Ulaşım talebi ve arzı arasındaki bağıntı: Zaman-Seri veri ile Granger nedensellik testi
Yavuz Duvarcı, Hasan Engin Duranİzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mimarlık Fakültesi, Şehir Ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı., İzmirUlaşım arz ve talebinin karşılıklı ve dönüşümlü biçimde birbirlerini belirlediği düşünülür. Aslolan talebin belirlemede öncül olmasıdır. Fakat, kentsel bölgelerde, genellikle arz yerine kullanılan arazi kullanım değişkenleri bu sürecin arasına karışmaktadır. Arazi kullanım değişkenlerini temizleyerek, bölgesel/milli arz-talep değişken çiftleri sebep-sonuç mekanizması analizinde kullanılmıştır. Nesnel bir analiz için, Granger-nedensellik testi (GCT), tek-yön ve çift-yön için zaman seri veri kullanılarak, hem öncel olan tarafın ve en etken değişkenlerinin tespitinde kullanılmıştır. Analizler dört seviyede yapılmıştır;(a)bağıntının tek-yönlü veya çift-yönlü olup olmadığı, (b) istatistiki anlamlılık (c) talep vey arzın başlatıcı olup olmadığı, (d) etkilerin kısa vade veya uzun vade olup olmadığı. Ülkemizin bölge istatistikleri ile GCT sonuçları göstermiştir ki, arz-talep etkileşimi tartışmasına açıklık getirebilecek şekilde tek-yön ilişkide arz tarafı değişkenleri özellikle demiyolları bakımından daha önceldir. Buna mukabil, uzun vadede anlamlı sonuçlar hemen hemen yoktur. Sonuçta, çift-yönlü ilişkiler banliyö tren ulaşımında gözlemlenmiştir. Yatırımlar mutlaka talep bilgisi doğrultusunda olmalıdır. Genellikle, arz etkileri (bilhassa demiryolu ve kaaryolunda) uzun vadede kaybolma eğilimindedir. Hala, arz/talep nedenselliğinde hangisinin başat ve nedensellik yönlenimi konusunda genel bir hükme varılamamaktadır. Değişen koşullara göre sürecin karmaşık doğası etkin olmaktadır
Anahtar Kelimeler: Yolculuk Talebi, Ulaşım Arzı, Granger-Causality Testi, Zaman-Seri Yaklaşım, Çift-yönlü NedensellikThe relationship between transportation demand and supply: Granger-Causality test using time-series data
Yavuz Duvarcı, Hasan Engin DuranDepartment Of City And Regional Planning, Izmir Institute Of Technology, Izmir, TurkeyTransport demand and supply are deemed to determine each other in a cyclic manner. The major idea has been that the demand is usually the preceding one. However, in urban cases, usually the land use variables in place of supply interferes this process. Cleansing the land use variables, the regional/national level variable pairs of demand and supply are employed to analyze the cause-effect mechanism. For objectivity, the Granger-causality test (GCT) is used to understand the relationship between transportation demand and supply. The Analyses were made at four dimensions;(a) whether the nexus is one-directional or bi-directional, (b) its significance level (c) whether demand or supply is the preceding, (d) whether the effects are short-term or long-term. Using the Turkish statistics, the GCT results showed that, in the short/medium run, overwhelmingly the supply variables precede (mostly in railway mode), mostly unidirectional (one-way causality) manner, however, in the long-run almost no relationship was found. In other transportation modes, no significant relationships are observed. Finally, bi-directional relations were usually observed in suburban rail. The investments then should be made according to known demand. Usually, the effects of supply (especially of railways and roadways) could rather fade away in the long-run. Still, no general statement can be made for the demand/supply causality especially in terms of which one is preceding and of the direction of causality. The chaotic nature of the process reigns over with the changing conditions.
Keywords: Travel Demand, Transport(-ation) Supply, Granger-causality Test, Time-Series Approach, Bi-directional CausalitySorumlu Yazar: Yavuz Duvarcı, Türkiye
Makale Dili: İngilizce