Günümüzde, acil saðlýk servislerine yönelik talepler, salgýn, deprem vb. doðal afetler ile patlamalar gibi durumlarda olaðanüstü artýþ göstermektedir. Sözkonusu talebin doðru bir þekilde tahmin edilmesi, acil servislere baþvuracak kiþi sayýsýnýn belirlenmesi ve ilgili kaynak planlamalarýnýn etkin þekilde gerçekleþtirilmesini saðlayacaðýndan olaðanüstü durumlar için kriz yönetim sürecinde kolaylýk saðlayacaktýr. Bu çalýþmada, bir acil servise baþvuru sayýsýnýn tahmini amaçlanmaktadýr. Ele alýnan, mevsimsel özelliklere sahip verilere yönelik olarak, zaman serisi analizi yöntemlerinden SARIMA, Holt-Winters ve ayrýþtýrma; makine öðrenmesi yöntemlerinden rastgele aðaç ve rastgele orman teknikleri kullanýlmýþtýr. Tahmin çalýþmasý için Ankara’ da yer alan bir hastanenin 396 günlük “baþvuran hasta sayýsý” verisi kullanýlmýþtýr. Her bir yöntemdeki tahminler, yedi, on beþ ve otuz günlük olarak yapýlmýþtýr. Talep tahmini yöntemlerinden en baþarýlý yöntemin belirlenebilmesi için korelasyon, düzeltilmiþ RKARE ve ortalama mutlak yüzde hatasý deðerlerinden faydalanýlmýþtýr. Yapýlan analizlerde SARIMA yönteminin, acil servise yapýlacak baþvuru sayýsýnýn tahmin edilmesinde diðer yöntemlere göre daha etkili sonuçlar verdiði görülmüþtür. Ayrýca, acil servislere yapýlan baþvurularýn sürekli deðiþen, dinamik bir yapýya sahip olmasýnýn bir sonucu olarak, tahmin edilen gün sayýsýndaki deðiþimin tahmin deðerleri üzerinde önemli etkisi olduðu da anlaþýlmýþtýr.

Today, the demands for emergency health services show an extraordinary increase in cases such as epidemics, earthquakes, natural disasters, and explosions. The accurate estimation of the demand in question will facilitate the crisis management process for extraordinary situations, as it will enable the determination of the number of people who will apply to the emergency services and the effective realization of the relevant resource planning. In this study, it is aimed to estimate the number of applications to an emergency department. For the seasonal data, SARIMA, Holt-Winters and decomposition, which are among the time series analysis methods; Random tree and random forest techniques from machine learning methods are used. For this forecasting study, 396-day "number of patients admitted" data of a hospital located in Ankara is used. Forecasts in each method are performed for seven, fifteen, and thirty days. Correlation corrected square root and average absolute percentage error values are used to determine the most successful one among demand forecasting methods. In the analyzes made, it is observed that SARIMA method gives more effective results than others in forecasting the number of applications to the emergency department. In addition, because of the constantly changing and dynamic nature of the applications made to the emergency services, it is understood that the change in the forecasted number of days has a significant effect on the resulting forecast values.

Klasik oyun teorisi esnek küme yapýlarý için geniþletilmiþtir ve böylece esnek oyun teorisi, bulanýk esnek oyun teorisi, sezgisel bulanýk esnek oyun teorisi, nötrosofik esnek oyun teorisi tanýtýlmýþtýr. Esnek oyun yaklaþýmlarýnda getiri fonksiyonu, küme-deðerli fonksiyondur ve çözüm elde etmek için küme iþlemlerinin kullanýlmasýna izin verir, bu da onu pratikte çok uygun ve kolay uygulanabilir kýlar. Ayrýca bu oyun yaklaþýmlarýnda stratejiler nitelikler/parametreler olarak belirlenebilir. Yani, tüm bu esnek oyun teorileri, tek-nitelikli fonksiyonlarý kullanarak parametrik bilgileri iþlemek için tasarlanmýþtýr. Ancak, çok-nitelikli fonksiyon kullanýlarak elde edilen parametrik bilgileri iþlemek için baþka bir güçlü araca ihtiyaç vardýr. Bu tür problemleri matematiksel olarak modellemek için hiperesnek küme kavramý önerilmiþtir. Bu makalede, hiperesnek oyun teorisi adý verilen hiperesnek kümeye dayalý bir oyun teorisi modeli oluþturulmuþtur. Bu oyun teorisinde, getiri fonksiyonu küme-deðerli fonksiyondur ve stratejiler çok-nitelikli olarak seçilir. Ýki kiþilik bir hyperesnek oyun geliþtirilmiþ ve bu tür oyunlar için farklý çözüm yöntemleri (hiperesnek eyer noktasý yöntemi, hiperesnek eliminasyon yöntemi, hiperesnek Nash dengesi yöntemi gibi) üretilmiþtir. Ayrýca önerilen yöntemler, gerçek hayatta karþýlaþýlabilecek oyun teorisi tabanlý karar verme problemlerine baþarýlý bir þekilde uygulanmýþtýr. Son olarak, iki kiþilik hiperesnek oyun n-kiþilik hiperesnek oyuna geniþletilmiþtir. Bir n-kiþilik hiperesnek oyunun Nash dengesi tanýmlanmýþ ve bu çözüm yöntemi için bir uygulama sunulmuþtur.

The classical game theory has been extended for soft set structures, and thus, soft game theory, fuzzy soft game theory, intuitionistic fuzzy soft game theory, neutrosophic soft game theory have been introduced. The payoff function in the soft game approaches is the set-valued function and allows the use of set operations to obtain solution, which makes it very convenient and easily applicable in practice. Also, in these game approaches, the strategies can be determined as attributes/parameters. That is, all these soft game theories are designed to manipulate parametric information using a single-attribute function. However, another powerful tool is needed to process parametric information obtained using multi-attribute function. To model such problems mathematically, the concept of hypersoft set has proposed. In this paper, a game theory model based on hypersoft set called hypersoft game theory is constructed. In this game theory, payoff function is the set-valued function and the strategies are chosen as multi-attributes. A two-person hypersoft game is developed and different solution methods (such as hypersoft saddle point method, hypersoft elimination method, hypersoft Nash equilibrium method) are produced for such games. Also, the proposed methods are successfully applied to game theory-based decision making problems that may be encountered in real life. Finally, the two-person hypersoft game is extended to the n-person hypersoft game. Nash equilibrium of an n-person hypersoft game is described and an application for this solution method is presented.

Bu çalýþmada, daðýtýk üretim birimlerinden oluþan mikro þebeke sistemi için uyarlamalý düþüþ kontrolü yaklaþýmýna sahip hiyerarþik iki seviyeli bir enerji yönetim sistemi önerilmiþtir. Hiyerarþik iki seviyeli kontrol yapýsýnda daðýtýk üretim birimlerinden aktarýlacak güç, birincil kontrol katmanýnda dönüþtürücülerin kontrol edilmesiyle saðlanmaktadýr. Ýkincil kontrol katmaný, DC bara gerilim restorasyonunun saðlanmasý ve akým paylaþým doðruluðunun eþzamanlý olarak iyileþtirilmesi amacýyla kullanýlýr. DC mikro þebeke sistemi Thévenin eþdeðer modeli ve Kirchhoff yasalarýndan faydalanýlarak analiz edilmiþtir. Daðýtýk üretim birimlerinin akým paylaþým parametreleri, analiz sonuçlarýna baðlý olarak elde edilmiþtir. Önerilen uyarlanabilir düþüþ kontrol yöntemi, geleneksel düþüþ kontrol yöntemi ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. Önerilen sistemde, talebin en yüksek olduðu 2250 W’lýk güçte uyarlanabilir düþüþ kontrolörün güç aktarýmýndaki performansý geleneksel yönteme göre 9.65% daha iyidir. Benzer þekilde önerilen yöntem, DC baranýn gerilim regülasyonunda 6.67% daha iyi bir performans sergilemiþtir. Sonuçlar göstermiþtir ki tasarlanan kontrol stratejisinin deðiþken çalýþma koþullarý altýnda DC mikro þebeke için gerilim restorasyonunu arttýrdýðý ve kaynaklar arasýnda daha iyi bir güç paylaþýmý saðladýðýný göstermektedir. Böylece geleneksel düþüþ kontrol yöntemindeki kýsýtlar uyarlanabilir yöntemin kullanýlmasýyla iyileþtirilmiþtir.

In this study, the hierarchical two-level energy management system with an adaptive droop control approach is proposed for the microgrid system consisting of distributed generation units. The primary control layer controls the converters to transfer power from the distributed generation units as part of the hierarchical two-level control structure. The secondary control layer is used to improve current sharing accuracy and to provide DC bus voltage restoration. The DC microgrid system is analyzed using Thévenin's equivalent model and Kirchhoff's laws. The distribution generation units' current sharing parameters are obtained depending on the analysis results. The proposed adaptive droop control method is compared to the conventional droop control method. In the proposed system, the performance of the adaptive droop controller at 2250 W, where the demand is highest, is 9.65% better than the conventional method. Similarly, the proposed method performed 6.67% better in voltage regulation of the DC bus. The simulation results show that the designed control strategy increases the voltage restoration for the DC microgrid under variable operating conditions and provides better power sharing between the sources. Thus, the constraints of the conventional droop control method are improved by using the adaptive method.

Eskiþehir Osmangazi Üniversitesi'nin (ESOGU) elektrik ihtiyacý için çoklu enerji kaynaklarýnýn hibrit optimizasyonu (HOMER) yazýlýmý ile bir mikro þebeke sistemi tasarlanmýþ ve optimize edilmiþtir. Mikro þebeke, elektrik þebekesi baðlantýlý ve batarya enerji depolama sistemine (BESS) sahip fotovoltaik (PV) ve rüzgâr türbini (WT) ünitelerinden oluþmaktadýr. Mikro þebeke ayrýca elektrikli araç (EV) þarj ünitelerine enerji saðlamaktadýr. EV'ler ve yenilenebilir mikro þebekelerin kombinasyonu, küresel enerji sisteminin temiz enerji geçiþine büyük katký saðlamaktadýr. Ayrýca enerji maliyeti (COE) ve EV þarjýný da en aza indirmektedir. EV yüklerini analiz etmeden önce, mikro þebekenin uygun bir hibrit kombinasyonu optimize edilmiþtir. Önerilen sistemlerin güvenilirliði, ekonomik ve çevresel etkilerine göre karþýlaþtýrýlmýþ ve analizleri yapýlmýþtýr. Kazanan mikro þebeke sisteminin finansal analizi yapýlmýþ ve proje süresince performansý deðerlendirilmiþtir. Bu çalýþmada ertelenebilir ve isteðe baðlý EV þarj modlarý önerilmiþtir. EV’nýn mikro þebeke üzerindeki etkisini görmek için çeþitli senaryolar oluþturulmuþ ve tasarýma uygulanmýþtýr. Amaç, çevreyi korurken elektrik maliyetini en aza indirmek için çoðunlukla yenilenebilir enerji kaynaklarýný kullanan uygun bir þarj yöntemi bulmaktýr. Bu çalýþma, akýllý þarjýn önemini ve yenilenebilir kaynaklardan yararlanarak ve yalnýzca elektrik en düþük maliyette olduðunda þarj ederek þarj oturumlarýný nasýl yönettiðini göstermektir. Sonuç ayrýca, hibrit mikro þebeke kullanýlarak incelenen alanýn elektrik faturasýnýn maliyetinin %36 oranýnda azaldýðýný göstermektedir.

A microgrid system has been designed and optimized via hybrid optimization of multiple energy resources (HOMER) software for the electricity needs of Eskisehir Osmangazi University (ESOGU). The microgrid consists of photovoltaic (PV) and wind turbine (WT) units with utility grid connection and battery energy storage system (BESS). The microgrid also supplies energy to electric vehicle (EV) charging units. The combination of EVs and renewable microgrids make a major contribution to the clean energy transition of the global energy system. It also minimizes the cost of energy (COE) and EV charging. Before analyzing the EV loads, a proper hybrid combination of the microgrid was optimized. The comparison and analysis of the proposed systems were performed according to their reliability, economic and environmental impact. The financial analysis of the winning microgrid system was carried out and its performance assessed throughout the duration of the project. Deferrable and on-demand EV charging modes were proposed in this study. To see the impact of EVs on the microgrid, various scenarios were created and applied to the design. The aim was to find a suitable charging method that uses mostly the renewable energy sources to minimize the cost of electricity while protecting the environment. This study demonstrates the importance of smart charging and how it manages charging sessions by leveraging renewable resources and charging only when electricity is at the lowest cost. The result also shows that the cost of the electricity bill of the investigated area is reduced by 36% by using the hybrid microgrid.

Sürü davranýþý, ayný yönde göç eden ve birlikte avlanan benzer büyüklükteki bir grup hayvan olarak tanýmlanmaktadýr. Gri kurtlar, genellikle sürüler halinde yaþamaktadýrlar. Sürüdeki her gri kurdun ayrý bir görevi ve görevine göre aldýðý farklý bir ismi bulunmaktadýr. Diðer yandan Kril sürüleri, ekosistemin temelini oluþmaktadýr. Kril sürüsünün hareketi iki sebebi bulunmaktadýr. Birinci sebep, diðer canlýlar için sürüler halinde yaþayan Kril’in avlanmasý ve yakalanmasýnýn zor olmasýdýr. Diðer sebebi ise, Kril sürüleri avlarýný sürü hareketiyle kolayca yakalayabilmektedir. Gri Kurt Optimizasyonu (GWO) gri kurt sürü davranýþýndan ilham alýnýrken, Kril Sürü Optimizasyonu (KHO) Kril sürü davranýþýndan esinlenmiþtir.
Bu çalýþmada GWO ve KHO algoritmalarý detaylý bir þekilde incelenmiþ ve yeterli bir baþarýya sahip olup olmadýklarýna karar verilmiþtir. GWO ve KHO algoritmalarýnýn sürü tabanlý olmasý, iki algoritmanýn ortak bir özeliði olarak kabul edilmektedir. Ayrýca, GWO ve KHO performans analizinin yaný sýra 23 tek modlu, çok modlu ve sabit boyutlu çok modlu kýyaslama optimizasyon testleri ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. Algoritmalarýn baþarýsý, çeþitli boyutlarda ({10, 20, 30, 50, 100, 500}) çalýþtýrýlarak gösterilmiþtir. Ýlaveten, GWO ve KHO algoritmalarý Aðaç Tohum Algoritmasý (TSA), Parçacýk Sürü Algoritmasý (PSO), Jaya algoritmasý, Aritmetik Optimizasyon Algoritmasý (AOA), Evrimsel Çiftleþme Algoritmasý (EMA), Ateþ Þahini Optimize edicisi (FHO), Bal Porsuðu Algoritmasý (HBA) algoritmalarýnýn performansý ile de karþýlaþtýrýlmýþtýr. Elde edilen tüm sonuçlar, istatistiksel testler ve þekillerle detaylý olarak gösterilmektedir. Sonuç olarak GWO ve KHO algoritmalarý kendine öz özellikleri ile farklý test problemlerinde üstün baþarý gösterirken, eski ve günümüzde yeni önerilmiþ birçok algoritma ile de yarýþýr düzeydedir. GWO ve KHO algoritmalarýnýn baþarýlarýný tespit etmek için sadece klasik test fonksiyonlarý deðil iki farklý kýyaslama test seti de kullanýlmýþtýr. Bunlar CEC-C06 2019 fonksiyonlarý ve günümüzde güncel bir problem olan büyük veri problemidir. Ayný algoritmalar her iki problem içinde çalýþtýrýlmýþ ve ortalama sonuçlara göre rank deðerleri elde edilmiþtir. CEC-C06 2019 fonksiyonlarýnda KHO iyi sonuçlar elde ederken büyük veri problemlerinde GWO iyi sonuçlar elde etmiþtir. Bu çalýþmada GWO ve KHO algoritmalarýnýn baþarýlarý üç farklý deneysel sette detaylý bir þekilde incelenmiþ ve GWO ve KHO algoritmalarý ile çalýþacak araþtýrmacýlar için ýþýk tutmaktadýr.

Herding behavior is defined as a group of animals of similar size that migrate in the same direction and hunt together. Gray wolves are usually seen in packs. Each gray wolf in the herd has a distinct duty and a distinct name that reflects the task. Krill swarms form the basis of ocean ecology. There are two reasons for the movement of the Krill herd. The first reason is that difficult for other organisms to prey on Krill living in herds. Another reason is that Krill move in large herds and readily grab their prey. Gray Wolf Optimization (GWO) is inspired by gray wolf herding behavior, while Krill Herd Optimization (KHO) is based on krill herding.
In this study, GWO and KHO algorithms are examined in detail and it is decided whether they had sufficient success. The fact that the GWO and KHO algorithms are swarm-based is accepted as a common feature of the two algorithms. However, compared with GWO and KHO analysis, as well as 23 single-mode, multi-modal, and fixed-size multimodal benchmarking optimization tests. In another hand, the success of the algorithms has been demonstrated by running them on various dimensions ({10, 20, 30, 50, 100, 500}). Additionally, the performances of the GWO and KHO are compared with Tree Seed Algorithm (TSA), Particle Swarm Algorithm (PSO), Jaya algorithm, Arithmetic Optimization Algorithm (AOA), Evolutionary Mating Algorithm (EMA), Fire Hawk Optimizer (FHO), Honey Badger Algorithm (HBA) algorithms. Moreover, all of the analyses are obtained in detail, complete with statistical tests and figures. As a result, while GWO and KHO algorithms show superior success in different test problems with their own characteristics, they are at a competitive level with many old and newly proposed algorithms today. In order to determine the success of the GWO and KHO algorithms, not only the classical test functions but also two different benchmark test sets are used. These are the CEC-C06 2019 functions and the big data problem, which is a current problem today. The same algorithms are run for both problems and rank values are obtained according to the average results. In CEC-C06 2019 functions, KHO achieved good results, while in big data problems, GWO achieved good results. In this study, the success of the GWO and KHO algorithms are examined in detail in three different experimental sets and it sheds light on researchers who will work with GWO and KHO algorithms.

Güve Alevi Optimizasyonu, sürekli gerçek dünya problemlerini çözmek için doðadan ilham alan bir meta-sezgisel algoritmadýr. Bu çalýþmada, kapasitesiz tesis yerleþim problemlerini çözmek için ikili Enhanced MFO Desert Bush (binEMFO-DB) algoritmasý olarak adlandýrýlan MFO'nun deðiþtirilmiþ bir versiyonu önerilmiþtir. Önerilen algoritma üç deðiþiklik içermektedir: i) kaotik harita tabanlý popülasyon baþlatma, ii) rastgele alev seçimi ve iii) çöl çalýsý stratejisi. Önerilen binEMFO-DB algoritmasýnýn performansý, OR-Library'den alýnan 15 farklý UFL problemi üzerinde test edilmiþ ve parametre analizi için Taguchi ortogonal dizi tasarýmý kullanýlmýþtýr. Algoritmalar ile elde edilen sonuçlarýn ortalama, boþluk ve isabet deðerleri performans metriði olarak kullanýlmýþtýr. binEMFO-DB'nin performansý, son teknoloji algoritmalarýn performanslarýyla karþýlaþtýrýlmýþtýr. Elde edilen sonuçlar, önerilen binEMFO-DB'nin test ortamýnda baþarýlý ve rekabetçi bir performansa sahip olduðunu göstermektedir.

Moth Flame Optimization is a nature-inspired meta-heuristic algorithm for constantly solving real-world problems. In this study, a modified version of MFO called binary Enhanced MFO Desert Bush (binEMFO-DB) algorithm is proposed to solve undercapacity facility layout problems. The proposed algorithm includes three modifications: i) chaotic map-based population initiation, ii) random flame selection, and iii) desert bush strategy. The performance of the proposed binEMFO-DB algorithm was tested on 15 different UFL problems from the OR-Library and Taguchi orthogonal array design was used for parameter analysis. The average, gap and hit values of the results obtained with the algorithms were used as performance metrics. The performance of binEMFO-DB is compared to the performance of state-of-the-art algorithms. The results show that the proposed binEMFO-DB has a successful and competitive performance in the test environment.

Kimyasal süreçlerin optimizasyonu için, tek parametrenin deðiþken kabul edilip diðer parametrelerin sabit tutulmasý yoluyla gerçekleþtirilen geleneksel yöntemler yetersiz kalmaktadýr. Yüzey yanýt yöntemi gibi süreci modelleyerek parametrelerin etkileþimine de olanak tanýyan yöntemler hem finansal hem de zamansal açýdan avantaj saðlamaktadýr. Bu çalýþmada, Maksilon Mavi GRL boyasýnýn fotokatalitik yöntemle giderim parametrelerinin modellenerek optimize edilmesi için yüzey yanýt yöntemi ve merkezi kompozit tasarýmý kullanýlmýþtýr. Giderim parametresi olarak katalizör konsantrasyonu, katalizörü üretirken kullanýlan ZrO2 miktarý ve reaksiyon süresi seçilmiþtir. Yanýt parametresi olarak ise renk giderim verimi incelenmiþtir. Tek faktörlü analizde optimum koþullar 0.775g/L katalizör, 0.4g ZrO2 miktarý ve 45dk. reaksiyon süresi olarak tespit edilmiþtir. 3D yüzey ve kontur grafiklerinin analiziyle, katalizör konsantrasyonu ile ZrO2 miktarý parametreleri arasýndaki etkileþimin az olduðu, reaksiyon süresi parametresi ile ZrO2 miktarý ve katalizör konsantrasyonu parametreleri arasýndaki etkileþimin ise yüksek olduðu deðerlendirmesi yapýlmýþtýr. ANOVA analizi ve doðrulama deneyi sonuçlarý doðrultusunda modelin tahmin deðerlerinin analiz deðerlerini temsil edebileceði kanýtlanmýþtýr. Doðrulama deneyi için seçilen optimum seçenekte modelin tahmin ettiði deðer %90.154 iken analiz sonucunda %91 giderim verimine ulaþýlmýþtýr.

For the optimization of chemical processes, traditional methods by accepting one parameter as variable and keeping other parameters constant are insufficient. Methods that allow the interaction of parameters by modeling the process, such as the response surface method, provide both financial and temporal advantages. In this study, response surface method and central composite design were used to model and optimize the removal parameters of Maxilon Blue GRL dye by photocatalytic method. The catalyst concentration, the amount of ZrO2 used in the production of the catalyst and the reaction time were selected as removal parameters. As a response parameter, the color removal efficiency was investigated. In the single factor analysis, optimum conditions were determined as 0.775g/L catalyst, 0.4g ZrO2 amount and 45min reaction time. With the analysis of 3D surface and contour graphics, it was evaluated that the interaction between catalyst concentration and ZrO2 amount parameters was low, while the interaction of the reaction time parameter with the ZrO2 amount and catalyst concentration parameters was found to be high. In line with the results of the ANOVA analysis and validation experiment, it has been proven that the predicted values of the model can represent the analysis values. In the optimum option chosen for the validation experiment, the estimated value of the model was 90.154%, while 91% removal efficiency was achieved as a result of the analysis.

Çalýþmada; atýk kuru incirde mikrodalga ön iþlemi (250-800W) uygulanarak aflotoksin giderimi ve en yüksek çözünmüþ þeker eldesi için en iyi koþullarý saptanmýþtýr. Aflatoksini giderilmiþ atýk kuru incirlerin biyohidrojen üretim performanslarý farklý substrat (11.8-118 g/L) ve farklý organizma konsantrasyonlarý (0.5-2.5 g/L) denenerek test edilmiþtir. Mikrodalga iþlemi sonucunda 100 g/L atýk kuru incirden en yüksek çözünmüþ þeker konsantrasyonunu (89.7 g/L) veren dalga boyu 400 W ve muamele süresi 10 dk. olarak bulunmuþtur. Bu koþullarda %46.2 þeker hidrolizlenmesi ve % 77.8 aflatoksin giderimi saðlanmýþtýr. En yüksek kümülatif hidrojen gazý hacmi, hidrojen gazý üretim verimi, hidrojen gazý üretim hýzý; 59 g/L baþlangýç substrat konsantrasyonunda sýrasýyla, 161.9 mL, 207.5 mL H2/g toplam þeker, 1.75 mL/saat olarak bulunmuþtur. Farklý substrat konsantrasyonlarýnýn kullanýldýðý deneylerde üretilen organik asitlerden, laktik asidin yüksek miktarlarda üretiliyor olmasýna raðmen, bazý deneylerde bütrik aside dönüþtüðü gözlemlenmiþtir. Bu da biyohidrojen gazý üretimlerinde artýþ saðlamýþtýr. Organizma miktarý deðiþim deneylerinde þekerin tüm deney ortamlarýnda tüketildiði gözlenmiþ ve baþarýlý bir þekilde hidrojen gazý üretimi gerçekleþmiþtir. Yoðunluklu olarak bütrik asit üretilen deney ortamlarýnda en yüksek hidrojen gazý üretim verimi 1 g/L organizma içeren deney ortamýnda 124.28 mL H2/g toplam þeker olarak elde edilmiþtir. Organizma konsantrasyonu arttýkça spesifik hidrojen üretim hýzýnda [SHÜH) düþüþ gözlenmiþtir. En yüksek SHÜH, 0.5 g/L organizma içeren fermantasyon ortamýnda 3.83 mL H2/g biyokütle saat olarak bulunmuþtur.

In the study, the best conditions for aflatoxin removal and the highest dissolved sugar were determined by applying microwave pretreatment (250-800W) to waste dried figs. Biohydrogen production performances of aflatoxin-free dried figs were evaluated by testing different substrate (11.8-118 g/L) and different organism concentrations (0.5-2.5 g/L). The optimum microwave of the microwave pretreatment process, giving the highest dissolved sugar concentration (89.7 g/L) from 100 g/L waste dried figs was 400 W and the treatment time was 10 minutes. Under these conditions, 46.2% hydrolysis of sugars and 77.8% aflatoxin removal were achieved. At the initial substrate concentration of 59 g/L, the highest cumulative volume of hydrogen gas, hydrogen gas production yield, hydrogen gas production rate were found as 161.9 mL, 207.5 mL H2/g total sugar, 1.75 mL/hour, respectively. Although lactic acid was produced in high amounts from organic acids produced in experiments using different substrate concentrations, it has been observed that it is converted into butyric acid in some experiments. This resulted as an increase in biohydrogen gas production. In different organism amount experiments, it was observed that sugar was consumed in all experiments and hydrogen gas was produced successfully. Butyric acid was the main organic acid in the experimental media where the highest hydrogen gas production yield was produced in 1 g/L as 124.28 mL H2/g total sugar. The specific hydrogen gas production rate (SHPR) decreased with increasing organism concentrations. The highest SHPR was obtained with 0.5 g/L organism concentration as 3.83 mL H2/g biomass hour.

Antik dönem doða bilimcisi Plinius, Hellenistik ve Roma döneminde yaygýn olarak kullanýlan almandin bileþimli lal taþlarýnýn (Granat) Anadolu'da Karia'da Alabanda (Çine) ve Orthosia'da (Yenipazar) çýkarýldýðýndan bahsetmektedir. Çalýþmaya konu edilen granat örnekleri Hacýaliler (Çine-Aydýn) bölgesinde Menderes Masifine ait orta-yüksek dereceli, gnays ve mikaþist bileþimli metamorfik kayaçlar içerisinde bulunmaktadýr. Boyutlarý 0.5-2 cm arasýnda deðiþen, morumsu-kahverengi renkli ve mat parlaklýk gösteren granat porfiroblastlarý dodekahedron formda kristallenmiþlerdir. Mikroskobik incelemelerinde poikloblast doku gösteren granat mineralleri oldukça kýrýklý bir yapýda olup, bol miktarda kuvars, muskovit ve opak mineral kapanýmlarý içermektedir. Tahribatsýz bir analiz tekniði olan Konfokal Raman spektroskopisi çalýþmalarýna göre granatlarýn 910-912, 349 ve 553-555 cm-1 güçlü olmak üzere toplam 10 farklý Raman titreþimi gösterdikleri ve tipik olarak almandin bileþiminde olduklarý tespit edilmiþtir. Mineral kimyasý sonuçlarýna göre granatlar Alm0.72-0.87 Grs0.07-0.19 Pyr0.02-0.13 Sps0.00-0.02 kimyasal formülüne sahiptirler. Granat – Biyotit jeotermometre hesaplamalarýna göre granatlarýn ortalama 565.3 ± 20.8°C sýcaklýkta, 6.6 kbar basýnç altýnda oluþtuklarý belirlenmiþtir. Hacýaliler granatlarýnýn ortalama kýtasal kabuk çoklu element deðiþim diyagramýnda LIL elementleri (Cs, Rb, Ba, K, Sr, Pb) bakýmýndan fakirleþme gösterdiði belirlenmiþtir. Kondrit’e göre normalize edilmiþ NTE çoklu element deðiþim diyagramýnda granat örneklerinin NTE bakýmýndan zenginleþme gösterdikleri (∑NTE: 192.2-212.1), (La/Sm)N oraný 2.62-2.89, (Sm/Yb)N oraný 0.31-0.38 ve (Eu/Eu*)N oraný 0.41-0.44 arasýnda deðiþtiði belirlenmiþtir. Gemolojik testlere göre granat kristallerinin özgül aðýrlýklarý 3.33 ile 3.64 arasýnda deðiþmekte, kýrýlma indis deðerleri ise 1.81-1.95 civarýndadýr. L*a*b* renk sistemine göre granat kristallerinin renk ortalamasý L*: 46.25 a*: 6.55 b*: 6.60 (morumsu kahverengi) olarak belirlenmiþtir. Mineralojik, jeokimyasal ve gemolojik deðerlendirmeler sonucunda Hacýaliler granat örneklerinin çok evreli metamorfizmaya uðramýþ olmasý ve sonrasýnda geliþen jeolojik süreçlerle (ayrýþma, alterasyon vb.) parlak ve þeffaf olan kristal formlarýný kaybettikleri bu nedenle süstaþý özelliði göstermedikleri deðerlendirilmiþtir. Ayrýca granat örneklerinin NTE içerikleri bakýmýndan önemli bir potansiyele sahip olabilecekleri düþünülmektedir.

Ancient period naturalist Plinius referred that almandine composition Lal Stones (Granat) which had been widely used in the Hellenistic and Roman periods, were extracted from Alabanda (Çine) and Orthosia (Yenipazar) in Karia in Anatolia. The garnet samples, which are the subject of this study, are found in the middle-high grade, gneiss, and mica-schist in the Menderes Massif in Hacýaliler (Çine-Aydýn) region. Purplish-brown and matt garnet porphyroblasts, varying between 0.5-2 cm in size, have crystallized in dodecahedron form. Garnet minerals, display poikloblastic texture in microscopic examinations, are in a highly fractured structure and contain plenty of quartz, muscovite, and opaque mineral inclusions. In line with a non-destructive analysis technique, Confocal Raman Spectroscopy studies, it has been determined that garnets present a total of 10 different Raman vibrations, 910-912, 349 and 553-555 cm-1 strong, and are typically in almandine composition. According to the results of mineral chemistry, garnets have the chemical formula of Alm0.72-0.87 Grs0.07-0.19 Pyr0.02-0.13 Sps0.00-0.02. In accordance with garnet - biotite geothermometer calculations, it was determined that garnets are formed at an average temperature of 565.3 ± 20.8°C and under the pressure of 6.6 kbar. It was concluded that Hacýaliler garnets demonstrated depletion in terms of LIL elements (Cs, Rb, Ba, K, Sr, Pb) in the average continental crust (MCC) multi-element variation diagram. It was discovered that garnet samples demonstrated enrichment in terms of REE (∑REE: 192.2-212.1), (La/Sm)N ratio 2.62-2.89, (Sm/Yb)N ratio 0.31-0.38 and (Eu) /Eu*)N ratio vary between 0.41-0.44 in REE multi-element variation diagram normalized to chondrite. According to the non-destructive gemological tests, the specific gravity of garnet crystals varies between 3.33 and 3.64, and the refractive index values were found to be around 1.80-1.81. According to the L*a*b* color system, the color average of garnet crystals was determined to be as L*: 46.25 a*: 6.55 b*: 6.60 (purplish brown). As a result of mineralogical, geochemical, and gemological evaluations, it has been concluded that Hacýaliler garnet samples have undergone multi-stage metamorphism and have lost their bright and transparent crystal forms through the subsequent geological processes (weathering, alteration, etc.); therefore, they do not present the characteristics of gemstones. In addition, it is thought that garnet samples may have an important potential in terms of their REE contents.

Polyester lifi, halý endüstrisinde ATY (Hava Jetli Tekstüre Ýplik), DTY (Çekimli Tekstüre Ýplik), BCF (Hacimli Sonsuz Filament) gibi farklý formlarda halý ipliði olarak kullaným alaný bulmuþtur. Filament inceliði, iplik kopma mukavemetine ve kopma uzamasýna etki eden önemli bir parametredir. Farklý filament incelikleri ile üretilen hav ipliklerinin kopma mukavemeti, kopma uzamasý, kývrým kýsalmasý, sýcakta çekme özellikleri ile bu hav ipliklerinden üretilen halýlarýn rezilyans özelliklerinin farklý olmasý beklenmektedir. Filament inceliðinin yaný sýra, farklý yapýlardaki poliüretan ve seramik disklerin kullanýmý, DTY iplik özelliklerini etkiler. Üretim sýrasýnda uygun disk seçimi bu nedenle önem arz etmektedir. Bu çalýþmada, üç farklý filament sayýlarýnda ve farklý disklerle üretilen DTY polyester hav ipliklerinin fiziksel özellikleri incelenmiþtir. DTY hav iplikleri, 1200 denye doðrusal yoðunlukta, 3.13, 2.08, 1.56 dpf filament inceliklerinde üretilmiþtir. Ýplik numunelerine poliüretan ve seramik olarak iki farklý disk tipinde yalancý büküm tekstüre iþlemi uygulanmýþtýr. DTY hav iplik numunelerine kopma mukavemeti, kopma uzamasý, kývrým kýsalmasý ve sýcakta çekme testleri uygulanmýþtýr. Sonuçlar istatistiksel olarak analiz edilip filament inceliðinin ve disk tipinin, iplik fiziksel özellikleri üzerine anlamlý etkiye sahip olup olmadýðý belirlenmiþtir. Filament inceliðinin kopma mukavemeti üzerinde anlamlý etkisi olmazken kopma uzamasý, kývrým kýsalmasý ve sýcakta çekme üzerinde anlamlý bir etkisi olduðu görülmüþtür. Disk tipinin ise kopma mukavemeti, kopma uzamasý, kývrým kýsalmasý üzerinde anlamlý etkisi varken, sýcakta çekme sonuçlarý üzerine etkisinin olmadýðý sonucuna varýlmýþtýr.

Polyester fiber has found usage as carpet yarn in different forms such as ATY (Air Textured Yarn), DTY (Drawn Textured Yarn), BCF (Bulked Continuous Filament). Filament fineness is an important parameter which affects the yarn properties. In this context, it is expected that pile yarns produced with different filament finenesses will have different breaking strength, breaking elongation, crimp contraction, and shrinkage properties, so carpets produced from these yarns will have different resilience property. In addition, usage of polyurethane and ceramic discs which have different characteristic, affect DTY yarn properties. In this study, physical properties of DTY polyester pile yarns produced with different filament numbers and different discs were investigated. 1200 denier DTY pile yarns were produced by combining filaments with 3.13, 2.08, 1.56 dpf filament fineness. Yarn production was carried out by false twist texturing method with polyurethane and ceramic discs. DTY pile yarn samples were subjected to breaking strength, breaking elongation, crimp contraction and shrinkage tests. It was observed that filament fineness had no significant effect on breaking strength but had significant effect on breaking elongation, crimp contraction and shrinkage tests. Also, disc type had significant effect on breaking strength, breaking elongation, crimp contraction and it did not have significant effect on shrinkage test.

Süperkritik akýþkan ekstraksiyonunun geleneksel ekstraksiyon yöntemlerine göre birçok üstünlüðe sahip olduðu bilinmektedir. Uygulama alaný da oldukça geniþ olan bu yöntem birçok araþtýrmacýnýn ilgisini çekmektedir. Yapýlan çalýþmalarda avantajlý özellikleri nedeniyle süperkritik akýþkan olarak genellikle karbondioksit kullanýlmaktadýr. Bu nedenle süperkritik karbondioksit ekstraksiyon sistemlerini kullanan araþtýrmacý sayýsý oldukça fazladýr. Bu sistemlerin yüksek basýnç gibi ciddi tehlikeler barýndýrdýðý bilinmektedir. Bu çalýþmada, Tehlike ve Ýþletilebilirlik (HAZOP) çalýþmasý kullanýlarak bir süperkritik CO2 sisteminin tehlikeleri deðerlendirilmiþtir. Bu yöntemin uygulamasý þu þekilde gerçekleþtirilmiþtir: Süperkritik CO2 ekstraksiyon sisteminin tasarým amacý açýklanmýþ, tasarým amacýndan anlamlý sapmalar elde etmek için proses parametrelerine kýlavuz kelimeler uygulanmýþ, mevcut tüm önlemlerin baþarýsýz olduðu göz önünde bulundurularak sapmalardan kaynaklanan olumsuz sonuçlar belirlenmiþ, sapmalarýn olasý nedenleri listelenmiþ, mevcut önlemler deðerlendirilmiþ ve aksiyonlar önerilmiþtir. Çalýþma sonucunda birçok farklý nedenden dolayý aþýrý basýnç oluþabileceði ve bu aþýrý basýncýn ciddi olumsuz sonuçlara yol açabileceði anlaþýlmýþtýr. Yüksek basýnç tehlikelerinin ve diðer tanýmlanmýþ tehlikelerin riske dönüþmesini önlemek için bazý önlemler önerilmiþtir. Bunun yanýnda sonuçlar tehlikeli olmasa da sýklýkla karþýlaþýlabilecek iþletilebilirlik sorunlarýnýn nedenleri tespit edilmiþ ve önerilerde bulunulmuþtur. Bu çalýþma süperktirik akýþkan ekstraksiyon prosesinde güvenlik konusunda literatürdeki eksikliði gidermeye katký saðlayacak, benzer sistemleri kullananlara veya tasarýmcýlara hem güvenlik hem de iþletilebilirlik sorunlarý açýsýndan faydalý olacaktýr.

It is known that supercritical fluid extraction has many advantages over traditional extraction methods. This method, which has a wide application area, attracts the attention of many researchers. Due to its advantageous properties, carbon dioxide is generally used as a supercritical fluid in the studies. For this reason, the number of researchers using supercritical carbon dioxide extraction systems is quite high. These systems are known to include serious hazards such as high pressure. In this study, the hazards of a supercritical CO2 system have been evaluated by using Hazard and Operability (HAZOP) study. The implementation of this method has been carried out as follows: The design intention of the supercritical CO2 extraction system has been explained, guide words have been applied to process parameters to obtain meaningful deviations from the design intent, consequences arising from the deviations have been determined considering that all existing safeguards failed, possible causes of deviations have been listed, existing safeguards have been evaluated and actions have been suggested. As a result of the study, it has been understood that excessive pressure can occur for many different reasons and this excessive pressure can lead to serious consequences. To prevent high pressure hazards and other identified hazards from becoming a risk, some precautions have been proposed. Although the results are not dangerous, the causes of operability problems that may be encountered frequently, have been determined and suggestions have been made. This study will contribute to eliminating the deficiency in the literature on safety in the supercritical fluid extraction process, will help those who use similar systems or designers in terms of both safety and operability problems.