Ýçmesuyu daðýtým sistemlerinde su kayýplarýnýn tespit edilmesi, azaltýlmasý, önlenmesi ve kontrol edilmesi, kaynaklarýn verimli bir þekilde kullanýlmasý ve sürdürülebilir kentsel su yönetimi için oldukça önemlidir. Su kayýplarý ile mücadelede uygulanacak yöntem ve izlenecek yola karar vermek için ekonomik analizin yapýlmasý gerekmektedir. Bu çalýþmada, içmesuyu daðýtým sistemlerinde su kayýplarýnýn azaltýlmasýnda, sýzýntý yönetimi aktiviteleri ve þebeke rehabilitasyonu için ekonomik analizin gerçekleþtirilmesi amaçlanmýþtýr. Bu amaçla Malatya ili merkez içmesuyu daðýtým sistemi uygulama alaný olarak seçilmiþtir. Rehabilitasyon yapýlmayan bölgelerde sýzýntý yöntemi faaliyetleri için yapýlan yatýrýmlarýn geri dönüþ süresi 3-4 ay hesaplanmýþtýr. Diðer taraftan rehabilitasyonu uygulanan bölgeler için yapýlan bölgelerde ilk yatýrým maliyetinin yüksek olmasýna baðlý olarak geri dönüþ süresi ortalama olarak 13-17 yýl arasýnda elde edilmiþtir. Hesaplanan bu geri dönüþ sürelerinden de anlaþýlacaðý üzere, þebeke rehabilitasyonu ilk yatýrým maliyeti oldukça yüksek olan bir araç olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Bu nedenle bir daðýtým sisteminde su kayýplarýnýn tespit edilmesi, azaltýlmasý, önlenmesi ve kontrol edilmesinde fayda maliyet analizlerinin yapýlmasýnýn oldukça önemli görülmektedir.

It is important to identify, reduce, prevent and control the water losses for sustainable urban water management and efficient use of resources in potable water distribution systems. Economic analysis should be made to decide on the method to be followed and the path to be followed in the struggle against water losses. In this study, in order to reduce water losses in water distribution systems, it is aimed to perform economic analysis for leakage management activities and network rehabilitation. For this purpose, Malatya province water distribution system was chosen as the application area. The return period of the investments for leakage management made in the regions without rehabilitation is calculated as 3-4 months. On the other hand, depending on the high initial investment cost in the rehabilitated areas, the return period of the investments was on average between 13-17 years. As it can be understood from these calculated return period of investments, network rehabilitation appears as a tool with high initial investment costs. For this reason, it is considered very important to make cost-benefit analysis in determining, reducing, preventing and controlling water losses in a distribution system.

Araçlar arasýndaki mesafeyi korumak için kriterlerin incelenmesi yolun üzerindeki davranýþlarý ve trafik akýmýný daha iyi anlamaya destek olur. Bu çalýþmada zaman aralýðý ve çarpýþma süresi kriterleri sürüþ simülatörü kullanarak incelenmiþtir. Zaman aralýðý,frenleme zaman aralýðý ve takip zaman aralýðý'na ayrýlýr. Sonuçlar çarpýþma zamainin(TTC) bir eþiðe ulaþmasýyla ve frenleme zaman aralýðýnýn(TH) 1.5 saniyeye yükseldiðini ve bu deðerden sonra sabit kaldýðýný gösterdi. Ayrýca frenleme zaman aralýðý ve takip zaman aralýðý arasýnda karþýlaþtýrma,zaman aralýðý' ný takip etmekten farklý olarak,frenleme zaman aralýðý'nin daha az varyansa sahip olduðunu ve deðerlerinin þeritler arasýnda önemli ölçüde farklýlýk göstermediðini gösterdi. Yani sürücü her zaman 1.1 saniye sabit bir frenleme zaman aralýðýsý gözlemlemeye çalýþýyor ve buna göre ön araca yaklaþmýyor kriterler arasýnda zaman aralýðý frenleme'nin en önemli faktör olduðu ve bunun dikkate alýnmasý otomobil
Takip eden modellerde faydalý olabileceði söylenebilir

Examination of the criteria for maintaining distance between vehicles helps to better understand the behavior of following behavior and traffic flow.In this study, time headway(TH) and time to collision(TTC) criteria have been studied using driving simulator. TH is divided into two types, including braking TH, TH at the moment of considerable brake, and following TH, TH during following. The results showed that by reaching TTC to a threshold, braking TH has increased to 1.5 sec and after this value, braking TH has remained constant. Also the comparison between braking and following TH showed that, unlike following TH, braking TH has less variance and its values did not differ significantly between lanes. That is, the driver is trying to observe a fixed amount of braking TH, 1.1 seconds, all the time, and not get closer to the front vehicle accordingly. It can be said that among the criteria, braking TH is the most important factor and considering it can be helpful in the car-following models.

Çalýþmada, saf baðlayýcý ve bu baðlayýcýlarla hazýrlanan modifiye bitümlerin farklý sýcaklýk ve frekanslardaki reolojik özellikleri belirlenmiþtir. Çalýþmada ana baðlayýcý olarak Batman TÜPRAÞ rafinerilerinden temin edilen B 50/70 sýnýfý saf bitüm kullanýlmýþtýr. Katký maddesi atýk yaðlar kullanýlmýþ olup katký oranlarý %2, %4, %6, %8, %10, %12 ve %14 olarak seçilmiþtir. Saf ve modifiye bitümlere 4 farklý (40, 50, 60 ve 70°C) sýcaklýkta ve 10 farklý frekansta (0,01 ile 10 Hz aralýðýnda) dinamik kayma reometresi (DSR) deneyi uygulanmýþtýr. Uygulanan DSR deneyleri sonucunda atýk madeni yað kullanýlarak hazýrlanan modifiye bitümlerin atýk bitkisel yað kullanýlarak hazýrlanan modifiye bitümlerden daha yüksek kompleks kayma modülü ve daha düþük faz açýsý deðerlerine sahip olduðu dolayýsýyla daha elastik davranýþ sergilediði belirlenmiþtir. Kompleks kayma modülü deðerleri üzerinde %2 ve %3 katký içeriklerinde atýk bitkisel yað %2 ve %4 katký içeriðinde ise atýk madeni yað modifikasyonunun daha etkin olduðu belirlenmiþtir. Modifiye bitüm hazýrlamada atýk madeni yaðýn, atýk bitkisel yaða göre daha etkin olduðu belirlenmiþtir.

In this study, the rheological properties of pure binders and modified bitumen that were prepared with these binders were investigated under various temperatures and frequencies. In the study, the B 50/70 class pure bitumen, which was obtained from the TUPRAS refinery in Batman, was used as the main binder. Waste oils were used as additives at 2%, 4%, 6%, 8%, 10%, 12% and 14% ratios. Pure and modified bitumen were subjected to dynamic shear rheometer (DSR) tests at 4 different temperatures (40°C, 50°C, 60°C, and 70°C) and 10 different frequencies (between 0.01 Hz and 10 Hz). As a result of the DSR tests, it was determined that the modified bitumen that was prepared with waste engine oil had higher complex shear modulus and lower phase angle values compared to the modified bitumen prepared with waste vegetable oil, which pointed to elastic behaviors at higher levels in favor of engine oil modification. It was also determined that waste vegetable oil proved more effective at 2% and 3% additive ratios in terms of the complex shear modulus values while waste engine oil modification was more effective at 2% and 4% additive ratios. In conclusion, it was discovered that waste engine oil was more effective in preparing modified bitumen compared to waste vegetable oil.

Bu makalede, inþaat/yýkým (C&D) atýðý türlerinden biri olan asfalt atýk malzemesinin (RAP) yol altý drenaj sistemlerinde filtre malzemesi olarak kullanýlabilirliðinin tespiti için uzun süreli filtrasyon performansý incelenmiþtir. Geri kazanýlmýþ asfalt ve geotekstilden oluþan drenaj sisteminin zamana baðlý permeabilite davranýþýnýn belirlenmesi için yeniden tasarlanarak, geliþtirilen ve imalatý yaptýrýlan ASTM D 5101 deney düzeneðinde uzun süreli filtrasyon deneyleri (LFT) yapýlmýþtýr. Geliþtirilmiþ ASTM D 5101 deneyi ile geri kazanýlmýþ asfalt–geotekstil sisteminde oluþabilecek potansiyel týkanma mekanizmalarý, zaman ve akýþ yönüne baðlý olarak malzeme dane çapý daðýlýmýndaki deðiþimler belirlenmiþtir. Bu çalýþmada, uzun süreli filtrasyon deneyleri ile özellikle yol altý drenaj sistemlerinin teþkilinde kullanýlacak olan doðal filtre malzemeleri yerine geri kazanýlmýþ asfalt malzemenin kullanýlabileceðini göstermek amaçlanmaktadýr. Geri kazanýlmýþ asfalt malzemenin tekrardan kullanýmý ile depolama sorununun ortadan kalkmasýna, çevre kirliliðinin önlenmesine ve geoteknik mühendisliði açýsýndan sürdürülebilir malzeme yönetimine (SMM) katkýda bulunulmuþ olunacaktýr.
Makalede agrega ve geotekstilden oluþan drenaj sisteminin uzun süreli filtrasyon davranýþý, geliþtirilmiþ ASTM D 5101 deney sisteminde incelenmiþtir. Deðiþik hidrolik eðimler altýnda gerçekleþtirilen uzun süreli filtrasyon deneylerinde agrega-geotekstil sisteminin týkanma performansýný tanýmlayacak olan hidrolik eðim oraný (GR) ve geçirimlilik oraný (KR) deðerleri belirlenmiþtir. Çalýþmada agrega olarak geri kazanýlmýþ asfalt ve bu malzemenin filtrasyon performansýnýn karþýlaþtýrýlmasý amacý ile doðal agrega (NA) kullanýlmýþtýr. Geotekstil olarak týkanma açýsýndan en olumsuz durumu saðlayacak gözenek açýklýðýna sahip olan bir örgüsüz geotekstil tercih edilmiþtir.
Geliþtirilmiþ ASTM D 5101 deney sistemi kullanýlarak yapýlan deneyler sonucunda, geri kazanýlmýþ asfalt malzemenin performansýnýn doðal agrega sonuçlarý ile yeterli seviyede karþýlaþtýrýlabilir olduðu anlaþýlmýþtýr. Buna ek olarak, içeriðindeki bitüm malzeme oraný kontrol edildiði takdirde filtrasyon özellikleri bakýmýndan yol altý drenaj sistemlerinde agrega olarak kullanýlabilineceði düþünülmektedir. Böylece RAP’nýn yeniden kullanýmý ile sürdürülebilir malzeme yönetimine ve çevrenin korunmasýna katkýda bulunulmuþ olunacaktýr.

In this article, the long-term filtration performance of recycled asphalt pavement material (RAP), one of the types of construction/demolition (C&D) waste, is investigated when used as a filter material in highway drainage systems. Long-term filtration tests (LFT) were carried out in the ASTM D 5101 experimental setup, which was redesigned and manufactured in order to determine the permeability behavior of the drainage system consisting of recycled asphalt and geotextile. With the usage of modified ASTM D 5101 test setup, potential clogging mechanisms that may occur, and the change in grain size distribution of the material with respect to time and flow direction were determined. The long-term filtration test program aims to prove that recycled asphalt material could be used instead of natural filter materials particularly in the construction of highway drainage systems. The recovery of this material by reusing it will, eliminate the storage problem, prevent environmental pollution and make a contribution in terms of sustainable material management (SMM) in geotechnical engineering applications.
In the study, the long-term filtration behavior of the drainage system consisting of aggregate and geotextile was investigated in the modified ASTM D 5101 test system. The gradient ratio (GR) and the permeability ratio (KR) were determined in the long-term filtration experiments performed under different hydraulic gradients, which define the clogging performance of the aggregate/geotextile system. Recycled asphalt aggregate and natural aggregate (NA) were used to evaluate the filtration performance of aggregates. A non-woven geotextile material with a pore opening to represent the worst conditions in terms of clogging was selected considering its hydraulic and physical properties.
The results of the long term filtration tests indicate that the performance of the recycled asphalt material is comparable to the natural aggregate. Additionaly with controlled bitumen content, it can be used as an aggregate material in highway drainage systems in terms of filtration properties, thus contributing to sustainable material management. Therefore, with the re-use of RAP as a filter material in highway drainage systems a contribution to the protection of environment could be achieved.

Bu çalýþmada, pomza agregasý içeren taþýyýcý hafif beton üretilmesi ve taþýyýcý hafif betonun enerji performansý açýsýndan deðerlendirilmesi amaçlanmýþtýr. Hafif beton üretimlerinnde uçucu kül ve metakaolin çimento ile ikame edilerek kullanýlmýþtýr. Karþýlaþtýrma yapmak amacýyla normal aðýrlýklý geleneksel beton üretilmiþtir. Üretilen betonlarýn basýnç dayanýmý, birim hacim aðýrlýk ve ýsý iletkenlik katsayýlarý ilgili standartlara uygun olarak belirlenmiþtir. Üretilen hafif betonlarýn birim hacim aðýrlýklarý 1880-1900 kg/m3 ve basýnç dayanýmlarý 20-27 MPa arasýnda deðiþmektedir. Betonlarýn ýsý iletkenlik katsayýlarý birim hacim aðýrlýklarý azaldýkça azalmýþ olduðu ve 0.54-1.0 W/mK arasýnda deðerler aldýðý görülmektedir. Üretilen betonlarýn belirlenen özellikleri örnek bir vaka için enerji simülasyon yazýlýmý DesignBuilder programý vasýtasýyla birincil enerji tüketimi ihtiyaçlarýný deðerlendirmek için kullanýlmýþtýr. Normal aðýrlýklý betona kýyasla, taþýyýcý hafif beton kullanýmý ile yýllýk enerji ihtiyacýnda %15-%19 oranýnda bir azalma görülmüþtür. Ayrýca, aylýk ýsýtma ve soðutma yükleri dikkate alýndýðýnda, taþýyýcý hafif betonlarýn ýsýtma enerjisi ihtiyacýný önemli derecede azaltmýþ olduðu görülmüþtür. Soðutma enerji ihtiyacý ise beton tipinden önemli derecede etkilenmemiþtir.

In this study, it is aimed to produce structural lightweight concrete (SLWC) containing pumice aggregate and to evaluate its contribution to energy performance. Fly ash and metakaolin were used as substitutes with cement in the production of lightweight concrete. It was also produced normal weight concrete (NWC) for comparison. The compressive strength, the unit weight and the coefficient of thermal conductivity of the concretes produced were determined in accordance with relevant standards. The unit weigths of the lightweight concrete are in the range of 1880-1900 kg/m3, and the compressive strengths are between 20-27 MPa. It was observed that the thermal conductivity coefficients of the SLWCs are ranging from 0.54 to 0.63 W/mK and they decrease as the unit weights decrease. The properties of the SLWCs determined are used in the energy simulation software DesignBuilder to assess the primary energy consumption for a case study. With the use of SLWCs, it can be seen that the annual energy requirement decreases by 15% to 19% compared to NWC. In addition, when monthly heating and cooling loads are analyzed, it can be seen that the SLWCs reduces the heating energy requirement significantly. However, the cooling energy needs were not significantly affected due to the type of concrete produced.

Bu çalýþmada, yetersiz derz mesafesine sahip orta yükseklikteki betonarme komþu binalarýn sismik etkiler altýndaki çekiçleme davranýþlarý incelenmiþtir. Orta yükseklikteki binalarýn temsil edilebilmesi için 5, 8, 10, 13 ve 15 katlý betonarme bina modelleri oluþturulmuþtur. Bu modellerin doðrusal elastik olmayan davranýþ özellikleri kolon ve kiriþ uçlarýna tanýmlanan plastik mafsallar ile yansýtýlmýþtýr. Doðrusal olmayan bina modelleri üç boyutlu (3B) kolon-kiriþ çerçeve sistemi olarak modellenmiþtir. Kelvin birleþim elemanlarý kullanýlarak döþemeden döþemeye baðlanan ikili bina modelleri türetilmiþtir. Kat adetleri farklý olan binalarýn kullanýmý ile birlikte toplam 30 adet farklý ikili model oluþturulmuþtur. Çarpýþmanýn görülmediði ikili modellerde 5 m boþluk býrakýlýrken, çarpýþmanýn görüldüðü modellerde ise 0 m derz mesafesi seçilmiþtir. Bu ikili binalar arasýndaki çekiçleme etkilerinin araþtýrýlabilmesi için TBDY-2018 ile uyumlu 22 adet gerçek ivme kaydý seçilerek ölçeklendirilmiþtir. Ölçeklendirilen ivme kayýtlarý 30 adet ikili modele uygulanarak toplam 660 adet zaman taným alanýnda dinamik analiz gerçekleþtirilmiþtir. Analizlerden elde edilen tepe deplasman talepleri, çarpýþmalý ve çarpýþmasýz durumlar için kýyaslanmýþtýr. Çalýþma sonucunda, komþu binalarýn çarpýþmasý sonucu yapý taleplerinde ciddi deðiþimler görülmüþtür. Komþu binalarýn periyot oranlarýna baðlý olarak çekiçleme etkisi ile deðiþen yapý talepleri için deplasman büyütme faktörleri (β) önerilmiþtir.

In this study, the effects of pounding on seismic behavior of mid-rise reinforced concrete (RC) adjacent buildings with insufficient separation distance were investigated. 5, 8, 10, 13 and 15-storey RC building models were created to represent mid-rise buildings. The nonlinear behavior properties of these models are reflected by plastic hinges defined at the column and beam ends. The buildings are modeled as a three dimensional (3D) column-beam frame system. Adjacent building models are derived, which are connected from floor to floor level using Kelvin contact elements. Total of 30 different adjacent building models were created with the use of buildings having different number of floors. The “0” m gaps reflect inadequate separation distance between adjacent buildings while the “5” m gap is used for the reference building without collision. In order to investigate the pounding effects between adjacent buildings, 22 real acceleration records compatible with TBEC-2018 were selected and scaled. Total of 660 3D nonlinear time history analyses were carried out and the roof displacement demands obtained from these analyses were compared for collision and without collision cases The outcomes of this study show that significant changes may occur in the building displacement demands due to the collision of the mid-rise RC neighboring buildings with insufficient seismic gap. Based on the findings obtained on significant number of adjacent building pairs with different period ratios, the displacement amplification factors (β) are proposed for the mid-rise RC buildings.

Yanýt Yüzey Yöntemi (YYY), yanýtýn optimum deðerini bulmak, baðýmsýz deðiþkenler ve yanýtlar arasýndaki iliþkiyi incelemek veya çok karmaþýk ve zaman alan sayýsal analizleri kýsaltmak için kullanýlmaktadýr. YYY, birçok mühendislik dalýnda yaygýn olarak tercih edilen bir yöntem olmasýna raðmen, bu yöntemin kullanýmý geoteknik çalýþmalarda sýnýrlýdýr. Bu çalýþmada, kür sýcaklýðýnýn, kireçle stabilize edilmiþ killi bir zeminin serbest basýnç dayanýmý ve kayma dayanýmý parametreleri üzerindeki etkisi incelenmiþtir. Çalýþma kapsamýnda, daha az deneysel çaba ile bu parametrelerin tahmin edilmesi için Yanýt Yüzeyi Yöntemi'nin kullanýlabilirliðinin incelenmesi amaçlanmýþtýr. Çalýþmada sýcaklýðýn etkisi beþ farklý kür sýcaklýðý seviyesi (3 °C, 13 °C, 23 °C, 33 °C, 43°C) ile kontrol edilmiþtir. 28 gün boyunca çeþitli sýcaklýklarda kürlenmiþ 40 adet stabilize edilmiþ zemin numunesi üzerinde üç eksenli basýnç (UU) ve serbest basýnç deneyleri yapýlmýþtýr. Deneysel tasarým, test sayýsýný azaltmak için Yanýt Yüzey Yöntemi ile gerçekleþtirilmiþtir. Bu kapsamda, numunelerin deviatör dayanýmýný tahmin etmek için istatistiksel olarak bir denklem YYY ile türetilmiþtir. Ýstatistiksel analizler, 18 adet örneðin deviatör dayanýmlarý dikkate alýnarak yapýlmýþtýr. Çalýþma sonucunda, Yanýt Yüzey Yöntemi ile daha az sayýda deney sonucu kullanýlarak numunelerin kayma mukavemeti ve serbest basýnç dayanýmlarýný doðru bir þekilde tahmin etmenin mümkün olduðu görülmüþtür.

Response Surface Methodology (RSM) is useful to find the optimum value of the response, to examine the relationship between independent variables and responses, or to shorten very complicated and time-consuming numerical analyses. Although the RSM is a commonly used method in many branches of engineering, the use of this method is limited in geotechnical studies. In this study, the effect of curing temperature on shear strength and unconfined compressive strength parameters of lime stabilized clayey soil was examined. Within the scope of the study, it was aimed to evaluate the Response Surface Method to estimate these parameters with less experimental effort. In the study effect of the temperature was controlled with five different curing temperature level (3°C, 13°C, 23°C, 33°C, 43°C). Three axial (UU) and unconfined compression tests were performed on 40 pieces of stabilized soil samples cured along 28 days at various temperatures. The experimental design was performed with Response Surface Methodology to reduce the test number. Within this scope, an equation was derived statistically to estimate the deviator strength of the samples. Statistical analyses were performed considering deviator strengths of the 18 pieces of samples. As a result of the study, it was seen that it is possible to estimate shear strength and unconfined compression strengths of the samples accurately by using fewer test numbers with Response Surface Methodology.

Özellikle son otuz yýlda esnek üst yapý temellerinin geosentetiklerle güçlendirilmesi hýzla yaygýnlaþmýþtýr. Geosentetiklerle güçlendirmenin kaplama performansýný iyileþtirdiði bilinmesine karþýn güçlendirmeyi saðlayan mekanizmalar hala açýk deðildir. Bu çalýþmada, zayýf zemin üzerine geogridle güçlendirilmiþ temel dolgusuna sahip yollarda, trafik yükleri öncesinde ve sonrasýnda arazide yapýlan plaka yükleme deneyleri ile güçlendirmenin etkileri araþtýrýlmýþtýr. Arazi deneyi sonuçlarýndan zayýf zeminler üzerine inþa edilen granüler dolgu tabakalarýnda geosentetiklerle güçlendirmenin alt tabakalarýn taþýma gücünün yetersizliðinden kaynaklanan deformasyonlarýn azaltýlmasýnda iyi bir yöntem olduðu görülmüþtür.

The use of geosynthetics as reinforcement for the base layer of flexible pavement systems has grown steadily over the past thirty years. Although geosynthetic reinforcements can lead to improved pavement performance, the specific conditions or mechanisms that govern the reinforcement are unclear, largely remaining unidentified and unmeasured. In this study, the assessment of the effect of geogrids on the roads that is reinforced granular fill layer over soft clay soil, section's ability to support before and after traffic loads were investigated using plate loading tests in situ. The results of the field tests show that geosynthetic reinforcement as is an effective method in reducing deformation and repairing granular fill layer overlying soft foundations.

Tekstil sanayisinde çeþitli boyalar kullanýlmaktadýr. Bu boyalarýn büyük kýsmýný da kararlý ve toksik olan azo boyalarý oluþturmaktadýr. Bu çalýþmada azo boya gruplarýndan Astrazon Black MBL boyasýnýn yenilikçi bir adsorbent ile giderimi araþtýrýlmýþtýr. Adsorbentin verimi renk giderimi, oksidasyon ve redüksiyon potansiyeli (ORP), FTIR (Fourier Transform Infrared Spectrometer), pH ve iyon sayýsý açýsýndan ele alýnmýþtýr ve elde edilen sonuçlar Taguchi metodu ile optimize edilmiþtir. Çalýþma sonucunda kullanýlan yenilikçi adsorbent ile %98.4-%99.6 aralýðýnda renk giderim verimi elde edilmiþtir. Adsorpsiyon sonrasý sývý ürünlerin pH’ý 6.10-6.89 aralýðýnda ve ORP 18.1 ve 64.2 mV aralýðýnda ölçülmüþtür. FTIR analizi sonuçlarýndan Astrazon Black MBL boyasýnýn çok kararlý olduðu gözlenmiþtir. Sonuç olarak çalýþmada kullanýlan adsorbent ile atýðýn baþarýlý bir þekilde deðerlendirilebileceði gözlenmiþtir. Ayrýca kullanýlan adsorbent bir maliyete sahip olmadýðý için iþletme maliyetinin az olmasýndan dolayý maliyet açýsýndan da yöntemin uygulanabilirliðini saðlamaktadýr.

Various dyes are used in the textile industry. Azo dyes, stable and toxic, constitute the majority of these dyes. In this study, the removal of Astrazon Black MBL belonging to azo group with an innovative adsorbent was investigated. The efficiency of adsorbent was evaluated in terms of color removal, oxidation and reduction potential (ORP), FTIR (Fourier Transform Infrared Spectrometer), pH and ion count, and the results were optimized with Taguchi method. As a result of the study, color removal efficiency in the range of 98.4% - 99.6% was obtained with the innovative adsorbent used. The pH and ORP of the liquid products after adsorption was measured in the range of 6.10-6.89 and in the range of 18.1-64.2 mV, respectively. From FTIR analysis results, Astrazon Black MBL dye was observed to be very stable. As a result, it was observed that waste can be evaluated successfully with adsorbent used in the study. In addition, since the adsorbent used does not have a cost, it provides the applicability of the method in terms of cost because the operating cost is low.

Bu çalýþma, çöp sýzýntý sularýndan amonyum-azotun giderimi için ardýþýk anoksik hareketli yatak biofilm (AnoxHYBR) ve aerobik ardýþýk kesikli(AeAKR) reaktörün performansýný araþtýrmayý amaçlamaktadýr. Bu amaç için, AnoxHYBR ve AeAKR 48 saatlik döngü süresinde iþletilmiþtir. Her iki reaktör performansý kimyasal oksijen ihtiyacý (KOÝ), çözünmüþ organik karbon (ÇOK), inorganik karbon (ÝK), amonyum (NH4+), nitrit (NO2-), nitrat (NO3-), toplam azot (TA) renk (Pt-Co ve RES) ve pH parametreleri ile deðerlendirilmiþtir. Ek olarak, AeAKR performansý serbest amonyum (SA) ve serbest nitröz asit (SNA) konsantrasyonlarý açýsýndan deðerlendirilmiþtir. Ardýþýk sistemdekitoplam KOÝ ve amonyumun giderim verimi sýrasýyla % 75 ve % 65, AnoxHYBR'de NO3- giderim verimi yaklaþýk % 55 olarak elde edilmiþtir.AeAKR'de baþarýlý bir kýsmi nitrifikasyon prosesi gerçekleþtirilerek 24 saat ve 48 saatlik hidrolik bekletme süresinde sýrasýyla yaklaþýk 1630.16 ve 1702.92 mg/L nitrit birikimi gözlemlenmiþtir.Bu çalýþma, ardýþýk denitrifikasyon / kýsmi nitrifikasyon kullanýmýnýn, ham çöp sýzýntý suyundan KOÝ ve amonyumun giderimi için etkili bir yol olduðunu göstermektedir. Ancak, deþarj standartlarýna uygunçýkýþ su kalitesini elde etmek için ön ve/veya son arýtým olarakilave arýtma yöntemleri uygulanmasý önerilmektedir.

This study aims at investigating the sequential denitrification and the partial nitrification performance of anoxic moving bed reactor (AnoxMBBR)-aerobic sequencing batch reactor (AeSBR) to remove ammonium-nitrogen from landfill leachate (LFL). For this purpose, AnoxMBBR and AeSBR were set-up and operated at a cycle time of 48-h. The both reactor performances were evaluated by chemical oxygen demand (COD), dissolved organic carbon (DOC), inorganic carbon (IC), ammonium (NH4+), nitrite (NO2-), nitrate (NO3-), total nitrogen (TN), color (Pt-Co and RES) and pH parameters. Additionally, the AeSBR performance was evaluated in terms of free ammonium (FA) and free nitrous acid (FNA) concentrations. In the sequential system, total removal efficiency of COD and ammonium was about 75% and 65%, respectively. In AnoxMBBR, also, NO3- removal efficiency was about 55%. The partial nitrification was successfully occurred in AeSBR and the nitrite accumulation at 24-h and 48-h was about 1630.16 and 1702.92mg/L, respectively. The results of this study suggest that use of sequential denitrification/partial nitrification is an effective way to remove COD and ammonium from raw LFL However, additional treatment methods to this sequential system can be applied as pretreatment and/or post treatment for achieving the desired water quality because effluent TN and COD values are still not meet with the discharge standards of 40 mg N/L and 600 mg COD/L.

Batý Anadolu’da Eosen-Kuvaterner yaþ aralýðýnda volkanik kayaçlar yaygýn olarak yüzlek vermektedir. Erken Miyosen volkanitleri Kütahya ve çevresinde andezit, dasit ve riyolitler þeklinde temsil edilmektedir. Bu çalýþmada Emet Bor Havzasý’nda yüzeyleyen riyolitlerden oluþan volkanik birimin tüm kayaç, Sr-Nd-Pb ve O izotop jeokimyasý ile K-Ar jeokronolojisi verileri sunulacaktýr. Petrografik özellikleri incelenen volkanitler genel olarak vitrofirik porfirik dokuda gözleniyor olup, bileþimi genel olarak; plajiyoklaz, biyotit, kuvars, sanidin ve amfibol minerallerinden oluþmaktadýr. Kalkalkalen afinite gösteren ve yüksek-K içeren volkanitlerin, ana ve iz element deðiþimleri, kayaçlarýn geliþiminde plajiyoklas, amfibol, biyotit ve alkali feldispat fraksiyonlaþmasýnýn etkili olduðuna iþaret etmektedir. Ayrýca yüksek LILE ve LREE ile düþük Nb, Zr, Y ve Ti içerikleri; bu volkanitlerin geliþiminde fraksiyonel kristallenme, kabuk katkýsý ve/veya asimilasyonun kayaçlarýn oluþumunda önemli bir rol oynadýðýný ve ana magmalarýnýn zenginleþmiþ bir kaynaktan türediðine iþaret etmektedir. Tüm kayaç K-Ar yaþlandýrma yöntemi ile, incelenen volkanitlere ait örneðin yaþýnýn 21.4±0.6 My olduðunu göstermektedir. Elde edilen izotop sonuçlarýna göre; (87Sr/86Sr)i oraný 0.708885, (143Nd/144Nd)i oraný 0,512347 206Pb/204Pb izotop oraný 19.04, 207Pb/204Pb izotop oraný 15,6790 ve 208Pb/204Pb izotop oraný 37.9130 ve δ18O oraný ise 11.3 ‰ olarak belirlenmiþtir. Elde edilen jeokronolojik, jeokimyasal ve izotopik veriler incelenen volkanitlerin volkanik yay ortamýnda oluþtuðunu ve oluþumunda fraksiyonel kristallenme ile beraber ayrýca kaynak manto bölgesinde zenginleþme ve kabuk kirliliðinin/asimilasyon (AFC) süreçlerinin etkisini taþýdýðýný iþaret etmektedir.

In western Anatolia, volcanic rocks in the Eocene-Quaternary age range are widely outcropped. Early Miocene volcanics are represented as andesite, dacite and rhyolites in Kütahya and its surroundings. In this study, the whole rock, Sr-Nd-Pb and O isotope geochemistry and K-Ar geochronology data of the volcanic unit consisting of rhyolites outcropping in the Emet Borate Basin will be presented. Petrographic properties of the studied volcanites are generally observed in the porphyritic vitrophyric texture, and their composition consists of plagioclase, biotite, quartz, sanidine and amphibole minerals. The major and trace element variation of the volcanites, which have calc-alkaline affinity and contain high-K, indicate that plagioclase, amphibole, biotite and alkali feldspar fractionation is effective in the evolution of rocks. In addition, high LILE and LREE and low Nb, Zr, Y and Ti contents indicate that fractional crystallization, crustal contamination and / or assimilation play an important role in the evolution of volcanites and that their main magmas are derived from an enriched source. The whole rock K-Ar aging method shows that the age of the sample belonging to the studied volcanites is 21.4 ± 0.6 Ma. According to the obtained isotope results, (87Sr 86Sr)i ratio is 0.708885, (143Nd/144Nd) i ratio is 0.512347206Pb/204Pb isotope ratio 19.04, 207Pb /204Pb isotope ratio is 15.6790 and 208Pb/204Pb isotope ratio is 37.9130 and δ18O ratio is 11.3 ‰. The obtained geochronological, geochemical, and isotopic data indicate that the investigated volcanics were formed in the volcanic arc environment and that fractional crystallization, as well as enrichment in the source mantle area and crustal pollution / assimilation (AFC) processes, have been influenced in their evolution.

Son yýllarda yapýlan çalýþmalar, kayaçlarýn çekme dayanýmlarýnýn, üretim yöntemi ve kazý ekipmaný seçimi, patlatma geometrisinin tasarýmý, þev stabilitesi ve yeraltý açýklýklarýnýn boyutlandýrýlmasý gibi konularda tasarým parametresi olarak etkin bir þekilde kullanýlabileceðini göstermiþtir. Kaya malzemelerinin çekme dayanýmýnýn belirlenmesine yönelik farklý deney yöntemleri kullanýlmaktadýr. Bu yöntemler, doðrudan ve dolaylý yöntemler olmak üzere iki farklý þekilde uygulanmaktadýr. Farklý araþtýrmacýlar tarafýndan raporlanan deney sonuçlarý doðrudan ve dolaylý çekme dayanýmý deðerleri arasýnda ve hatta dolaylý yöntemlerle elde edilen çekme dayanýmý deðerlerinin kendi aralarýnda oldukça farklýlýk olduðunu göstermektedir. Bu çalýþmada doðrudan ve yaygýn kullanýlan dolaylý yöntemlerden brezilya testi, 3 ve 4 nokta eðilme deneyleri yapýlarak, dolaylý yöntemlerden direkt çekme dayanýmýný tahmin edecek deneysel katsayýlar elde edilmiþtir. Ayrýca bu farklýlýðýn nedenini açýklamak için geometrik bir yaklaþým da önerilmiþtir. Bu yaklaþýma göre; çekme hasarýnýn oluþmasý için, numunenin belli bir bölgede aldýðý maksimum deðerin deðil, numunenin çekme gerilmesine maruz kalan hacmindeki ortalama gerilme deðerinin etkili olduðu benimsenmiþtir. Farklý deney yöntemlerinde farklý boyutlarda numuneler kullanýldýðýndan numunedeki ortalama gerilme, birim hacim baþýna düþen gerilme þeklinde ifade edilmiþ ve her bir dolaylý yöntemdeki ortalama gerilmeyi kolayca hesaplayabilmek için; numunedeki gerilme daðýlýmýný temsil eden ve “karakteristik birim hacim” diye adlandýrýlan geometrik þekil belirlenmiþtir. Bu geometrik þeklin hacmi o deney yöntemi için teorik katsayý olarak önerilmiþtir. Karbonat ve maðmatik kökenli kayaçlar için sýrasýyla deneysel katsayýlar; Brezilya testi için 0.47/0.55, 3 nokta eðilme deneyi (3NED) için 0.29/0.37, 4 nokta eðilme (4NED) deneyi için 0.37/0.43, teorik katsayýlar ise; Brezilya testi için 0.5, 3NED deneyi için 0.33, 4NED deneyi için 0.39-0.42 olarak bulunmuþtur. Elde edilen deneysel ve teorik katsayýlarýn birbirleri ile uyumlu olduðu görülmüþtür.

Recent studies have demonstrated that the tensile strength of rocks can effectively be used as a design parameter in some subjects such as production method and excavation equipment selection, design of blasting geometry, slope stability, and dimensioning of underground openings. Different testing methods are used for determining the tensile strength of rocks. These methods can be divided into two groups that are direct and indirect methods. According to test results reported by different researchers, the tensile strength of rocks is varying in relation to testing methods. By conducting direct and indirect tests, experimental coefficients which will estimate direct tensile strength from indirect tensile testing methods such as Brazilian, 3-4 point bending tests, are presented in this study. Besides, a geometric approach has been proposed to explain the reason for this difference. This approach claims that it is more important the average stress per unit volume in the tensile zone of the specimen than the maximum stress in the specimen to develop damage. Average stress in the specimen has been expressed as stress per unit volume because each specimen has a different size in different testing methods. To calculate the average stress in a simply way, a geometric shape, which is related to the stress distribution of the specimen and called "characteristic unit volume" has been defined. The volume of the geometric shape has been defined as the theoretical coefficient of the related testing method. For carbonate and igneous rocks, the experimental coefficient was 0.47 / 0.55 for the Brazilian test, 0.29 / 0.37 for the 3 point bending test, 0.37 / 0.43 for the 4 point bending test, respectively. The theoretical coefficient was found to be 0.5 for the Brazilian test, 0.33 for the 3 point bending test, and 0.39-0.42 for the 4 point bending test. Experimental and theoretical coefficients obtained in this study are in accordance with each other.

Yerbilimlerinde yerinde ölçümün mümkün olmadýðý yerlerde uydu verileri çok önemli araçlardýr. Özellikle gravite verileri gömülü yapýlarýn, yanal yönlü ortam deðiþikliklerinin tespitinde önemli Jeofiziksel yöntemlerdendir. Günümüzde birçok küresel uydu modelleri benzer problemlerin çözülmesinde kullanýlmaktadýr. Topex V28.1 veri seti diðer modellere göre çok daha sýk örnekleme aralýðýna sahiptir. Fakat genel uygulamada elde edilen veri seti serbest hava anomali deðerleridir. Bu nedenle uygulamacýlar kara verilerinin deðerlendirmesinde bu veri setini tercih etmemektedirler.
Bu çalýþmada örnekleme aralýðýnýn daha sýk olmasý nedeniyle Topex V28.1 veri setinden Bouguer Gravite Anomali deðerlerinin hesaplanmasý hedeflenmiþtir. Elde edilen sonuçlar EGM08 ve WGM 2012 sonuçlarý ile karþýlaþtýrýlmýþ uyumlarý denetlenmiþtir. Güç spektrumu yöntemi ile hesaplanan derinlikler irdelenmiþ, yanal yönlü türev sonuçlarý ile karþýlaþtýrýldýktan sonra 3 Boyutlu (3-B) Euler derinlik uygulamasý ile Batý Anadolu genel tektonik yapýsý içinde sonuçlar tartýþýlmýþtýr.

Satellite data are very important, where In-situ methods can not be applicable. Especially the gravity data are very important for investigating the buried structures and changes of medias along side laterally. Nowadays, many global satellite models are used for solving like these problems. The Topex V28.1 data set has a much more frequent sampling interval than other models. However, the Topex data set obtained in general application are free air anomaly values. For this reason, researchers do not prefer Topex dataset for evaluating.
In this study the target is using of topex data set, which have a much more frequent sampling interval, to obtain Bouguer gravity values. This calculated new Bouguer gravity results were compared with the results of the EGM08 and WGM2012 models to check coherence. The depth values which calculated by using power spectrum method were investigated then findings has been compared with the result of the horizontal derivatives and finally findings of the general tectonic of the western Anatolian which obtained by using 3-D Euler depth solutions were discussed

Çalýþmanýn amacý, 26 Eylül 2019 Marmara Denizi- Ýstanbul (Silivri) açýklarýnda meydana gelen Mw=5.8 büyüklüðündeki depremin, Türkiye Kuvvetli Yer Hareketi Ýstasyon aðýna (TR-KYHA) ait kayýtlar ile zemin etkilerini incelemektir. Bu kapsamda 46 istasyonda kaydedilen 3 bileþen ivme verileri tepki spektrum oranlarý yaklaþýmý kullanýlarak analiz edilmiþtir. Her bir kayýta ait tepki spektrum oranlarý hesaplanarak spektral büyütmeler ve yer baskýn periyotlarý hesaplanmýþtýr. Depremin meydana getirdiði yer sarsýntýsý, 150 km yarýçaplý 46 istasyonda 10 gal (cm/s2) üzerinde ivme deðerleri üretmiþtir. Kaydedilen en yüksek yer ivme deðeri deprem merkez üssünden 34.5 km uzaklýkta Ýstanbul, Küçükçekmece’de kurulu 3412 kodlu istasyonda 84.9gal olarak saptanmýþtýr. Aletsel verileri kullanarak çözümlenen ivme kayýtlarýnýn kesme dalga kýsýmlarý 0.3-1.5s baskýn periyotlarda ve 3-12 büyütmeler arasýnda deðiþen uzak istasyonlarda (>100 km, Kocaeli, Bursa ve Balýkesir) önemli deneysel sonuçlarýn ortaya çýkmasýna yol açmýþtýr. Ayný zamanda, geoteknik özellikleri iyi bilenen istasyonlarda ivme kayýtlarýna ait teorik yatay düþey spektral oranlar da hesaplanarak aletsel verilerle hesaplanan tepki spektrum oranlarý ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. Bununla birlikte, 10-13 büyütme faktörlerine neden olan 1 s üzerinde baskýn periyotlu uzun salýnýmlar gösteren bina etkilerini (Kocaeli) ve sýð litolojilerde mevcut nispeten gevþek jeolojik formasyonlarda (Ýstanbul, Yalova) yüksek spektral büyütmeler saptanmýþtýr. Elde edilen aletsel bulgular ile uzak ve yakýn alanlarda ortaya çýkan zemin etkileri, sismik tehlike zararlarýnýn azaltýlmasýnda etkili bir rol oynayacaðý düþünülmektedir.

The main purpose of this study is assessing the site effects created by Mw 5.8 September 26, 2019 Istanbul (Silivri) Marmara Sea earthquake struck regarding the data of Strong Ground Motion Stations of Turkey (TR-NSMN).. Within this scope accelerograms that are obtained from 46 stations were analyzed by using 3-components response spectral ratios. 46 sensors have detected the earthquake at over 10 Gal(cm/sec2) within the 150 km radius due to the strong shaking. Highest ground acceleration (84. 9 gal) measured at 3412 coded station in Istanbul (Büyükçekmece) station, about 34.5 km far from the epicenter. Sorting out the instrumental data (Shear wave phase parts) has yield precious experimental results indicating site amplifications factor 3-12 at 0.3-1.5 s predominant periods corresponding even further 100 km away from the epicenter in Kocaeli, Bursa and Balýkesir stations. Besides, theoretical horizontal-to-vertical spectral ratios were calculated for the significant stations having solid geotechnical data for comparison with instrumental data. Thereby, obtained experimental results such as building effects causing to feel the long period oscillations over 1 s predominant period with the range of 10 to 13 amplification factor (Kocaeli) and near field (<30 km) site effects originated from shallow lithology at Istanbul and Yalova stations might reveal crucial outputs in order to mitigate the possible seismic hazards studies.