýn üzerinde sonuç vermektedirler. SD içeren ve içermeyen betonlar için bir elastisite modülü denklemi de bu çalýþmada önerilmektedir.

Recycling of waste materials has significant influence on the concept of sustainability in construction industry due to the conservation of natural resources and minimizing the environmental impacts which leads to habitable future. Construction activities, in general, result in huge amount of construction and demolition waste (C&DW) and C&DW has a great potential for possible disposal as recycled aggregate (RA) in civil engineering applications, especially in recycled aggregate concrete (RAC), after recycling processes. In this concept, concrete mixtures including RA and silica fume (SF) at various ratios (0-30-40-70-100%) and (0-5-10%), respectively, are produced in order to determine the elasticity modulus of RAC. This work aims to examine elasticity modulus of RAC determined according to the formulas of standards and studies. Analytical and statistical assessments are performed and experimental and theoretical results are compared. When RA content increases, the elasticity modulus decreases. SF utilization in RAC improves the mechanical parameters (elasticity modulus and compressive strength). The American standard (ACI 318-05) predicts the elasticity modulus approximately to the experimental results although it has the highest relative standard deviations in comparison to the regarded standards. Moreover, proposed equations for RAC by researchers estimate the elasticity modulus values greater than those of standards and the experimental results. An elasticity modulus equation is also proposed for RAC with and without SF.

Hizmet kalitesi, 1980’lerden bu yana, önemli bir konu olarak deðerlendirilmektedir. Kiþiden kiþiye farklýlýk gösterebildiði ve somut bir çýktý üretmediði için, hizmet kalitesinin ölçümü, ürün kalitesine kýyasla daha zordur. Hizmet kalitesinin deðerlendirilmesi için, literatürde çok sayýda model geliþtirilmiþtir. Ulaþtýrma iþ kolu, hizmet iþ kolunun önde gelen bileþenlerinden birisidir. Toplu taþýmanýn kalitesinin arttýrýlmasý, kentlerin geliþiminde ve özel araç kullanýmýnýn toplu ulaþýma yönlendirilmesinde kuvvetli bir etkendir. Otobüs hizmetlerinin kalitesi, toplu ulaþýmýn kalitesinin ölçülmesine olanak saðlayan TS-EN 13816 Standardýna göre tanýmlanmýþtýr. Ýstanbul’da otobüsler için hizmet kalite ölçütleri belirlenmiþ olup performanslarý sistematik bir þekilde ölçülmektedir. Bu çalýþma kapsamýnda, otobüs hizmetlerinin kalitesinin deðerlendirmek için, ÝETT tarafýndan internet üzerinden kullanýcýlara uygulanan memnuniyet anketlerinin 2177 tanesinin sonuçlarý kullanýlarak faktör analizi uygulanmýþ ve çoklu doðrusal regresyon modeli oluþturulmuþtur. Ortaya çýkan 2 faktör incelendiðinde, kullanýcýlarýn hizmete eriþime, konfordan daha fazla önem verdikleri ortaya çýkmýþtýr. Ayrýca, kullanýcý anketlerinin sonuçlarý, hizmet saðlayýcýlarýn görüþleri ile karþýlaþtýrýlmýþ, iki kesimin görüþü arasýnda yalnýzca %1.733’lik fark gözlemlenmiþtir.

Service quality has been regarded as an important issue since the 1980s. The measurement of service quality is harder than the quality of the product, since it varies from person to person and produces no concrete output. A number of models have been developed in the literature to assess service quality. The transportation sector is one of the leading components of the service sector. Increasing the quality of public transport has a strong influence in the development of cities and decreasing the usage of private cars. The quality of bus services is defined in accordance with TS-EN 13816 Standard, which allows measurement of the quality of public transport. In Istanbul, service quality criteria for buses are determined and their performance is measured systematically. In this study, factor analysis was applied to evaluate the quality of the bus services using the results of the Satisfaction Surveys applied by IETT to 2177 users on the internet and a multiple linear regression model was developed. When the two emerging factors are examined, it is seen that users pay more importance to access to the service than the comfort. In addition, the results of user surveys were compared with the views of service providers, and a difference of only 1.733% was observed between the two groups’ views.

Ulaþtýrma alanýndaki en önemli problemlerden biri bilindiði gibi trafik sýkýþýklýðýdýr. Trafik sýkýþýklýðýnýn olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için uygulanan geleneksel yöntemlerden biride tek yön uygulamalarýdýr. Kentiçi yol aðlarýndaki iki yönlü yollarýn bazýlarýnýn tek yöne çevrilmesi uygulamasý bilindiði gibi sistem performansýný artýrmaya yönelik diðer uygulamalardan daha az maliyetlidir. Bu nedenle tek yön uygulamalarýnýn að performansý üzerindeki olasý etkilerinin deðerlendirilmesi gerekmektedir. Çalýþmada bu amaçla yol aðlarýndaki tek yönlü yollarýn optimum konfigürasyonun belirlenmesi amacýyla iki seviyeli sezgisel bir çözüm algoritmasý geliþtirilmiþtir. Üst seviyede talep aðýrlýklý en kýsa rota seyahat sürelerinin toplamýnýn en küçüklenmesi amaçlanmýþtýr. Alt seviyede ise kullanýcý dengesi bað akýmlarý belirlenmiþtir. Üst seviyede oluþturulan að yapýsýna baðlý olarak belirlenen bað seyahat süreleri dikkate alýnarak trafik atama problemi VISUM yazýlýmý ile çözülmüþ ve Baþlangýç-Varýþ (B-V) çiftleri arasýndaki en kýsa rota seyahat süreleri elde edilmiþtir. Tek yönlü yollarýn daha cazip hale getirmek amacýyla α parametresi kullanýlmýþtýr. Bu amaçla ulaþým aðý içinde tek yöne çevrilen baðlarýn uzunluðu α parametresi ile çarpýlarak azaltýlmýþ bir baþka deyiþle bað üzerindeki hýz artýrýlmýþtýr. Geliþtirilen iki seviyeli sezgisel çözüm algoritmasý Sioux-Falls ulaþým aðýna uygulanmýþtýr. Bazý baðlarýn tek yön olmasý durumundaki sonuçlar aðdaki tüm baðlarýn çift yönlü hizmet vermesi durumuna göre geliþtirilen amaç fonksiyonu deðerlendirilerek karþýlaþtýrýlmýþtýr. Ayrýca α parametresine karþý geliþtirilen algoritmanýn duyarlýlýðýný test etmek amacýyla duyarlýlýk analizi yapýlmýþtýr. Sonuçlar geliþtirilen algoritmanýn kentiçi ulaþým aðlarýnda yapýlmasý planlanan tek yön uygulamalarýnda kullanýlabileceðini göstermektedir.

Traffic congestion is one of the major problems in transportation field. To reduce unfavorable impact of that problem, one of the conventional applications is to find optimal or near-optimal configuration of one-way streets on road networks. When some of two-way streets in the network are converted to one-way, which may be cheaper than other possible improvements, the performance of the road system may increase. Thus, this arrangement should be evaluated in order to determine its possible effects. For this purpose, a bilevel heuristic solution algorithm is proposed to find optimal configuration of one-way streets on road networks in this study. The upper level deals with finding optimal configuration of one-way streets by minimizing the total flow (demand) weighted shortest path travel costs (distance) while user equilibrium link flows are determined in the lower level. Shortest path travel costs between OD pairs are obtained after executing traffic assignment module of VISUM software by considering link travel times according to created network configuration in the upper level. To make more attractive one-way streets, we have used the parameter of α which is multiplied with the length of one-way streets to increase its speed. The bilevel heuristic solution algorithm is combined with VISUM and applied to Sioux-Falls city network. The results of near-optimal arrangement of one-way streets are compared with those of base case in terms of objective function considered. Additionally, sensitivity analysis was performed to investigate how the algorithm reacts to the variation of the parameter of α. Results showed that developed algorithm may be considered for finding optimal configuration of one–way streets on urban road networks.

Denetimsiz kavþaklardaki araç hareketleri ile ilgili genel kabul, anayol akýmý içindeki araçlarýn mutlak önceliðe sahip olmasýdýr. Ancak gerçek trafik koþullarý altýnda bu durum her zaman mümkün olmayabilir. Yapýlan çalýþmalar, yanyolda bekleyen sürücülerin, bekleme süresi uzadýkça kavþaða giriþte kural dýþý davranýþlar sergileyebildiklerini göstermektedir. Bu durumda anayolda hareket eden sürücüler, yavaþlayarak veya durarak olasý bir kazayý engellemeye çalýþacaklardýr. “Ters öncelik” veya “aralýk zorlama” olarak ta adlandýrýlan bu durum anayol akýmýndaki araçlarýn gecikmelerine sebep olmaktadýr. Çalýþmada anayol akýmýndaki araçlarýn gecikmesine sebep olan koþullar incelenmiþ ve bir benzetim programý yardýmýyla denetimsiz bir “T” kavþakta anayol sürücülerinin maruz kaldýðý gecikmeleri hesaplayan baðýntýlar önerilmiþtir.

The general acceptance of vehicle movements at unsignalized intersections is that vehicles in the major stream have absolute priority. However, under real traffic conditions this may not always be possible. Studies show that drivers waiting on the minor road approach can exhibit irregular behaviors when entering the intersection. In this case the drivers on the main road will try to prevent a possible accident by stopping or slowing down. This is referred to as "reverse priority" or "gap forcing ", which causes delays in vehicles in the major stream. In the study, the conditions which causes delay to vehicles in the mainstream is investigated by using a simulation program and new functions which can be used in calculation major stream delays are suggested.

Trafik bir bütün olarak deðerlendirildiðinde yayalarýn önemli bir etmen olduðu açýktýr. Geçmiþte yaya davranýþlarý çok az çalýþmada incelenmiþ olsa da son dönemde farklý ülkelerde yürütülen çalýþmalar sayesinde yayalarla ilgili detaylý bilgi toplanýlmaya baþlanmýþtýr. Çalýþmalar genellikle ýþýklý yaya geçitlerinde yürütülmüþ olup üst geçit bölgelerini kapsayan çalýþmalar sýnýrlý sayýdadýr. Çalýþma kapsamýnda yürüyen merdivenin üst geçit kullanýmýna etkisini belirlemek adýna Ýzmir’de benzer yol geometrisine sahip iki adet üst geçit bölgesi belirlenmiþtir. Ýki üst geçit bölgesinde de yayanýn yol seviyesinde geçiþini engelleyecek fiziksel engel bulunmamaktadýr. Ayrýca ayný üst geçit bölgesinde yayalara kýsa bir anket uygulanarak, kullanmýþ olduklarý yaya üst geçidine ait güvenlik algýlarýnýn ortaya çýkarýlmasý ve yaptýklarý geçiþ hakkýndaki bireysel deðerlendirmelerinin öðrenilmesi amaçlanmýþtýr. Üst geçit kullanan yayalarýn geçiþ süreleri ile kural dýþý geçiþ yapan yayalarýn geçiþ süreleri belirlenerek üst geçit tutarlýlýk oraný belirlenmiþtir. Yürüyen merdiven bulunan ve bulunmayan üst geçit bölgeleri için tutarlýlýk oraný baðýntýsýnýn geçerliliði deðerlendirilmiþtir. Baðýntýnýn sadece zaman parametresini dikkate almasý nedeniyle farklý özellikteki üst geçitler için gözden geçirilmesi önerilmiþtir. Toplanan veriler deðerlendirildiðinde yürüyen merdiven bulunmayan üst geçit bölgesinde ortalama karþýdan karþýya geçme hýzý 1.72 m/s, yürüyen merdiven olan üst geçit bölgesinde ise 1.63 m/s olarak bulunmuþtur.

When traffic is evaluated it is clear that pedestrians are an important factor. Despite the fact that pedestrian behavior has not been included in the researches in previous years, recently detailed information about pedestrians has started to be collected. The researches are usually carried out on signalized pedestrian crossings, and studies covering the overpass areas are limited. In order to determine the effect of the escalator presence, two overpass locations are selected in Izmir where road geometry is similar. In addition, a short questionnaire was conducted to the pedestrians to reveal their perceptions towards overpass safety and find out their self-evaluations about their crossing type. Usage ratio was computed comparing the crossing time of the pedestrians who crossed at street level and who crossed using the overpass. The validity of the usage ratio formula for overpasses with and without escalators was assessed. It is recommended to review the usage ratio formula for overpasses with different characteristics since it takes into account time as the sole parameter. When the data are evaluated it is found that average crossing speed of pedestrians who crossed illegally around the overpass where an escalator did not exist is 1.72 m/s, and where an escalator existed is 1.63 m/s.

Geliþmekte olan ülkelerde kentiçi toplu taþýma sistemleri arasýnda en yaygýn tür olan otobüs taþýmacýlýðýnýn verimliliðini arttýrmaya yönelik çalýþmalar son yýllarda artmaktadýr. Otobüs sitemlerinin performansýnýn ele alýndýðý birçok çalýþmada, kullanýcý ve iþletmeci faydalarýný eniyileyen yaklaþýmlar üzerinde durulmaktadýr. Bu çalýþmada, kentiçi otobüs aðlarýndaki sefer sýklýklarýný eniyileyen iki-seviyeli bir simülasyon/optimizasyon modeli geliþtirilmektedir. Üst seviyede, iþletmeci ve kullanýcý maliyetlerini temsil eden bir amaç fonksiyonunun çözümü için sezgisel Armoni Araþtýrmasý (AA) optimizasyon tekniði tabanlý bir model önerilmektedir. Alt seviyede ise talebin toplu taþýma aðýna daðýlýmýný temsil eden toplu taþýma atamasý problemi çözülmektedir. Önerilen modelde, aktarma bekleme sürelerinin kesin hesabý için zaman çizelgesi tabanlý toplu taþýma atamasý yaklaþýmý kullanýlmakta ve toplu taþýma atamasý problemi logit tabanlý bir modele dayalý olarak VISUM yazýlýmý ile çözülmektedir. Geliþtirilen model, toplu taþýma að tasarýmý çalýþmalarýnda yaygýn olarak kullanýlan bir test aðýna uygulanmýþtýr. Sonuçlar, AA tabanlý modelin sefer sýklýðý optimizasyonu probleminin çözümünde etkin olarak kullanýlabileceðini ortaya koymuþtur.

In developing countries, efforts to increase the efficiency of bus transportation, which is the most common type of urban public transport systems, have been increasing in recent years. Many studies addressing the performance of bus systems focus on approaches to optimizing user and operator benefits. In this study, a bi-level simulation/optimization model is developed to optimize service frequencies in urban bus networks. At the upper level, a meta-heuristic Harmony Search (HS) optimization technique based model is proposed for solving an objective function that represents operator and user costs. At the lower level, the transit assignment problem, which represents the distribution of demand over the transit network, is solved. In the proposed model, a time-table based transit assignment approach is used for the exact calculation of transfer wait times, and the transit assignment problem is solved using VISUM software based on a logit-based choice model. The developed model has been applied to a test network that is widely used in transit network design studies. The results show that the HS based model can be used effectively to solve the service frequency optimization problem.

Küresel ýsýnmaya karþý alýnan önlemlerin baþýnda, farklý ekonomik sektörler için sera gazý emisyonu kontrolü gelmektedir. Türkiye’nin de taraf olduðu Birleþmiþ Milletler Ýklim Deðiþikliði Çerçeve Sözleþmesi’ne göre taraflar ekonomik sektörlerden salýnan sera gazý miktarlarýný yýllýk olarak raporlamakla yükümlüdürler. Atýk sektörü, insan kaynaklý sera gazý emisyonunun %3’ünü, atýksu arýtýmý ise atýk sektöründen kaynaklanan sera gazý emisyonunun %20’sini oluþturmaktadýr. Bu çalýþmada, eþdeðer nüfusu 2344000 olan, biyolojik besi maddesi giderimi yapýlan ve çamurun anaerobik olarak çürütüldüðü bir evsel atýksu arýtma tesisinde sera gazý emisyonunu etkileyen faktörler, GPS-X 6.5 model yazýlýmý kullanýlarak incelenmiþtir. Bu amaçla, çamur yaþý ve çözünmüþ oksijen parametreleri ele alýnmýþtýr. Çamur yaþý için 2, 5, 9, 13 ve 18 gün deðerleri test edilmiþ ve sýrasýyla 0, 618508, 565961, 565681 ve 554684 t CO2 eþd/yýl doðrudan emisyon miktarý tahmin edilmiþtir. Beþ günün üzerinde, artan çamur yaþýyla emisyon miktarýnýn azaldýðý görülmüþtür. Çözünmüþ oksijen konsantrasyonu parametresi için 0.5, 1.0, 1.5, 2.0, 2.5 ve 3.0 mg/L deðerleri incelenmiþtir ve sýrasýyla 1455632, 999243, 719380, 583603, 503275 ve 449997 t CO2 eþd/yýl doðrudan emisyon miktarý tahmin edilmiþtir. Havalandýrma tankýnda artan çözünmüþ oksijen konsantrasyonu ile doðrudan sera gazý emisyonun azaldýðý görülmüþtür. Duyarlýlýk analizi ile sera gazý emisyonuna çözünmüþ oksijen parametresinin, çamur yaþý parametresinden daha fazla etkisi olduðu görülmüþtür.

The major measure taken on global warming is to control greenhouse gas emission for different economic sectors. Within the context of the United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC), to which Turkey is party, parties are obliged to report annual greenhouse gas emissions from each economic sectors. Greenhouse gas emissions from the waste sector account for approximately 3% of global human-induced greenhouse gas emissions, while wastewater treatment accounts for 20% of the greenhouse gas emissions from waste sector. In this study, factors effecting direct greenhouse gas emission in a wastewater treatment plant with an equivalent population of 2344000 were investigated by using GPS-X 6.5 software. Biological nutrient removal was conducted and sludge was digested under anaerobic conditions in the wastewater treatment plant. Both sludge age and dissolved oxygen parameters were investigated. 2, 5, 9, 13, and 18 days of sludge age were tested, and direct emissions of 0, 618508, 565961, 565681 and 554684 t CO2 eq/year were calculated, respectively. Direct emission amount decreased with increasing sludge age over five days. Dissolved oxygen emissions of 0.5, 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, and 3.0 mg/L were tested, and direct emissions of 1455632, 999243, 719380, 583603, 503275 and 449997 t CO2 eq/year were calculated, respectively. Direct emission amount decreased with increasing dissolved oxygen concentration in the aeration tank. Considering sensitivity analysis, dissolved oxygen parameter is more effective on greenhouse gas emissions in comparison to the sludge age parameter.

Bu çalýþmada ilk kez elementel kükürt bazlý anaerobik reaktörde Asit Kýrmýzý 14'ün biyolojik olarak indirgenmesi Bu reaktörlerde elektron kaynaðý olarak kükürt ve metanol kullanýlmýþ ve kükürt bazlý indirgeme iþleminin performansý geleneksel bir elektron kaynaðý olan metanol ile karþýlaþtýrmalý olarak incelenmiþtir. Reaktörler 7 farklý periyott çalýþýlmýþ olup, giriþ boya konsantrasyonu 5-10 mg/L’de ve HRT 12-24 saat olarak ayarlanmýþtýr. Asit Kýrmýzý 14 konsantrasyonu giriþte 10±0.14 mg/L iken, metanol bazlý reaktörde 1.3±0.2 mg/L'ye, kükürt esaslý reaktörde ise 2.05±0.2 mg/L’ye düþmüþtür. Kükürt bu çalýþma ile boya indirgeme sürecinde ilk kez kullanýlmýþ ve bu süreçte kükürt oksidasyonunun sülfat ve alkalinite üretimine etkisi ayrýca araþtýrýlmýþtýr.

In this study for the first time, biological reduction of the Acid Red 14 in elemental sulfur-based anaerobic reactor was studied. Two up-flow packed bed reactors were investigated in parallel for 95 days. Sulfur and methanol were used as electron donors in these reactors and the performance of the sulfur-based reduction process was investigated in comparison with a conventional electron source - methanol. The reactors were operated in 7 different periods, the influent dye concentration was kept at 5 - 10 mg/L and HRT was set to 12-24 hours. While influent Acid Red 14 concentration was 10 ± 0.14 mg/L, it was reduced to 1.3±0.2 in the methanol-based reactor and 2.05±0.2 in the sulfur-based reactor. Elemental sulfur was used for the first time in and the effect of sulfur oxidation in dye reduction process on sulfate and alkalinity production was also investigated.

Bu çalýþmanýn ana amacý, alüminyum elektrotlar kullanýlarak elektrokoagülasyon tekniði ile sulu çözeltilerden florürün giderilmesidir. Çalýþma koþullarýný optimize etmek için akým yoðunluðu, zaman ve giriþ florür konsantrasyonu gibi çeþitli parametrelerin etkisi üzerine çalýþmalar yürütülmüþtür. Deneysel çalýþmalar, 11 mA/cm2 akým yoðunluðu, 30 dk reaksiyon süresi ve 10 mg/L giriþ florür konsantrasyonu koþullarýnda % 87,4 maksimum giderim veriminin elde edildiðini göstermiþtir. Elektrokoagülasyon mekanizmasý ve prosesin karakteristik parametreleri isoterm (Langmuir and Freundlich) ve kinetik modeller (pseudo-first order and pseudo-second order) ile analiz edilmiþtir. Deneysel veriler Langmuir ve Freundlich izoterm denklemleri ile uyum saðlamýþtýr. Kinetik çalýþma sonuçlarý, farklý koþullar altýnda pseudo-second order kinetik modelin daha yüksek korelasyon katsayýsý saðladýðýný göstermiþtir.

The main objective of the present study was the removal of fluoride from aqueous solution by electrocoagulation technique using aluminum electrodes. The effect of various parameters such as current density, time and initial fluoride concentration were studied to optimise the conditions. Experimental study showed that maximum removal efficiency (87.4%) was achieved at the conditions of current density 11 mA/cm2, reaction time 30 min and initial fluoride concentration 10 mg/L. Isotherm models (Langmuir and Freundlich) and kinetic models ( pseudo-first order and pseudo-second order)were used to analyze the electrocoagulation mechanism and characterize the process parameters. Experimental data well fitted with Langmuir and Freundlich isotherm equations and results of the kinetic study indicated that pseudo-second order kinetic model give higher correlation coefficients for different conditions.

Bu çalýþma kapsamýnda Samsun Sahilleri’nden toplanan midye kabuklarý kullanýlarak, bu kabuklarýn sentetik olarak hazýrlanmýþ atýksulardan kurþun ve nikel gibi aðýr metalleri giderme kapasitesi araþtýrýlmýþtýr. Yapýlan çalýþmalarda, midye kabuklarý iki ayrý þekilde kullanýlmýþtýr. Bunlardan ilkinde, ham midye kabuklarý sadece öðütülmüþtür. Diðerinde ise, kabuklar öðütüldükten sonra sülfürik asit kullanýlarak ön arýtýmdan geçirilmiþtir. Deneysel çalýþmalarda pH, zaman, midye kabuðu miktarý gibi çeþitli deðiþkenler kullanýlarak midye kabuklarýnýn aðýr metal giderim potansiyeli incelenmiþtir. Çalýþmalar 25°C sabit sýcaklýk ve 150 devir/dakika çalkalama hýzýnda yürütülmüþtür. Deneylerde kullanýlan midye kabuðu boyutu 45-125 µm olarak seçilmiþtir. Yapýlan çalýþmalar neticesinde elde edilen sonuçlara göre, ham olarak kullanýlan midye kabuklarýyla yapýlan deneylerde, arýtým sonrasý pH deðerleri dikkate alýnarak, kimyasal çöktürme mekanizmasýnýn hâkim mekanizma olduðu sonucuna varýlmýþtýr. Ön arýtýmlý (asitle muamele edilmiþ) midye kabuklarýnýn arýtým performansý incelendiðinde ise, meydana gelen arýtým mekanizmasýnýn adsorpsiyonu temsil ettiði anlaþýlmýþtýr. Ham midye kabuklarý kullanýlarak, kurþun ve nikel iyonu konsantrasyonlarý yaklaþýk olarak 100 mg/L’den sýrasýyla en düþük 3.9 mg/L ve 73.62 mg/L’ye indirilmiþtir. Ön arýtýmlý midye kabuklarý ile yapýlan çalýþmalarda ise sadece kurþun giderimi araþtýrýlmýþ ve yaklaþýk 100 mg/L olan baþlangýç konsantrasyonu pH 2’de 9.22 mg/L’ye düþürülmüþtür. Ön arýtýmlý midye kabuklarý için adsorbent tutma kapasitesi (q) 0.4 g/L midye kabuðu dozajýnda 244.74 mg/g olarak bulunmuþtur.

The removal capacity of mussel shells in removing heavy metals such as lead and nickel from wastewaters prepared synthetically was investigated by using the shells collected from Samsun Coasts within the scope of this work. In the studies, mussel shells were used in two different forms. In the first form, raw mussel shells were only grinded. On the other one, the mussel shells were pretreated by using sulfuric acid after grinding. The heavy metal removal potential of mussel shells were investigated using various variables such as pH, time and mussel shell dosage in experimental studies. Tests were conducted at 25°C constant temperature and a shaking speed of 150 rpm. The size of the mussel shell used in experimental studies was chosen as 45-125 µm. It was concluded from the results of the studies carried out by using raw mussel shells that the dominant mechanism was chemical precipitation according to the pH values after treatment process. It has been understood that the treatment mechanism was adsorption when the treatment performance of the pretreated mussel shells was in question. Lead and nickel ion concentrations were reduced from approximately 100 mg/L to 3.90 mg/L and 73.62 mg/L, respectively by using raw mussel shells. In the tests conducted with pretreated mussel shells, only lead removal was studied and lead concentration of approximately 100 mg/L was decreased to 9.22 mg/L at pH 2. Adsorbent uptake capacity was found to be 244.74 mg/g at 0.4 g/L mussel shell dosage for pretreated mussel shells.

Ýçme suyu, su kaynaðýndan tüketici musluðuna ulaþtýrýlana kadar birçok aþamadan geçmektedir. Suyun kalitesi; su kaynaðýndaki su kalitesine, arýtma tesisinde uygulanan proseslere ve su daðýtým þebekesinin durumuna baðlýdýr. Arýtýlmýþ suda istenmeyen tat ve koku, tüketicideki içilebilir su algýsýný etkilemekte ve tüketicinin musluk suyu tüketimi ile saðlýk riskini iliþkilendirmesine sebep olabilmektedir. Bu durum, su temini tesislerine olan tüketici güveninin azalmasýna yol açabilmektedir. Söz konusu sorunun çözümü için su otoritelerince sorunun kaynaðý araþtýrýlmakta, buna eþ zamanlý olarak arýtma tesislerine kolay entegre edilebilecek sistemler üzerinde çalýþýlmaktadýr. Bu baðlamda, havzada sorunun kaynaðýnýn tespiti ve sonrasýnda alýnacak önlemler büyük önem taþýmaktadýr. Ayrýca su arýtma tesislerinde tesis iþletiminden kaynaklanan tat ve kokunun önüne geçilmeye çalýþýlmakta, bunun yanýsýra 10 ng/L konsantrasyonun altýnda bile insanlar tarafýndan algýlanabilen 2-MIB ve Geosmin bileþiklerinin oksidasyon, adsorpsiyon veya biyofiltrasyon gibi proseslerle giderimi incelenmektedir. Öte yandan, arýtýlarak þebekeye verilen suda biyolojik aktiviteden veya dezenfeksiyon yan ürün oluþumundan kaynaklanan tat ve koku oluþumu da önlenmelidir. Bu çalýþmada, suyun havzadan musluða yolculuðu boyunca suda oluþabilecek tat ve koku probleminin etmenleri ve bu soruna yönelik çözüm yollarý incelenmiþtir.

Source water goes through several processes before reaching to the customer’s tap. Quality of water which flows through the tap is directly related to the water quality in the reservoir, processes used in the drinking water treatment plant and the condition of the present distribution system. Taste and odor in the treated water affects the perception of the drinking water for the customers and causes them to relate it with health risks. This results with a decline in consumer reliance to the water supply system. Water authorities are not only searching for the cause of the problem, but also trying to find a solution which can be integrated to the existing Water Treatment Plant system. In this context, problems related with watershed should be determined and precautions should be taken based on these issues. In WTP’s, taste and odor problem caused by wrong plant operations should be avoided while treatment processes such as oxidation, adsorption and biofiltration processes should be tested for the removal of 2-MIB and Geosmin which can be percieved by the humanbeings even at 10 ng/L. Also, taste and oodor occurance in treated water caused by biological activity or DBP’s in distribution systems should be avoided. In this study, potential causes of taste and odor occurance during the travel of water from reservoir to consumer’s tap is stated along with the solutions.

Atýksu arýtma iþlemleri sonucunda oluþan çamur, partikül ve su fazlarýný içeren heterojen bir materyaldir. Çamurdan su fazýnýn ayrýlmasý oldukça zordur. Mekanik susuzlaþtýrma ünitelerinden önce çamura uygulanan þartlandýrma prosesleri çamurlarýn su verme özelliklerinin geliþtirilmesi amacýyla kullanýlmaktadýr. Bu çalýþmanýn amacý kimyasal olarak þartlandýrýlmýþ çamur ve dondurulup çözdürülmüþ çamurun su verme özelliklerinin özgül filtre direnci (ÖFD), çamur keki katý madde içeriði (KM) ve kapiler emme süresi (KES) parametre deðerlerinin belirlenmesi ile karþýlaþtýrýlmasýdýr. Deneysel çalýþmada, Ýzmir (Türkiye)’de bulunan bir kentsel atýksu arýtma tesisi çamurlarý kullanýlmýþtýr. Kimyasal þartlandýrma deneylerinde çamurlar farklý dozlardaki polimer ile klasik jar testi metodu kullanýlarak þartlandýrýlmýþtýr. Dondurma/ çözme yöntemi ile þartlandýrma çalýþmalarýnda ise çamur örnekleri -16.5 °C’de farklý donma hýzlarýnda dondurulmuþ ve sonra 21±1°C’de çözme süresinin su alma performansýna etkisini belirlemek amacýyla farklý çözme sürelerinde çözdürülmüþtür. 25 mg/L polimer dozu ve 2.71 mm/sa donma hýzý çamur þartlandýrma için en uygun koþul olarak belirlenmiþtir. 8.13 mm/sa’ den daha hýzlý dondurma iþlemi çamurun þartlandýrýlmasý için yeterli olmamýþtýr. Yaný sýra, çözme süresinin çamur þartlandýrma performansý üzerinde önemli bir etkisi olmadýðý belirlenmiþtir. Çalýþmanýn bir sonucu olarak, Kimyasal þartlandýrýlmýþ çamur ile dondurma/çözme ile þartlandýrýlan çamurlarýn su verme özellikleri birbirine oldukça yakýn olduðu belirlenmiþtir. 25 mg/L polimer uygulamasýnda KES ve ÖFD deðerlerindeki azalma sýrasýyla %76 ve %75 iken ve 2.71 mm/sa dondurma hýzý uygulamasý sýrasýyla %79 ve %76 KES ve ÖFD azalmasýna sebep olmuþtur. Çalýþmanýn diðer bir sonucu ise dondurma/çözme ile þartlandýrdýlmýþ çamurlarýn kimyasal þartlandýrýlmýþ çamurlara oranla vakum filtrasyonu sonrasýnda daha yüksek katý madde içeriklerine ulaþmasýdýr.

Sludge obtained after wastewater treatment facilities is a heterogeneous material contained particle and water phases. Water phase is very difficult to separate from sludge. Conditioning processes applied to sludge before mechanical dewatering units have been used to improve sludge dewatering properties. The objective of this study was to compare dewatering properties of chemically conditioned sludge and freeze/thawed sludge as determined by mainly specific resistance to filtration (SRF), dry solids content of sludge cake (DS), and capillary suction time (CST) parameters. The experimental studies were carried out with mixed sludge samples taken from a municipal wastewater treatment plant in Turkey. In chemical conditioning experiments, sludge samples were conditioned with different dosages of polymer using classical jar test method. In freeze/thaw conditioning experiments, samples were frozen at -16.5 °C at different freezing rates and then thawed at 21±1°C at different times in order to determine the effect of thawing time on dewatering performance. 25 mg/L polymer dose and 2.71 mm/h freezing rate were found to be optimum in terms of sludge conditioning. Rapid freezing that is higher than 8.13 mm/h could not sufficiently condition the sludge and there was no significant effect of thawing time on conditioning performance. Dewatering properties of chemically conditioned sludge and freeze/thawed sludge was determined as very close to each other. While CST and SRF reductions were calculated as 76% and 75%, respectively at 25 mg/L polymer dosage, 2.71 mm/h freezing rate application caused 79% and 76% reduction in CST and SRF, respectively.

Dünya’da suya olan ihtiyacýn gün geçtikçe artmasýna baðlý olarak özellikle kentsel atýksular hacimleri ve içerdikleri besin maddeleri nedeniyle tarýmsal sulamada cazip hale gelmiþtir. Atýksular Dünya’nýn birçok bölgesinde su kýtlýðý ya da ekonomik nedenlerle tarýmsal sulamada yaygýn bir þekilde arýtýlarak, kýsmi arýtýlarak, seyreltilerek ya da hiç arýtýlmadan kullanýlmaktadýr. Fakat çoðu endüstriyel atýksuya kýyasla kentsel atýksular daha az kompleks ve kolay giderilebilir kirleticiler içerse de bu kirleticiler giderilmedikleri takdirde kýsa ve uzun dönemde insan ve çevre için tehdit oluþturmaktadýr. Bu kirleticilerden en önemlisi insan saðlýðýný direk tehdit eden patojenlerdir. Patojenler haricinde atýksu içerisinde birçok askýda ya da çözünmüþ organik ve inorganik kirletici bulunmaktadýr. Bu kirleticiler de uzun dönemli bir sulama sonucunda birikerek toprak yapýsýnda fiziksel ve kimyasal bozulmalara, yerüstü ve yeraltý sularýnda direk ya da dolaylý yoldan insan hayatýný tehdit edecek kirlenmelere neden olmaktadýr. Bu nedenle sürdürülebilir bir tarýmsal sulama için atýksularýn bu amaçla kullanýmlarý öncesi muhakkak uygun bir þekilde arýtýlmalarý ve kirletici konsantrasyonlarýnýn sürekli kontrol edilmesi gerekmektedir. Arýtmanýn derecesi ve kullanýlacak teknolojiler o ülkenin ya da Dünya Saðlýk Teþkilatý’nýn belirlediði kirleticiler ve limit deðerleri esas alýnarak seçilebilir. Yapýlan birçok çalýþma uygun bir þekilde arýtýlmýþ atýksularýn tarýmsal sulamada çið yenen meyve ve sebzeler de dahil olmak üzere kullanýlabileceðini göstermiþtir.

Owing to the growing need for water in the world, urban wastewaters has become attractive in agricultural irrigation especially due to their volume and nutrient contain. Wastewater is used in many parts of the world in a widespread manner, by treated, by partial treated, by dilution or by no treated, for water scarcity or economic reasons in agricultural irrigation. But compared to most industrial wastewater, urban wastewaters are less complex and contain easily removable pollutants, but they are a threat to human and environment in the short and long term if these pollutants are not removed. The most important of these pollutants are pathogens directly threatening human health. Except pathogens, there are many suspended or dissolved organic and inorganic contaminants in wastewater. These pollutants accumulate in the result of long-term irrigation, resulting in physical and chemical deteriorations in soil structure and contamination of surfaces and groundwater threatening human life directly or indirectly. For this reason, for sustainable agricultural irrigation, wastewaters must be purified appropriately before their use for this purpose, and pollutant concentrations must be constantly controlled. The grade of the treatment and the technologies to be used can be selected based on the pollutants and limit values determined by that country or the World Health Organization. Many studies have shown that suitably treated wastewaters can be used in agricultural irrigation, including raw fruits and vegetables.

Ülkemizde geliþmekte olan illerde nüfus artýþýna baðlý olarak araç sayýsýnda ve trafikte yoðunluklar her geçen gün artmaktadýr. Bu durum sosyo-ekonomik açýdan geliþme olarak deðerlendirilse de çevreye (toprak-su-hava) olumsuz ekolojik etkileri olmaktadýr. Otoyollar, þehirlerde yapýlan önemli ve bir o kadar da gerekli mühendislik yapýlarýndandýrlar. Özellikle þehirleri birbirine baðlayarak sosyo-ekonomik ve diðer alanlarda etkili bir konuma sahiptirler. Günümüzde artan otoyol taþýmacýlýðý, hýzlý þehirleþme ve artan araç sayýsý trafikten kaynaklý aðýr metal kirliliðini önemli bir konu haline getirmiþtir. Topraklarýn aðýr metaller ile yüksek oranda kirlenmeleri otoyollara yakýnlýklarýndan kaynaklanmaktadýr. Bu nedenlerle topraða ulaþan aðýr metallerin topraktan uzaklaþtýrýlmasýnýn zor olmasý nedeniyle toprak kirliliði önemli bir çevre sorunu olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Bu çalýþmada otoyol kenarlarýnda yer alan topraklarýn kirlilik durumu üzerine yapýlan çalýþmalar, kirleticilerin kaynaklarý ve daðýlýmý incelenmiþtir.

In the developing provinces of our country, the traffic jam and the number of vehicles gradually increased over day, which is related to the population growth. This situation could be identified as the socio-economic development. However, it led to negative effects on soil-water-air. Highways are important and necessary engineering structures in the cities, which connect different cities and have an important effect on the socio-economic development and other areas. Today, because of increasing highway transport, the rapid urbanization and higher number of vehicles, heavy metal pollution of traffic become an important issue. For that reason, in these places soil pollution level is an important environmental problem, as it is difficult to remove heavy metals from the soil. Soils are close to the highways, leading to higher level of pollution due to heavy metals. This study examines previous researches on the pollution of lands, sources and distribution of pollutants which are located close to the highways.

Nummulites Palojen devri için karakteristik bir taksondur. Birçok tür barýndýran bu cins için tür tanýmý yapmak oldukça zaman almaktadýr. Bu yüzden, NUMKey bu cinsin türlerinin tanýmlarýnda paleontologlara kolaylýk saðlayan bir araç olarak geliþtirilmiþtir. Bu program, 138 Nummulites türünün mikrosferik bireylerinin tanýmlanmasý için Visual Basic ile Windows iþletim sistemi, Java (Eclipse) ile Android mobil iþletim sistemi için yazýlmýþtýr. Türlerin tanýmlanmasý için önemli olan; granül, kavký þekli, bölme izleri, ergin evredeki bölme þekli, locanýn H-L oraný ve merkezi düðme gibi fiziksel özellikler veri tabanýna girilmiþtir. Programýn açýk kaynak kodlu olmasý, hem veri tabanýnda hem de kaynak kodunda deðiþiklikler yapmaya izin vermektedir.

Nummulites is an index taxon for the Paleogene period. Because of the numerous species of this genus, it takes some time to identify and describe the species. Thus, NUMKey has been developed as a tool to provide convenience for paleontologist in definition of Nummulites species. This program has been written for a Windows operating systems with Visual Basic and an Android mobile systems with Java (Eclipse) to determine microspheric specimens of 138 Nummulites species. Important physical characteristics for identifying the species—such as granulation, shape of test, septal filaments, shape of septa at adult stage, H–L ratio of a chamber and central knob—have been entered into the database. Since the program includes an open-source code, this aspect permits the modifications both on the source code and the database.

Denizli havzasý batý Anadolu da yer alýr ve alt orta Miyosen-Kuvaterner yaþlý karasal tortullarý barýndýrýr. Bu karasal tortullarda pek çok memeli fosil lokalitesi bulunmuþtur. Özellikle Kuvaterner döneminde bulunan küçük-büyük memeli fosilleri, cins ve tür açýsýndan oldukça zengindir ve çoðunlukla Anadolu daki ilk bulgulardýr. Bu fosil gruplarýndan küçük memeli olanlarý Tosunlar faormasyonun taban bölümündeki akarsu tortullarýnda bulunmuþtur (Gökpýnar lokalitesi). Büyük omurgalý (memeli) olanlar ise yine Tosunlar formasyonu içerisinde yer alan ve mermercilik alanýnda kullanýlan travertenlerin farklý seviyelerinde bulunmuþtur. Yeni cins ve türlerinde bulunduðu bu fosiller gruplarý Anadolu’nun Kuvaterner dönemi paleofaunasýnýn belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadýr.

Denizli Basin is located in Western Anatolia and it includes lower middle Miocene-Quaternary aged terrestrial sediments. Several mammal fossil localities have been found out in these terrestrial sediments. Especially, small-large mammal fossils from Quaternary period are quite rich in terms of genus and species and they are mostly the first findings in Anatolia. Small mammal fossils have been identified in the fluvial sediments in the lower levels of Tosunlar formation (Gökpýnar locality). However, large vertebrate (mammals) fossils have been identified in the different levels of travertines which are again part of Tosunlar formation and used in marble industry. These fossil groups, which include new genus and species, have significant role in the identification of the paleofauna of Anatolia in Quaternary period.

Bu çalýþmada, Üst Miyosen’de çökelmiþ olan Honaz-Kocapýnar (Denizli) kömürlü birimlerinin organik petrografik ve organik jeokimyasal özelliklerini inceleyerek, paleo çökelme ortamýna açýklýk getirilmeye çalýþýlmýþtýr. Ýncelenen örneklerin toplam organik karbon miktarlarý % 5.51 ile 51.80 (ortalama % 23.66) arasýndadýr. Ortalama HI ve Tmax deðerleri sýrasýyla, 71 mg HC/g TOC ve 410 oC’dir. Piroliz analiz sonuçlarýna göre Tip III kerojen hakimdir. Örneklerin organik bileþenlerini hüminit ve liptinit grubu maseraller oluþturur. Oldukça düþük deðerlerdeki hüminit/vitrinit yansýmasý ve Tmax deðerleri ile Ts/Ts+Tm, Ts/Tm, C30 Moretan/C30 Hopan oranlarý, ββ/(αα+ββ) C29 ve C28 izomerleri ve 20S/(20R+20S) steran oranlarý olgunlaþmamýþ organik maddeye iþaret eder. Uzun zincirli n-alkanlarýn hakim pikler olmasý, karbon tercih indeksi (CPI), karasal/sucul organik madde oraný (TAR), mumsuluk derecesi ve C29 Ts/(C29 Ts + C29 Norhopan) oraný karasal kökenli yüksek bitkilere iþaret etmektedir. Piroliz analizi, maseral tayini ve biyomarker verileri ýþýðýnda Honaz-Kocapýnar (Denizli) kömürlü seviyelerinin ýsýsal olarak olgunlaþmamýþ evrede olduðu, baskýn olarak karasal organik madde içerdiði ve suboksik koþullarda çökeldiði belirlenmiþtir.

In this study, paleo depositional environment was determined by examining the organic petrographic and organic geochemical characteristics of Upper Miocene coal series from Honaz-Kocapýnar (Denizli). Total organic carbon amounts of investigated samples range from 5.51 to 51.80 wt. % (on average 23.66 wt. %). Average HI and Tmax values are respectively, 71 mg HC/g TOC and 410 oC. According to results of pyrolysis analysis, coal series contain Type III kerogen. The organic fraction of the samples is comprised of huminite and liptinite group macerals. Very low huminite/vitrinite reflection, Tmax values and Ts/Ts+Tm, Ts/Tm, C30 Moretane/C30 Hopane ratios, ββ/(αα+ββ) C29 and C28 isomers and 20S/(20R+20S) sterane ratios indicated that immature organic matter. Long-chain n-alkanes are dominant peaks and carbon preference index (CPI), terrestrial/aquatic ratio (TAR), degree of waxiness and C29 Ts/(C29 Ts + C29 Norhopane) ratio indicates that terrestrial high plants. Pyrolysis analysis, maceral determination and biomarker data showed that Honaz-Kocapýnar (Denizli) coal series in termally immature stage, containing predominantly terrestrial organic matter, and deposited sub-oxic conditions.

Bu çalýþmada, Honaz fayýnýn göreceli tektonik aktivitenin belirlenmesi için, dað önü sinüslülük oraný (Smf), üçgen yüzler, vadi taban geniþliðinin vadi yüksekliðine oraný (Vf), drenaj havzasý asimetrisi (AF), hiposometrik integral (HI) ve drenaj havzasý þekli (Bs) gibi jeomorfik indisler hesaplanmýþtýr. Ýndis analizlerinin sonuçlarý deðerlendirilmiþ ve daha sonra göreceli tektonik aktivite indisi (Iat) olarak tekrar deðerlendirme yapýlmýþtýr. Farklý Iat deðerlerine dayanarak, sonuçlarý nispeten en düþükten en yüksek tektonik aktiviteye kadar dört sýnýfa bölünmüþtür. Honaz Fayý ile Honaz Daðý arasýndaki drenaj havzasý alaný, göreceli tektonik aktiviteyi test etmek için ideal bir yerdir. Honaz Daðý'nýn kuzey sýnýr fayý olan Honaz fayý morfolojik olarak Karateke ve Honaz segmentlerine ayrýlmýþtýr. Bu iki segmentte hesaplanan indis deðerleri, Smf (1.12-1.41), üçgen yüzeyler (Lf / Ls: 0.3-0.46), Vf (0.08-0.7), AF (32-77), HI (0.1-0.6) ve Bs (1.53-5.06)’dýr. Bu çalýþmanýn sonuçlarý Honaz Fayýnýn özellikle orta kesimlerinde çok yüksek ve yüksek tektonik aktivitenin varlýðýný ortaya koymaktadýr. Araþtýrmanýn sonucu, Honaz Daðý’nýn bu bölümünün jeomorfik evriminde neotektonizmanýn önemli bir rol oynadýðýný göstermektedir. Elde edilen sonuçlarýn yaný sýra bölgedeki sismik aktivite, sýcak su kaynaklarýna baðlý traverten oluþumlarý ve fay hatlarýnýn önündeki alüvyon yelpazelerinin varlýðý bölgedeki yüksek tektonik aktiviteyi desteklemektedir.

In this study, in order to determine relative tectonic activity of the Honaz Fault, geomorphic indices such as mountain front sinuosity (Smf), triangular facets, ratio of valley-floor width to valley height (Vf), drainage basin asymmetry (AF), hypsometric integral (HI), and drainage basin shape (Bs) have been calculated. The results of the indice analysis were evaluated and then index of the relative tectonic activity (Iat) were re-evaluated. Base on the different Iat values, the results were divided into four classes that range from the relatively lowest to the relatively highest tectonic activity. The area of drainage basin between the Honaz Fault and the Honaz Mountain is an ideal place in order to test the relative tectonic activity. The Honaz fault that is the north boundary fault of the Honaz Mountain has been divided into the Karateke segment and Honaz segment. The indice values calculated from these segments are Smf (1.12-1.41), triangular facets (Lf / Ls: 0.3-0.46), Vf (0.08-0.7), AF (32-77), HI (0.1-0.6) and Bs (1.53-5.06)’dýr. The results of this study exhibit the presence of very high to high tectonic activity especially in the central part of the Honaz Fault. Based the results, the neotectonics played an important role in geomorphic evolution of this part of the Honaz Mountain. Besides the results obtained, evidence of the seismic activity, travertine occurrences from thermal springs, alluvial fans in front of the fault zones support high tectonic activity in the region.

Feldispat ve kil mineralleri cam ve seramik sanayinde yýllardýr ham madde olarak kullanýlmaktadýr. Bunlarýn dýþýnda feldispatoyid (baþlýca nefelin) grubu minerallerin seramik sanayinde kullanýmýnýn özellikle piþirme sýcaklýðýný düþürmesi, düþük viskositeye sahip oluþu, camsý fazýn hýzlý geliþimine neden olmasý, kuvarsa karþý yüksek reaktivite göstermesi ile birçok avantaja sahip olduðu görülmüþ ve kullanýmý giderek yaygýnlaþmýþtýr. Feldispatoyid mineralleri alkali magmatik kayalarýn, silikaca doygun olmayan siyenit bileþimindeki kayalarýn içerisinde fazla oranda bulunmaktadýr. Ýç Anadolu Bölgesi’nde nefelin içerikli siyenitler diðer felsik kayalara göre daha az yayýlým göstermektedir. Buzlukdaðý nefelin siyeniti Ýç Anadolu’da Kýrþehir’in kuzeybatýsýndaki en büyük ve en taze alkali intrüzif kütlelerden birini temsil etmektedir. Ýntrüzif kütle doku özelliklerine ve tane boyutlarýna göre üç alt guruba ayrýlmýþtýr. Bunlar iri, orta ve ince kristalen nefelin siyenittir. Bu kayalar farklý renk tonlarýnda ve farklý mineral oranlarýnda benzer mineral bileþimine sahiptirler. Çoðunlukla nefelin (%19.1–54.2), K-Feldispat (ortoklaz) (%41.3–69), oligoklaz (%1.2–17.8), piroksen (%0.3–4.9), biyotit (%0.3–2.5), amfibol (%0.6–1.1) ile az oranda melanit (%0.3–11.7), kankrinit, sfen (%0.4–1.2) ve opak minerallerden (%0.1–2.5) meydana gelmektedirler. Buzlukdað nefelin siyenitlerinin hem Na2O/K2O oranýnýn %0.38–1.12 (ortalama %0.70) arasýnda olmasýyla hem de K2O/Na2O’nun %0.89–2.66 arasýnda (ortalama %1.53) yer almasý seramik ve cam sanayisi için kullanýma elveriþli olduðunu göstermektedir. Çalýþma alaný dünya siyenitleri ile karþýlaþtýrýldýðýnda nefelin içeriklerinin oldukça yüksek ve opak mineral miktarlarýn buna karþýlýk çok düþük oluþu, nefelin ve ortoklaz gibi felsik minerallerin içerisinde küçük kristaller halindeki magnetit ve ilmenit mineral kapanýmlarýný az oranda ve baðýmsýz kristaller halinde içermesi nedeniyle bu kayalarýn endüstriyel hammadde kullanýlma potansiyelini olumlu yönde etkilemektedir.

Feldspar and clay minerals have been used in glass and ceramics industry for many years as raw material. Apart from these, feldspathoid (especially nepheline) group minerals are commonly used in ceramic industry because of their advantages such as decreasing firing temperature, lower viscosity, effect on rapid growth of glassy phase and high reactivity against quartz. Feldspathoid minerals are abundant within the alkaline igneous rocks, especially silica unsaturated syenitic rocks. Nepheline bearing syenites give limited outcrops compared to felsic rocks within Central Anatolia. Buzlukdað nepheline syenite represents one of the largest and unaltered alkaline intrusive body in Central Anatolia and located in the northwest of Kýrþehir. Buzlukdað nepheline syenite is differentiated into three subgroups (coarse, medium and fine crystalline) according to textural features and grain sizes. Both subgroups have similar mineral composition but different colors and mineral proportions. Main mineral composition is nepheline (19.1-54.2%), K-feldspar (orthoclase) (41.3-69%), oligoclase (1.2-17.8%), pyroxene (0.3-4.9%), biotite (0.3-2.5%), amphibole (0.6-1.1%) with lesser amounts of melanite (0.3-11.7%), cancrinite, sphene (0.4-1.2%) and opaque minerals (0.1-2.5%). Buzlukdag nepheline syenites have K2O/Na2O and Na2O/K2O ratios between 0.38-1.12% (mean 0.70%) and 0.89-2.66% (1.53% on average) respectively, thus they are very suitable for ceramic and glass industries. As a result, Buzlukdað nepheline syenites have great potential in industrial uses with their high nepheline + low opaque mineral content, limited inclusions of magnetite and ilmenite within felsic minerals like orthoclase and nepheline and also presence of individual magnetite and ilmenite crystals compared to syenites around the world.

Süreksizlik içeren kaya kütlelerinin dayaným özelliklerinin belirlenmesinde, jeolojik çalýþmalarýn yanýnda jeofizik yöntemlerin uygulanmasýda çok daha doðru ve güvenilir sonuçlarýn elde edilmesini saðlar.Bu çalýþmada Deriner (Artvin) Baraj yerinde sað ve sol sahilde jeolojik yapý dikkate alýnarak 20 farklý noktada belirlenen profillerde kayalarýn elastik parametrelerinin ve kaya kalitelerinin belirlenmesi amacýyla arazide sismik kýrýlma ölçümleri yapýlmýþtýr. Bu ölçümlerden çalýþma alanýndaki hakim kayaç türü granodiyorit kayaçlarýnýn içinde yayýlan elastik dalgalarýn (P- ve S- dalgalarý) hesaplanmýþ ve bu hýzlar kullanýlarak yoðunluk (ρ), poisson oraný (υ), kesme modülü (G), bulk modülü (k) ve elastisite modülü (E_SKY ) hesaplanmýþtýr. Baraj yerinde kaya kütlesinin serbest basýnç dayanýmý (q_u ) enine dalga hýzýna (V_s ) baðlý olarak belirlenmiþ olup, sismik ölçümlerin yapýldýðý profillerden elde edilen boyuna dalga hýzlarýndan (V_p ) yararlanýlarak kaya kütlesinin sökülebilirliðinin sýnýflamasý yapýlmýþtýr. Deriner baraj yerinde yüzeylenen granodiyoritin kaya kalitesi özelliði (RQD), 20 farklý yerde doðrudan yüzeylenmiþ granodioritin yüzeyinde belirlenen ölçüm hatlarýnda yapýlan çatlak sayýsý ölçümlerden yararlanarak hesaplanmýþtýr. Çalýþma alanýna ait hýz daðýlým haritalarý yapýlmýþ ve baraj yerinde bulunan granodiyorit kaya kütlesinin RQD deðerleri ile sismik kýrýlma yönteminden elde edilen V_s (m/sn),G (MPa) ve E_SKY (MPa) deðerleri arasýndaki iliþkiler incelenmiþtir. Araþtýrmada, önce bu özelliklere ait serpilme diyagramlarý çizilmiþ ve belirtilen özellikler arasýnda doðrusal iliþkilerin olduðu tespit edilmiþtir.

Application of geophysical methods besides geological studies in determining the resistance properties of rock mass including discontinuous provides much more accurate and reliable results. In this study, seismic refraction measurements were done in order to obtain the elastic parameters and quality of rocks at 20 different stations with determined profiles at the Deriner (Artvin) Dam site on both the right and left side. The density (ρ), the Poisson’s ratio (υ) the shear modulus (G), the bulk modulus (k) and the modulus of elasticity (E_SKY ) were calculated by using the propagation velocities of elastic waves (P and S waves) within the granodiorite which is dominant rock in the area. The free compressive strength (q_u ) of the rock mass at the dam site has been calculated using the shear wave velocity (V_s ), and the rippability of the rock mass was classified by using the longitudinal wave velocities (V_p ) obtained in the profiles where seismic measurements were done. The rock quality designation(RQD) features of granodiorite outcroped at the Deriner dam site was calculated by utilizing the crack number technique directly on the surface on granodiorite in seismic measurement profile at 20 different stations. The maps of the velocity distributions of the study area obtained in these measurements are given. The relationship between the percentage distribution of the RQD values of the granodiorite rock mass at the dam site and the V_s (m/sn),G (MPa) and E_SKY (MPa) values obtained from the seismic refraction method are investigated. In the study, firstly, the scatter diagrams of these properties were ploted and linear relationships were found between the specified properties.

Bu çalýþmada farklý dayanýmlara göre tasarlanmýþ donatýlý beton numunelerin kuru koþullarda görünür özdirenç deðerlerinin deðiþimi araþtýrýlmýþtýr. Bu amaçla 9 farklý beton tasarýmýna ait 150x150x150 mm boyutlarýnda küp numuneler hazýrlanmýþtýr. Beton numunelerinin tam ortasýna 10, 14 veya 20 mm çapýnda bir adet donatý yerleþtirilmiþ ve her çeþit numuneden 18 adet oluþturulmuþtur. Hazýrlanan bu numuneler hava kürüne tabi tutulmuþtur. 90 gün boyunca belirli zaman dilimlerinde numunelerin farklý yüzeylerinden elektrik yöntem uygulanarak numunelerin görünür özdirenç deðerleri belirlenmiþtir. Ayrýca 7., 28. ve 90. günlerde 3’er adet numunenin Tek Eksenli Basýnç dayanýmlarý ölçülerek ortalamalarýndan beton dayanýmý belirlenmiþtir. Yapýlan bu çalýþmalardan elde edilen görünür özdirenç ve beton dayaným deðerlerinin zamana baðlý deðiþimi ortaya konulmuþtur. Ayrýca basýnç dayanýmlarý ve görünür özdirenç deðerleri arasýndaki iliþkiler her bir donatý çapý için ayrý ayrý belirlenmiþtir. Sonuç olarak kuru koþullarda farklý dayanýmlardaki betonlarýn görünür özdirenç deðerleri beton basýnç dayanýmlarýnýn artmasýna baðlý olarak azalmaktadýr. Bu araþtýrma, kuru haldeki betonun dayanýmýnýn yerinde belirlenmesine tahribatsýz bir yaklaþým olup hem zaman hem de ekonomik açýdan katký saðlamaktadýr.

In this study, change of the apparent resistivity values was investigated on reinforced concrete samples designed with different strength in dry conditions. For this purpose, studies were conducted with 150x150x150 mm cubic samples of 9 different concrete designs. A piece of 10, 14 or 20 mm diameter reinforcement was placed in the middle of concrete samples and 18 samples were prepared for all types of them. Prepared these samples were subjected to the air cure. The apparent resistivity values of the samples were determined by electrical method on different surfaces of the sample at specific time periods of during the 90 days. Furthermore, the concrete strength was determined from average of 3 samples by uniaxial compressive strength test of each sample on 7th, 28th and 90th days. The time dependence change of the apparent resistivity and concrete strength values obtained from these studies was presented. In addition, the relationships between the compressive strengths and the resistivity values were determined separately for each reinforcement diameter. As a result, the apparent resistivity values decrease with increasing concrete compressive strengths in dry conditions concrete of different strengths. This research is a non-destructive approach to determining the strength of concrete in dry condition in-situ and it contributes both time and economically.

Pamukkale (Denizli) bölgesinin kuzeydoðusunda yüzeyleyen Asartepe (LE2) ve Kýzýlburun (LE3 ve LE4) formasyonlarýndan alýnan üç adet kil örneðinin fiziko-kimyasal, mineralojik ve termal özelliklerini incelemek için X-ýþýný floresans, termal analiz, X-ýþýný kýrýnýmý, Atterberg limitleri ve tane boyu analizi yöntemleri kullanýlmýþtýr. Farklý birimlerden alýnan bu killerin kimyasal ve mineralojik bileþimleri arasýnda çok büyük farklýlýklarýn olmadýklarý tespit edilmiþtir. Mineralojik olarak, kýrmýzý killerin (LE2) kuvars, az oranda hematit, kil minerali olarak ise illit, az oranda kaolinit, klorit/simektit ve klorit içerdiði belirlenmiþtir. Marnlý killerin ise (LE3 ve LE4) kuvars, kalsit ve piroksen içerdikleri kil minerali olarak da illit ve az klorit, kaolinit ve klorit/simektit içerdikleri tespit edilmiþtir. Kimyasal bileþim açýsýndan, kýrmýzý killer yüksek miktarda SiO2 (%52.0), Fe2O3 (%7.7) ve Al2O3 (%19.2) içermekte marnlý killer ise daha az oranda SiO2 (%40.1-44.5) ve Al2O3 (%12.7-14.0) ve yüksek oranda CaO (13.2-16.5) ve MgO (%3.6-3.8) içerdikleri gözlenmektedir. Tüm kil örneklerinin kýzdýrma kayýplarýnýn (%14.2-17.7) yüksek olduðu belirlenmiþtir. Endüstriyel uygunluk deðerlendirilmeleri kýrmýzý killerin yaygýn tuðla imalatý için yeterli özelliklere sahip olduðunu göstermektedir. Bununla birlikte, marnlý killer ise ince cidarlý delikli ürünlerin imalatý için yeterli özelliklere sahip olup, bazý deðiþikliklerle yaygýn tuðla imalatýnda da kullanýlabilirler.

X-Ray fluorescence, thermal analyses, X-Ray diffractions, Attenberg limits, and particle size analyses are used to determine mineralogical, physico-chemical, and thermal properties of three clays from the Asartepe (LE2) and Kýzýlburun (LE3 and LE4) formations from northeastern of the Pamukkale (Denizli) region. There are no significant differences between the samples with respect to their chemical and mineralogical compositions. Mineralogically, red clays (LE2) comprise mainly quartz and small amount hematite, illite as clay minerals, and chlorite, kaolinite and chlorite/smectite as minor clay minerals. Marl clays (LE3 and LE4) were also rich in quartz, calcite, and pyroxene minerals, illite and a small amount of chlorite, kaolinite and chlorite/smectite as a clay minerals. Chemically, red clays consist of high amount of SiO2 (%52.0), Fe2O3 (%7.7) and Al2O3 (%19.2) and marly clays have also lower SiO2 (%40.1-44.5), Al2O3 (%12.7-14.0), and higher CaO (13.2-16.5) and MgO (%3.6-3.8) compositions. LOI (%14.2-17.7) contents of the all clay samples are high. As a result, in industrial suitability point of view, characteristics of red clays are suitable for common brick manufacturing. However, marly clays have favourable properties for thin-walled hollow brick production and can be used for manufacturing of common brick with some modification.