Evaluation for the Effects of Different Cleaning Techniques Applied on Küfeki Stones Used in Historical Buildings in Ýstanbul

Ýstanbul hosts large amount of historical buildings. Many of these buildings are made of limestone, fossiliferous limestone and clayey limestone widely known in the region as “Küfeki Stones”. In this study the effect of varying cleaning techniques on altered Küfeki stones was investigated. Within this respect, fresh Küfeki stone samples from original building stone (Bakýrköy Küfekisi) and recently used substitute rocks from different quarries and regions around Ýstanbul were compiled. Mineralogical, petrographic and chemical analysis followed by physical and mechanical properties were investigated for these stones. Same stone samples were subjected to accelerated deterioration mechanisms. These altered stones were then cleaned with laser cleaning and pressurized micro-sand blasting techniques and weight losses were calculated and visual changes were determined. The results revealed that rock micro-texture and physical properties should be considered in determining the appropriate cleaning technique. Besides, the usage type of the stone and type of deterioration mechanism should also be considered during the determination of cleaning technique. It is also emphasized that the laser cleaning is less destructive method for cleaning Küfeki stones among the investigated techniques.

Ýstanbul’daki Tarihi Yapýlarda Kullanýlan Küfeki Taþlarý Üzerinde Uygulanan Farklý Temizleme Yöntemlerinin Etkilerinin Deðerlendirilmesi

Ýstanbul’daki pekçok tarihi yapýda, çoðunlukla kireçtaþý, fosilli kireçtaþý ve killi kireçtaþlarýný bünyesinde barýndýran ve bölgede “Küfeki taþý” olarak adlandýrýlan taþlar kullanýlmýþtýr. Bu çalýþma kapsamýnda, bozunan Küfeki taþlarýnýn üzerinde farklý temizleme yöntemleri denenmiþ ve taþ üzerindeki etkileri araþtýrýlmýþtýr. Bu kapsamda, Küfeki taþý olarak kullanýlan orijinal yapýtaþlarýndan (Bakýrköy Küfekisi) ve günümüzde bu taþlarýn yerine kullanýlan farklý ocak sahalarýndan taze örnekler alýnmýþtýr. Bu örnekler üzerinde mineralojik, petrografik, kimyasal analizler ile, fiziksel ve mekanik deneyler gerçekleþtirilmiþtir. Ardýndan ayný örnek gruplarýnýn farklý, hýzlandýrýlmýþ eskitme yöntemleri ile bozunmalarý saðlanmýþtýr. Eskitilen örnekler lazer ve basýnçlý mikro kumlama yöntemleri ile temizlenmiþ ve temizlenen taþlarýn kütlece aðýrlýk deðiþimleri ile görsel deðiþimleri ayrýntýlý olarak belirlenmiþtir. Elde edilen bulgulara göre, temizleme yöntemlerinin seçiminde mutlaka kayaç içyapýsý ve fiziksel özelliklerinin gözetilmesi gerekliliði bir kez daha önemini göstermiþtir. Bunun yanýnda taþýn kullaným þeklinin ve kirletici türünün de yine temizleme yönteminin seçimi açýsýndan dikkate alýnmasý gerektiði ortaya konmuþtur. Küfeki taþlarý özelinde ise lazer ile temizleme yönteminin fiziksel olarak taþa daha az hasar veren yöntem olduðu belirlenmiþtir.