Bu çalýþmada, CaCO3 ve SiO2 nano parçacýklarýn E-Cam elyaf kompozit malzemelerin çekme dayanýmý üzerindeki etkileri araþtýrýlmýþtýr. Kompozit plakalar, CaCO3 nano parçacýklarýn aðýrlýkça %3, %5 ve%10, SiO2 nano parçacýklarýn aðýrlýkça%1, %3 ve%5 oranýnda epoksi reçineye karýþtýrýlmasýyla üretildi. Yüksek nano parçacýk oranlarý, tozlarýn geniþ çapýndan ve daha koyu bir reçine oluþturma arzusundan kaynaklanmaktadýr. Ek olarak, tek yönlü elyaf sayýsýnda azalma olmasý durumunda nano katký maddelerinin reçineye dahil edilmesini vurgulamak için farklý elyaf oryantasyonlarý kullanýlmýþtýr. ASTM D3039 standartlarýna göre hazýrlanan numuneler tek eksenli çekme test cihazý, Instron 8801 ile test edildi. Taramalý elektron mikroskobu analizi gerçekleþtirildi ve hasarýn nedeni, liflerin baðlarýnýn ayrýlmasý ve kümelenmesi ve elyaf / matris hasarýydý. CaCO3 ve SiO2 nano parçacýklarýn dahil edilmesi, cam elyaf kompozit sandviç yapýlarýn dayanýmýný artýrdý. Farklý oranlarda takviye edilmiþ optimum nano parçacýk miktarý CaCO3 için%3 ve SiO2 için%1 olarak belirlenmiþtir. Yeterli nano parçacýk ilavesi, fiber ve matrisler arasýndaki yapýþma kalitesini arttýrdý. Nano parçacýk katký maddelerinin E-Cam elyaf kompozit malzemelere dahil edilmesi önemli bir etkiye sahipti ve matrisin yapýþma özelliklerini olumlu yönde etkiledi.

Karbon fiber katkýlý epoksi kompozitlerin yapýsal komponentlerde geniþ bir alanda kullanýlmalarýna karþýlýk gevrek bir yapýya sahip olmalarý nedeniyle bu malzemelerin tokluklarýný arttýrmaya gereksinim duyulmaktadýr. Bu amaçla karbon fiberlere göre daha sünek davranýþ gösteren bazalt fiberler ile hibrit kompozitler üretilerek kompozitlerin mekanik özellikleri incelenmiþtir. Tabakalý kompozitler vakum infüzyon yöntemi ile üretilmiþtir. Kompozitler saf karbon, saf bazalt, ardýþýk ve sandviç tip hibrit olarak üretilerek hibritleþme türünün mekanik özellikler üzerindeki etkileri çalýþýlmýþtýr. Kompozitlerin mekanik özellikleri çekme, eðilme ve Charpy darbe testleri ile karakterize edilmiþtir. Testler sonunda hibrit kompozitlerin mekanik deðerleri karbon ve bazalt fiberler arasýnda çýkmýþtýr. Karbon fibere bazalt fiber ilavesi ile kompozitlerin çekme dayanýmý, eðilme dayanýmý ve elastisite modülü azalmýþtýr. Bununla birlikte bazalt elyafýn eklenmesi ile karbon fiber kompozitlerin darbe performanslarý iyileþmiþtir.

Ýnsan biyomekanik çalýþmalarýna göre, ayak bileði kas-iskelet yapýsý yürüme esnasýnda eklem sertliðini sürekli olarak deðiþtirmektedir. Ýnsanýn vücudunun bu biyomekaniðinden esinlenilerek, VS-AnkleExo isimli ayarlanabilir sertliðe sahip bir dýþ iskelet robot tasarlanmýþ ve bu çalýþmada MATLAB/SimMechanics simülasyon ortamý kullanýlarak robotun pozisyon takip simülasyon testleri gerçekleþtirilmiþtir. VS-AnkleExo yürüme yardýmý ve rehabilitasyon amaçlarý için kullanýlmasý düþünülmektedir. Robotun bu amaçlarý yerine getirebilmesi için etkili bir pozisyon kontrolü gerekmektedir. Bu nedenle, gerçek robot üzerinde önerilen kontrolcüleri test etmeden önce, robotun MATLAB/SimMechanics modeli üzerinde pozisyon kontrol simülasyonlarý bu çalýþmada sunulmuþtur. VS-AnkleExo kompleks bir yapýya sahiptir. Bu yüzden robotun matematiksel modeline ihtiyaç duymayan kontrol yöntemleri burada test edilmiþtir. Çalýþmada ilk olarak MATLAB/SimMechanics kullanýlarak robot modeli kurulmuþtur. Daha sonra, önerilen bulanýk kontrolcülerin etkinliðini ortaya koymak için yörünge takip ve bozuculu cevap deneyleri gerçekleþtirilmiþtir. Ayrýca deneyler geleneksel PID kontrolcü ile de gerçekleþtirilmiþ ve deney sonuçlarý karþýlaþtýrýlmýþtýr. Deney sonuçlarý, önerilen bulanýk PD+PID kontrolcünün etkili bir þekilde pozisyon takip hatasýný azaltabildiðini ve uygun kontrol performansý sunduðunu göstermiþtir. Ayrýca önerilen kontrolcü bozuculara karþý saðlamdýr.

Bu çalýþmada, Inconel 718 (IN718) süperalaþýmýnýn CNC tel erozyon tezgâhýnda iþlenmesi sonucunda malzeme kesim yüzeyinde ölçülen Ra (ortalama yüzey pürüzlülüðü), Rq (kuadratik ortalama pürüzlülük) ve Rz (maksimum pürüzlülük) deðerleri üzerinde iþleme parametrelerinin etkileri araþtýrýlmýþtýr. Ýþleme parametreleri; tel erozyon tezgâhý deðiþkenlerinden gerilim, tel ilerleme hýzý ve dielektrik sývý basýncý olarak belirlenmiþtir. Deneylerde dielektrik sývý olarak saf su ve tel olarak ise 0.3 mm pirinç tel kullanýlmýþtýr. Çalýþmanýn amacý; en düþük Ra, Rq ve Rz deðerlerini elde edebilmek için kesme parametrelerinin optimum deðerlerini belirlemektir. Tel erozyon tezgâhý ile kesme iþleminde iþleme parametrelerinin optimizasyonu için, çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan Gri Ýliþkisel Analiz (GÝA) uygulanmýþtýr. Deneyler ve kullanýlan parametrelerin seviyeleri Taguchi L9 (33) ortogonal dizisine göre tasarlanmýþtýr. Varyans Analizi (ANOVA) kesme parametrelerinin etki yüzdelerini belirlemek amacýyla kullanýlmýþtýr. En yüksek etkiye sahip olan parametre Ra için %79.18, Rq için %84.05, Rz için ise %89.25 oran ile gerilim olarak tespit edilmiþtir. En düþük Ra, Rq ve Rz deðerleri sýrasýyla 0.123 µm, 0.178 µm ve 0.740 µm olarak elde edilmiþtir.

Bu çalýþmada nokta direnç kaynaklý DP600 çeliðinin ideal çekme makaslama dayanýmýný elde etmek için farklý elektrot uç tipi (Konik yuvarlak, Düz R3, Düz R6, Düz konik) ve kaynak akýmý parametrelerinin optimizasyonuna odaklanýlmýþtýr. Kaynak prosesleri 4 farklý uç tipinin her biri için 5 ve 7 kA kaynak akýmlarýnda gerçekleþtirilmiþtir. Deneysel sonuçlar çekme makaslama dayanýmýný etkileyen en önemli deðiþkenin kaynak akýmý olduðunu göstermiþtir. Kaynak akýmý arttýkça çekme makaslama dayanýmý artmýþtýr. Kaynak çekirdek çap deðeri ile çekme makaslama dayanýmý arasýnda doðrusal bir iliþki olduðu tespit edilmiþtir. Düz 3 mm yarýçap uçlu elektrotlar ile en yüksek, konik yuvarlak uçlu elektrotlar ile en düþük çekme makaslama dayanýmý deðerleri elde edilmiþtir.

Bu çalýþmada literatürdeki çalýþmalardan farklý olarak, yüksek mukavemete ve darbe dayanýmýna sahip S2 cam fiber kumaþlara kesme gerilimi altýnda kalýnlaþan sývý (shear thickening fluid: STF) emdirilerek düþük hýz delme ve yarý statik delme dirençleri belirlenmiþtir. Bu amaçla ilk olarak, aðýrlýkça %20 oranýnda silika içeren polietilen glikol 400 (PEG400: Moleküler aðýrlýðý 400 gr/mol’dür.) / silika süspansiyonu hazýrlanarak reolojik ölçümleri gerçekleþtirilmiþtir. Ardýndan, kuru ve STF emdirilmiþ kumaþlara delici ucun 200 mm, 300 mm ve 400 mm yükseklikten býrakýldýðý durum için aðýrlýk düþürme delme ve yarý statik delme (delme hýzý 6 mm/dak) testleri uygulanmýþtýr. Kumaþlarda oluþan hasarlar ve altlýk malzemede oluþan deformasyon izleri detaylýca ele alýnmýþtýr. Yapýlan reolojik testler sonucunda aðýrlýkça %20 oranýnda silika içeren PEG400/silika süspansiyonunun kesme kalýnlaþmasý davranýþý sergilediði görülmüþtür. Kumaþlara STF emdirilmesiyle birlikte delici ucun sýrasýyla 200 mm, 300 mm ve 400 mm yükseklikten býrakýldýðý durum için delici ucun altlýk malzemeye batma derinliðinde sýrasýyla %30.7, %17.7 ve 20.7’lik bir azalma görülmüþtür. Ayrýca, aðýrlýk artýþý açýsýndan STF emdirilmesinin kumaþ tabakasý sayýsýný arttýrmaya göre daha makul sonuçlar verdiði görülmüþtür. Yarý statik delme testleri sonucunda ise kuru ve STF emdirilmiþ kumaþlar yakýn karakteristik özellik göstermiþtir.

Ders programý çizelgeleme problemi, üniversiteler ve benzeri eðitim kurumlarýnda yaygýn olarak karþýlaþýlan zaman çizelgeleme problemlerinden birisidir. Çözümü, yoðun iþ gücü ve kaynak gerektirmekte olup birçok eðitim kurumunda çizelgeleme problemi halen elle yapýlmakta ve çok zaman kaybettirmektedir. Ders programý çizelgeleme problemi, eðitim kurumlarýna özgü kýsýt yapýlarý dikkate alýnarak, derslerin uygun zaman dilimlerine atanmasýný konu almaktadýr. Kýsýt yapýlarý, eðitim kurumunun özel kurallarý, kapasite kýsýtlamalarý, yasal düzenlemeler, öðretim elemanlarý ve öðrencilerin tercihleri gibi farklý faktörlere baðlý olabilir. Bu çalýþmada, öðretim elamaný tercihleri doðrultusunda iki yeni 0-1 tam sayýlý programlama modeli önerilmiþ, bir devlet üniversitesinde yapýlan uygulama ile modeller test edilmiþtir. Önerilen ilk modelde, öðretim elemanlarýnýn memnuniyetleri en büyüklenmek istenirken, istenmeyen ders çakýþmasý da en küçüklenmek istenmektedir. Ýkinci modelde ise, ilk model amaçlarýna ilave olarak ayný unvana sahip öðretim elemanlarýnýn memnuniyet deðerleri arasýndaki farkýn da en küçüklenmesi amaçlanmýþtýr. Önerilen modeller, GAMS 23.8.2 yazýlýmý ile çözülmüþ, karar vericiler için uygun olabilecek seçenekler sunulmuþtur.

Ülkemizi ve tüm dünyayý etkisi altýna almýþ olan Covid-19 virüsüne karþý yapýlan aþý çalýþmalarý, modern dünyanýn kitlesel olarak aþýlanabilmesi için büyük bir lojistik problemi de yanýnda getirmektedir. mRNA ve inaktif virüs yöntemi gibi farklý yöntemlerle üretilen çeþitli aþýlar þirketler tarafýndan her geçen gün seri üretim için hazýr hale getirilmektedir. Farklý koþullar altýnda farklý raf ömrü sürelerine sahip bu aþýlar için iyi planlanmýþ bir daðýtým aðý büyük önem taþýmaktadýr. Bu çalýþmada, ülkemizde kullanýlan ve zorlu saklama koþullarýna ihtiyaç duyan Covid-19 mRNA aþýlarý için raf ömrünü verimli þekilde kullanacak iki aþamalý yerleþtirme-rotalama modeli üzerinde durulmaktadýr. Bu açýdan çalýþmada, iki farklý yöntem ile ara depolar ve ara depolara baðlý merkezler belirlenmiþ, sonrasýnda ise belirlenen lokasyonlar arasýndaki araç rotalarý için probleme özgü zaman kýsýtlý kapasiteli araç rotalama problemi matematiksel modeli geliþtirilmiþtir. Sonuç olarak ortaya çýkan iki aþamalý yerleþtirme-rotalama modeli baþarýlý bir þekilde aþýlarýn raf ömrü süresi dolmadan tüketilmesi için uygun daðýtým modelini tespit etmeyi mümkün kýlmýþtýr. Týp alanýndaki bilim insanlarý, ilerleyen yýllarda da bu tarz salgýnlarla tekrar karþýlaþýlacaðýný dile getirmektedir. Bu yüzden yapýlan çalýþma ileriki yýllarda daha da geliþtirilerek ülkedeki aþý gibi acil ve kýsa tüketim ömrüne sahip ürünlerin daðýtým politikasýnýn önceden hazýr ve etkin kýlýnmasýný saðlayacaktýr.

Ulaþtýrma Problemi, ürünlerin arz noktalarýndan talep noktalarýna minimum toplam maliyetle taþýnmasýný saðlayacak taþýma planýnýn belirlenmesi ile ilgili bir optimizasyon problemidir. Bu problem, özel yapýsý nedeniyle bir doðrusal programlama modeli olarak modellenebilse de genellikle baþlangýç temel çözümünü bulma ve en uygun çözümü bulma olmak üzere iki aþamada çözülür. Bu nedenle, özellikle büyük problemlerde, ikinci aþamada gereken adým sayýsýný azaltacaðýndan, iyi bir baþlangýç çözümü bulmak önemlidir. Bugüne kadar baþlangýç temel çözümünü bulmak için birçok yaklaþým geliþtirilmiþtir. Bu çalýþmada, ulaþtýrma probleminin baþlangýç çözümünün belirlenmesi için maksimum maliyetten kaçýnma yöntemi adý verilen yeni bir yöntem önerilmiþtir. Bu algoritmanýn avantajý, anlaþýlmasý ve uygulanmasýnýn kolay olmasýdýr. Maksimum maliyetten kaçýnma yöntemi test problemlerine uygulanmýþ ve iyi bilen altý baþlangýç çözüm yöntemi ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. Sonuçlar önerilen yöntemin tutarlý ve iyi baþlangýç uygun çözümler ürettiðini göstermektedir. Ayrýca, çok basit olmasý nedeniyle bu yöntem öðretimde çok bilinen yöntemlerle birlikte baþlangýç uygun çözümlerin bulunmasýnda alternatif olarak kullanýlabilir.

Tehlikeli madde sýnýfýna giren ürünler çeþitli sektörlerde yoðun olarak kullanýlmakta olup, üretildikleri lokasyondan hedef noktalarýna farklý yöntemlerle taþýnabilmektedir. Tehlikeli madde taþýmacýlýðý, ürünlerin içeriðinde yer alan kimyasallar ya da yanýcý ve patlayýcý maddeler sebebiyle diðer taþýmacýlýk türlerinden farklýlaþýr. Bu nedenle, tehlikeli maddelerin taþýnmasýnda en düþük maliyeti ya da en hýzlý teslimatý saðlayan alternatif en iyi çözüm olmayabilir. Tehlikeli madde sýnýfýnda yer alan petrol, yaygýn olarak tüketilmesi sebebiyle diðer tehlikeli maddelere göre daha yüksek miktarda taþýnmaktadýr. Bu çalýþmada, petrol taþýmacýlýðýnda en uygun nakliye modunun belirlenmesine yönelik bir model önerilmiþtir. Önerilen modelde, taþýma maliyeti, kaza riski, ulaþtýrma hýzý, kapasite, esneklik, hizmet alaný ve hasar maliyeti olmak üzere yedi ölçüt belirlenmiþtir. Ölçütlerin önem aðýrlýklarý bulanýk AHP metodu ile hesaplanmýþ ve bu ölçütler dikkate alýnarak alternatif taþýma modlarý aðýrlýklý bulanýk aksiyomatik tasarým yöntemi ile deðerlendirilmiþtir. Ayrýca ölçüt aðýrlýklarýnýn sonuçlara olan etkisini deðerlendirmek üzere duyarlýlýk analizi yapýlmýþtýr. Yapýlan çalýþma sonucunda, petrolün nakliyesi için en uygun mod olarak denizyolu taþýmacýlýðý belirlenmiþtir.

Çalýþmada, Moodle Öðrenim Yönetim Sistemi (ÖYS)’ni kullanýrken, belirlenen amaçlara ulaþma kapsamýnda, son kullanýcý performanslarýnýn belirlenerek karþýlaþtýrýlmasý amaçlanmýþtýr. Buna göre, birden fazla kullanýlabilirlik kriteri dikkate alýnarak, 18 kullanýcý Moodle ÖYS’yi kullaným performanslarý açýsýndan önceliklendirilmiþtir. Bu doðrultuda, kullanýlabilirlik kriterlerinin önem aðýrlýklarýnýn belirlenmesinde, Tercih Seçim Ýndeksi (Preference Selection Index-PSI) ve Entropi entegrasyonu, son kullanýcýlarýn önceliklendirilmesinde ise, Uzlaþma Çözümüne Göre Alternatiflerin Ölçülmesi ve Sýralamasý (Measurement of Alternatives and Ranking according to Compromise Solution-MARCOS) yöntemlerinden faydalanýlmýþtýr. PSI yöntemi, Entropi yöntemi ile entegre edilerek, hem son kullanýcýlarýn kriterlere göre ortaya çýkan performans düzeylerindeki, hem de kriterlere ait tercih deðiþim deðerlerindeki belirsizlik dikkate alýnarak, yeni bir hibrit aðýrlýklandýrma yöntemi önerilmiþtir. Önerilen bu yöntem, üç boyutlu bir baþlangýç karar matrisi için uygulanmýþtýr. Böylece, alternatifler ve alternatiflerin kriterlere göre aldýklarý deðerlerden oluþan, iki boyutlu, geleneksel baþlangýç karar matrisi geliþtirilerek, daha esnek bir hale getirilmiþtir. Analizde ölçülebilen (nesnel) kullanýlabilirlik kriterleri dikkate alýnmýþ ve bu kriterler, önceden belirlenen amaçlar olarak tanýmlanan görevlerin, Moodle ÖYS üzerinde, kullanýcýlar tarafýndan gerçekleþtirilmesi ile Morae V3 programý tarafýndan ölçülmüþtür. Bununla birlikte, önerilen PSI-Entropi entegrasyonu ile nesnel kriterler için elde edilen aðýrlýklar, MARCOS yönteminde kullanýlarak son kullanýcýlarýn performans düzeylerine göre sýralamalarý gerçekleþtirilmiþtir.

Klasik ESM ve EÜM modellerinde, tüm ürünlerin iyi kalitede olduðu varsayýmý her zaman geçerli deðildir. Bazý durumlarda, üretim sistemi, insan hatalarý ve / veya makine ve ekipmanlarýn aþýnmasý nedeniyle belirli miktarda kusurlu ürün üretebilir. Literatürde kaliteli kontrol ile elde edilen hatalý ürünler hurda, yeniden iþlenebilir, düþük kalite vb. olarak sýnýflandýrýlýr. Genel olarak düþük kaliteli ürünler, eleme iþlemi sonunda partiler halinde indirimli fiyattan satýlýrken, hurda ürünler ise belirli bir maliyetle envanterden çýkartýlýr. Ayrýca kalite kontrol süreci sonunda tamir edilebilir ürünler yeniden çalýþýlarak kusursuz ürünlere dönüþtürülür. Çalýþmamýzda talebi karþýlayacak kusursuz ürünleri elde etmek için üretim döneminde kalite kontrol çalýþmalarý yapýlmaktadýr. Kalan ürünler için ise üretim döneminin sonunda kalite kontrol faaliyeti baþlar. Üretim sistemlerinde ön sipariþe izin vermek, hem verimli üretim programlarý saðlar hem de iþletme maliyetlerini düþürür. Bu çalýþmada, tüm kusurlu ürünlerin rastgele bir oranla alýnýp yeniden çalýþýldýðý, stoksuzluða izin verilen bir EÜM modeli geliþtirilmiþtir. Model parametrelerindeki deðiþikliklerin optimal çözüm üzerindeki etkilerini incelemek ve uygun çözüm koþullarýný elde etmek için duyarlýlýk analizleri de verilmektedir.

Endüstri 4.0 dönüþümü, firmalardaki her birim ve bileþenin birbirlerine entegre olmasýný gerektirmektedir. Dönüþüm sürecinin daha iyi anlaþýlabilmesi ve firmalarýn Endüstri 4.0 teknolojisindeki mevcut durumlarýnýn incelenmesi amacýyla pek çok olgunluk ve yatkýnlýk modelleri geliþtirilmiþtir. Bu çalýþmada amaç, Manisa ve Ýzmir Organize Sanayi Bölgelerinde faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli firmalarýn dönüþüm sürecindeki yeterliliklerini ölçmek amacýyla Endüstri 4.0 yatkýnlýk düzeylerinin ilk kez belirlenmesi ve firmalarýn yatkýnlýk düzeylerini etkileyen faktörlerin Sýralý Logit model ile incelenmesidir. Bu amaçla IMPULS Endüstri 4.0 Yatkýnlýk Modeli kapsamýnda elde edilen sonuçlara göre, firmalarýn önemli bir bölümünün daha çok 2. ve 3. seviyede bulunduklarý ve büyük ölçekli firmalarýn daha yüksek yatkýnlýða sahip olduklarý görülmüþtür. Bununla birlikte elde edilen Sýralý Logit model sonucuna göre Endüstri 4.0 yatkýnlýðýný belirleyen en önemli deðiþkenin firmanýn Endüstri 4.0 teknolojisini kullanma eðilimini gösteren Niyet olduðu ortaya çýkmýþtýr.

Çalýþmanýn amacý, Ekonomik Kalkýnma ve Ýþbirliði Örgütü (OECD)’ne üye ülkelerin arasýndaki sosyal baðlýlýk yapýsýnýn görselleþtirilmesi ve ülkelerdeki sosyo-demografik, ekonomik, din ve resmi dil faktörlerinin Sosyal Baðlýlýk Endeksine (SCI) etkisinin parametrik olmayan bir yöntemle incelenmesidir. Çalýþmadaki veriseti 3 farklý veri kaynaðýndan alýnmýþtýr: Dünya Bankasý, OECD ve Facebook. Facebook firmasýndan alýnan veriler OECD üye ülkeleri arasýndaki sosyal að yapýsýnýn görselleþtirilmesi ve özelliklerinin anlaþýlmasý için kullanýlmýþtýr. Ek olarak veri kaynaklarýndan alýnan tüm verilerin birleþtirilmesiyle elde edilen kümüle veri seti, Sosyal Baðlýlýk Endeksine (SCI) etki eden faktörlerin Kantil Regresyon Karma Modeller (QRMIX) ile belirlenmesi amacýyla kullanýlmýþtýr. QRMIX sonucunda, SCI’ya etkisi farklýlaþan 4 küme belirlenmiþtir. Önem derecesi analizine göre, SCI’nýn düþük seviyelerinde ülkenin resmi dini önemi en düþük faktör iken SCI’nýn yüksek seviyelerinde en önemli ikinci faktördür. Benzer yaþ, eðitim seviyesi, dil ve dine mensup ülkeler arasýnda güçlü bir sosyal að yapýsý olduðu gösterilmiþtir. Ayrýca, literatürdeki çalýþmalarda benzer sosyal að gücüne sahip ülkelerarasýnda ekonomik olarak da güçlü bir bað olduðu gösterilmiþtir. Bu çalýþmada da, SCI deðerinin farklý kantillerine göre baðýmsýz faktörlerin öneminin deðiþtiði, bu sebeple farklý sosyal baðlantýlara sahip ülkelerin ithalat-ihracat ve finansal iþlemler gibi göstergeleri için farklý aksiyon planlarý oluþturulabileceði önerilmiþtir. Sonuç olarak, bu çalýþma farklý baðlantý gücüne sahip OECD ülkeleri için politika yapýcýlarýna yardýmcý olabilir.