Yerleþtirme-rotalama problemi için iki aþamalý bir model: Covid-19 aþýlarýnýn daðýtýmý

Ülkemizi ve tüm dünyayý etkisi altýna almýþ olan Covid-19 virüsüne karþý yapýlan aþý çalýþmalarý, modern dünyanýn kitlesel olarak aþýlanabilmesi için büyük bir lojistik problemi de yanýnda getirmektedir. mRNA ve inaktif virüs yöntemi gibi farklý yöntemlerle üretilen çeþitli aþýlar þirketler tarafýndan her geçen gün seri üretim için hazýr hale getirilmektedir. Farklý koþullar altýnda farklý raf ömrü sürelerine sahip bu aþýlar için iyi planlanmýþ bir daðýtým aðý büyük önem taþýmaktadýr. Bu çalýþmada, ülkemizde kullanýlan ve zorlu saklama koþullarýna ihtiyaç duyan Covid-19 mRNA aþýlarý için raf ömrünü verimli þekilde kullanacak iki aþamalý yerleþtirme-rotalama modeli üzerinde durulmaktadýr. Bu açýdan çalýþmada, iki farklý yöntem ile ara depolar ve ara depolara baðlý merkezler belirlenmiþ, sonrasýnda ise belirlenen lokasyonlar arasýndaki araç rotalarý için probleme özgü zaman kýsýtlý kapasiteli araç rotalama problemi matematiksel modeli geliþtirilmiþtir. Sonuç olarak ortaya çýkan iki aþamalý yerleþtirme-rotalama modeli baþarýlý bir þekilde aþýlarýn raf ömrü süresi dolmadan tüketilmesi için uygun daðýtým modelini tespit etmeyi mümkün kýlmýþtýr. Týp alanýndaki bilim insanlarý, ilerleyen yýllarda da bu tarz salgýnlarla tekrar karþýlaþýlacaðýný dile getirmektedir. Bu yüzden yapýlan çalýþma ileriki yýllarda daha da geliþtirilerek ülkedeki aþý gibi acil ve kýsa tüketim ömrüne sahip ürünlerin daðýtým politikasýnýn önceden hazýr ve etkin kýlýnmasýný saðlayacaktýr.

A two-echelon model for the location-routing problem: distribution of Covid-19 vaccines

Vaccination studies against the Covid-19 virus, which has affected our country and the whole world, bring along a major logistical problem for the mass vaccination of the modern world. Various vaccines produced by different methods such as mRNA and inactive virus method are made ready for mass production by companies. A well-planned distribution network is important for these vaccines with different shelf life under different conditions. In this study, the two-echelon location-routing model that will efficiently use the shelf life for Covid-19 mRNA vaccines, which are used in our country and need harsh storage conditions, is emphasized. In this respect, hubs and centers were determined with two different methods, and then time-limited capacitated vehicle routing problem mathematical model was developed for vehicle routes between the determined locations. As a result, two-stage deployment-routing model made it possible to successfully identify the appropriate delivery model for vaccines to be consumed before the shelf-life period. Scientists in the field of medicine state that such epidemics will be encountered again in the coming years. Therefore, the study will be developed further in the following years and will ensure that the vaccine distribution policy in the country is ready and effective in advance.